Η επίσκεψη Ράμα στην Άγκυρα – Η αλβανική σχοινοβασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

Ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα συναντήθηκε με τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα, μετά από πρόσκληση του δεύτερου, που υποδηλώνει την έντονη ανησυχία του για την συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας για την παραπομπή στο Δικαστήριο της Χάγης της διαφοράς για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών τους. Ο Ράμα αν και αποτελεί στενότατο σύμμαχο του Ερντογάν, επιδιώκει να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Τουρκίας.

H συμφωνία Ελλάδας και Αλβανίας για προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης που εγκρίθηκε από το Ράμα, έχει θορυβήσει τον Ερντογάν ο οποίος αναμένεται να του ασκήσει πιέσεις για να την ακυρώσει. Ο Ράμα έχει δηλώσει ότι είναι «είναι δικαίωμα της Ελλάδας και βασίζεται στη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, που ξεκάθαρα αναφέρει ότι κάθε χώρα μπορεί να επεκτείνει τα θαλάσσια σύνορά της, όπου είναι αυτό εφικτό. Προφανώς με την Αλβανία, δεν ισχύει κάτι τέτοιο και για αυτό χρειαζόμαστε τη συμφωνία. Είναι απολύτως νόμιμο για την ελληνική πλευρά να το πει αυτό».

Ο Ράμα επιδιώκει να διατηρήσει τις στενές σχέσεις με την Τουρκία αλλά και να μην απομακρυνθεί από τη Δύση, με στόχο να αποβάλλει το χαρακτηρισμό που του προσάπτεται, ως “πίονι” του Ερντογάν στα Βαλκάνια. Ο Ράμα ως αντιπολίτευση είχε καταθέσει για ακύρωση στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο τη συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας για ΑΟΖ το 2008, που είχαν υπογράψει οι τότε πρωθυπουργοί Σαλί Μπερίσα και Κώστας Καραμανλής. Η Τουρκία δωροδόκησε μέλη του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου με αποτέλεσμα να ακυρωθεί η συμφωνία για την ΑΟΖ.

O Ερντογάν ενδέχεται να εκμεταλλευτεί τις αντιδράσεις που δέχεται ο Ράμα στο εσωτερικό του για τη συμφωνία με την Ελλαδα. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι η Αλβανία παραχώρησε μέρος της εδαφικής της κυριαρχίας της και ότι δίνει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να ενισχύσει τη θέση της στο Διεθνές Δικαστήριο.

Η συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Αλβανού προέδρου Ιλίρ Μέτα, ο οποίος κατηγόρησε το Ράμα για απεμπόληση εδαφικής κυριαρχίας και για μυστικές συνομιλίες με την ελληνική πλευρά. Ωστόσο, ο Ράμα θα πρέπει να ορίσει διαπραγματευτική ομάδα για τη Χάγη, η οποία θα πρέπει να εγκριθεί από το Μέτα, οποίος έχει στο πλευρό του και την αντιπολίτευση που αντιδρά στη συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας. Πρόεδρος και πρωθυπουργός έχουν ανοίξει εδώ και καιρό μια βεντέτα και κάνεις από τους δυο δεν δείχνει πρόθεση να υποχωρήσει.

Η Αλβανία αναμένει να ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, που όταν γίνει θα το πιστωθεί ως επιτυχία ο Ράμα, που έχει γίνει στόχος αντιπολίτευσης και κοινωνίας για την αυταρχική πολιτική του. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις έχουν μπλοκάρει από το βέτο της Βουλγαρίας για τη Βόρεια Μακεδονία, καθώς οι Βρυξέλλες εξετάζουν τις δυο περιπτωσεις μαζί ως πακέτο. Επίσης, ο Ράμα δέχεται επικρίσεις και ευρωβουλευτές για το ότι δεν προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις που έχει θέσει ως προϋπόθεση η ΕΕ.

Στενές σχέσεις 

Οι Ράμα και Ερντογάν υπέγραψαν κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου στην Άγκυρα, “Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης” καθώς και συμφωνίες συνεργασίας στην υγεία, την εκπαίδευση, τις κατασκευές, τις υποδομές και τον πολιτισμό. Επίσης, υπέγραψαν και συμφωνία για την ίδρυση Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας μεταξύ Αλβανίας και Τουρκίας.

O Ράμα από 2013 που ανέλαβε τη διακυβέρνησης της Αλβανίας, έχει καταστήσει την Τουρκία ιδιαίτερη σημαντική για την αλβανική εξωτερική πολιτική, θεωρείται σημαντικός στρατηγικός εταίρος. Οι στενές σχέσεις του Ράμα με τον Ερντογάν είχαν αναπτυχθεί προτού ο πρώτος ανέλθει στην εξουσία. Επιπλέον, μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία του Ιουλίου 2016, ο Ράμα ήταν από τους πρώτους ξένους ηγέτες που εξέφρασαν τη στήριξή του προς τον Ερντογάν.

Η στενή σχέση των δυο ανδρών αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι ο Ράμα προσκλήθηκε και στο γάμο της κόρης του Ερντογάν. Ταυτόχρονα, η Τουρκία αποτελεί και σημαντικό οικονομικό εταίρο της Αλβανίας καθώς επενδύει σε μεγάλο βαθμό. Η εταιρεία Çalik Holding αποτελεί την “αιχμή του δόρατος” των τουρκικών επενδύσεων, καθώς δραστηριοποιείται σε τομείς της ενέργειας, της εξόρυξης, των κατασκευών, της οικονομίας και των τηλεπικοινωνιών.

Το 2007 η Çalik Holding απέκτησε την πλειοψηφία των μετοχών της ALBtelecom, αλβανικής κρατικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών, που έχει θυγατρικές και στο Κόσοβο. Οι τουρκικές επενδύσεις επεκτείνονται και στον τομέα τον αερομεταφορών. Οι κρατικές Turkish Airlines κατέχουν το 49% της Air Albania με μια τριμερής συμφωνία που υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 2019 μεταξύ της Albcontrol, της Turkish Airlines και ιδιωτικών εταιριών.

Τουρκική διείσδυση

Εντυπωσιακή είναι και η τουρκική διείσδυση στην αλβανική κοινωνία, καθώς ο Ερντογάν εκμεταλλεύεται τη μουσουλμανική θρησκεία για να προωθήσει τους στρατηγικούς σχεδιασμούς του. Η κατασκευή ενός μεγάλου τζαμιού στα Τίρανα από την Τουρκία θεωρείται, από θρησκευτική και πολιτιστική πλευρά, σημαντική άσκηση διπλωματίας “ήπιας ισχύος”.

Το τζαμί θα είναι το μεγαλύτερο στα Βαλκάνια, θα έχει χωρητικότητα 10.000 ατόμων, θα έχει πολιτιστικό κέντρο, βιβλιοθήκη, αίθουσα συνεδριάσεων και θα πραγματοποιεί μαθήματα τουρκικής γλώσσας. Το κόστος κατασκευής του ανέρχεται σε περίπου 30 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, η Τουρκία έχει σημαντική παρουσία και στο αλβανικό εκπαιδευτικό σύστημα και την απέκτησε μετά από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Ιδιωτικά σχολεία έχουν ανοίξει στην Αλβανία από το 1993 και διδάσκουν την τουρκική γλώσσα.

Οι στενές σχέσεις Ερντογάν και Ράμα είναι αποδεδειγμένες, αλλά από τη στιγμή που Αλβανός πρωθυπουργός συμφώνησε με την Ελλαδα για παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο, γνώριζε ότι θα προκαλούσε τις τουρκικές αντιδράσεις. Άλλωστε αυτός ήταν που κίνησε και τις διαδικασίες για να ακυρωθεί η συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας για ΑΟΖ του 2008.