Ενοχλητικές αποκαλύψεις – Ψευδείς εγγυήσεις

Η Συνθήκη Εγγυήσεως προέκυψε από τις διαβόητες συμφωνίες που δημιούργησαν το κρατοκτόνο σύνταγμα της πρώην βρετανικής αποικίας της Κύπρου και υπεχρέωνε την Βρετανία, την Ελλάδα και την Τουρκία να προστατεύουν την Κύπρο. Το περιβόητο Άρθρο IV περιείχε μία διάταξη –κατόπιν επιμονής της Τουρκίας- η οποία έδιδε σε μία εκάστη των τριών χωρών το δικαίωμα να επέμβει προς αποκατάσταση του Συντάγματος.

Πρόσφατα αρχειακά ντοκουμέντα αποδεικνύουν ότι –πολύ πριν την τουρκική εισβολή του 1974- η Βρετανία ουδέποτε είχε πρόθεση να υλοποιήσει την δέσμευση της Συνθήκης. Οι αποδείξεις αυτές έχουν σημαντικές επιπτώσεις ακόμη και σήμερα. Το μόνο ενδιαφέρον της Βρετανίας (κατά τη διάρκεια της περιορισμένης ανεξαρτητοποιήσεως της Κύπρου από την αποικιακή ηγεμονία το 1960) είχε να κάνει με τις περιοχές που ηρνείτο να αποδώσει στην Κύπρο: 99 τετραγωνικά μίλια και έναν μεγάλο αριθμό “διατηρηθεισών τοποθεσιών”.

Οι νομικοί σύμβουλοι του Φόρεϊν Όφις δεν άργησαν να αρχίσουν να παραδέχονται ότι η συνθήκη αντέκειτο στα Άρθρα 24 και 103 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία απαγορεύουν οιαδήποτε ξένη επέμβαση στην Κύπρο χωρίς την συναίνεση της Κυπριακής κυβερνήσεως. Το Φόρεϊν Όφις έφτασε στο σημείο να παραδεχθεί ακόμη και ότι οι βρετανικές πρεσβείες δεν θα ήσαν σε θέση να χειρισθούν με επιτυχία τυχόν επιχειρήματα ότι η συνθήκη αντέβαινε στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ και ότι ο τελευταίος κατίσχυε αυτής.

Το 1964, όταν η Τουρκία απειλούσε ότι θα εισβάλει στην Κύπρο, η Βρετανία είχε ήδη δηλώσει ότι τα επί κυπριακού εδάφους στρατεύματά της δεν θα πολεμούσαν και απέσπασε διαβεβαιώσεις μη παρεμβάσεως από τους Αμερικανούς σε περίπτωση τουρκικής εισβολής. Όμως το Φόρεϊν Όφις κατέστησε επίσης σαφές ότι θα υπερασπιζόταν την Αυστραλία και την Νέα Ζηλανδία, αμφότερες χώρες-μέλη της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Πού τέτοια τύχη για την Κύπρο –επίσης μέλος της Κοινοπολιτείας…

«Ούτε ευθύνη έχουμε, ούτε…»

Το 1974, η Βρετανία απέφυγε τις υποχρεώσεις της, στρεφόμενη μόνο προς τις στρατιωτικού ενδιαφέροντος περιοχές της, ακριβώς όπως κάνει και σήμερα. Μετά την τουρκική εισβολή, και δεδομένου ότι είχε ήδη αρχίσει να διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι η Τουρκία ουδεμία πρόθεση είχε να αποκαταστήσει το σύνταγμα ή να αποσυρθεί, ένας Βρετανός αξιωματούχος έγραφε: «Υποθέτω ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί –ή δεν επιθυμεί- να αναλάβει την ευθύνη μιας στρατιωτικής επεμβάσεως. (…) θα περάσει πολύς καιρός για να μπορέσουμε να πείσουμε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ότι ούτε ευθύνη έχουμε αλλά ούτε και ισχύ, όποια και αν καταλήξουν να είναι τα νομικά δεδομένα».

Τότε –όπως και τώρα- ο διακανονισμός του 1960 δεν ήταν παρά μια υπεκφυγή προκειμένου να διασφαλισθεί η συνεχιζόμενη γεωστρατηγική κυριαρχία Αγγλίας-Αμερικής. Για του λόγου το αληθές, οι μισές από τις 103 σελίδες του άλλου διαβοήτου εγγράφου, της Συνθήκης Εγκαθιδρύσεως, ήσαν αφιερωμένες στα εδαφικά δικαιώματα της Βρετανίας.

Τότε –όπως και τώρα- οι γεωστρατηγικοί καρεκλοκένταυροι δεν δίνουν δεκάρα τσακιστή για τον λαό της Κύπρου. Εξ’ ου και το ανυπόληπτο Σχέδιο Ανάν, ένας από τους κυριότερους σκοπούς του οποίου ήταν η αναβίωση των συνθηκών του 1960, με μοναδικό στόχο την διατήρηση των αναχρονιστικών μετα-αποικιακών περιοχών της Βρετανίας υπό αγγλοαμερικανικό έλεγχο. Όντως, η “Συμφωνία Ιδρύσεως” του Σχεδίου Ανάν επρόκειτο να υπογραφεί πριν την εφαρμογή του υπολοίπου σχεδίου. Ακόμη και αν είχε υπογραφεί, είναι εξαιρετικώς αμφίβολο αν η Βρετανία θα τηρούσε τις υποχρεώσεις της στην περίπτωση που η Τουρκία είχε αρνηθεί να συνεργασθεί ή είχε καταλάβει μεγαλύτερο μέρος του νησιού.

Δεν είναι, λοιπόν, να απορεί κανείς που ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος δεν είχε ξεγελασθεί από το σχέδιο. Και ούτε είναι να απορεί κανείς που οι Αγγλοαμερικανοί είχαν εξοργισθεί και απογοητευθεί αφού (καθώς οι βραδυκίνητοι αλλά ανεπίσχετοι νόμοι της Ευρωπαϊκής Ενώσεως τίθενται σε ισχύ) οι βρετανικές περιοχές γίνονται όλο και πιο αναχρονιστικές.

---

Στο επόμενο μέρος: “Οι Βρετανικές Βάσεις”