Οι συγγενείς των αγνοούμενων δεν ξεχνούν – Εμείς;

Εκείνες οι μαυρόασπρες εικόνες από τα αρχεία της κρατικής τηλεόρασης υπενθυμίζουν με έναν τραγικό τρόπο τι έχει συμβεί σε αυτό τον τόπο. Τόσο μακρινά, τόσο επίκαιρα. Τα πρώτα Χριστούγεννα, η πρώτη Πρωτοχρονιά στην προσφυγιά, υπό κατοχή, το 1974. Στημένα σε σειρά αντίσκηνα, έκρυβαν τον πόνο και την προσδοκία. Λάσπες, νερά παντού και η βροχή που περνούσε μέσα από τα αντίσκηνα. Κι αυτό ίσως να ήταν το λιγότερο εκείνες τις ώρες. Μεγάλοι και μικροί, να αναζητούν απαντήσεις.

Μέσα σε πέντε ημέρες, πραξικόπημα-εισβολή, χάθηκε η γη κάτω από τα πόδια όλων. Χάθηκαν άνθρωποί τους, χάθηκε ο βιος τους. Οι απαντήσεις βρίσκονται στους ισχυρούς του πλανήτη, στα συμφέροντα και στους εν Ελλάδι και Κύπρο Εφιάλτες, που παρέδωσαν γη στην Τουρκία.

Εκείνες οι μαυρόασπρες εικόνες (εκπομπή “Χρονογράφημα”, ΡΙΚ) μεταφέρουν τον πόνο και την τραγωδία στο σήμερα. Μεταφέρουν και τα μηνύματα των ανθρώπων, που τότε από τους προσφυγικούς οικισμούς, της προσωρινότητας όπως όλοι πίστευαν, έδειχναν αποφασισμένοι να γυρίσουν πίσω στα σπίτια τους, στη γη τους.

Πώς, όμως, θα γυρίσουν πίσω; Τα πέτρινα χρόνια έγιναν πιο σκληρά και έσβησε κάθε προσπάθεια ανατροπής των κατοχικών δεδομένων καθώς από κάποιους θεωρείτο ανώφελος ένας τέτοιος αγώνας. Άλλωστε τα σχέδια είχαν εκπονηθεί χρόνια πριν. Οι εμπνευστές περίμεναν την κατάλληλη στιγμή.

Η προσφυγιά και οι αγνοούμενοι

Οι φωτογραφίες στα χέρια των συγγενών, που αναζητούσαν διακαώς μια πληροφορία για παρηγοριά. Και τότε, μέσα στο κλίμα καταστροφής, πλήθαιναν οι φήμες και οι κάθε λογής πληροφορίες. Δεν έφτανε ο πόνος των ανθρώπων, προκαλείτο και η σύγχυση από τις διάφορες πληροφορίες που κάποιοι “απλόχερα” έδιναν. Εκείνες οι φωτογραφίες των αγνοουμένων, μέχρι σήμερα είναι στα χέρια των συγγενών.

Γονείς “έφυγαν”, αδέλφια, ανίψια πήραν τη σκυτάλη της αναμονής. Στα αρχεία του κράτους, άδειοι φάκελοι, λιγοστές αναφορές, μαρτυρίες. Είναι κι αυτό ένα διαδικαστικό θέμα, ένα γραφειοκρατικό ζήτημα; Οι περισσότεροι μπορεί να μη γνωρίζουν πως η μάνα είχε πάντα ένα πιάτο στο τραπέζι για το αγνοούμενο παιδί. Ένα πιάτο για τον αγνοούμενο σύζυγο…

Η μνήμη έχει ξεθωριάσει. Οι προτεραιότητες έχουν αλλάξει. Γι’ αυτό και τα ρεπορτάζ, τα ντοκιμαντέρ, όπως το “Χρονογράφημα”, είναι επίκαιρα για όσους βίωσαν –έστω και σε μικρή ηλικία– την εισβολή, την κατοχή. Αναβιώνουν στη σκέψη όλες εκείνες οι εικόνες που καθόρισαν τα επόμενά μας χρόνια. Τις εικόνες με τις οποίες μεγαλώσαμε.

Εισερχόμαστε στον 46ο χρόνο από την εισβολή της κατοχικής Τουρκίας στην Κύπρο. Σαράντα έξι χρόνια μετά και ακόμη δεν έχουμε βρει τους βηματισμούς μας. Έγιναν οι οδυνηρές υποχωρήσεις παντιέρα “αγώνα”. Θυσιάστηκαν δικαιώματα στον βωμό της “λύσης”, που δεν έχει έλθει ποτέ γιατί προφανώς οι υποχωρήσεις δεν ήταν αρκετές για να συμφωνήσει η κατοχική Τουρκία.

Οι μνήμες του 1974

Αντί να είναι κεκτημένο ό,τι ισχύει σε δικαιώματα σε όλες τις κανονικές, δημοκρατικές χώρες, στην Κύπρο υιοθετούνται ρυθμίσεις που διαιωνίζουν και νομιμοποιούν τα αποτελέσματα της εισβολής και κατοχής. Επιβράβευση της κατοχικής Τουρκίας.

Συνηθίζεται με τον ερχομό ενός νέου χρόνου να εκφράζονται ελπίδες, προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον. Επαναλαμβανόμενες ατάκες, αντιγραφή προηγούμενων ευχών και μηνυμάτων, που σβήνουν στην Βαβυλωνία των νέων προτεραιοτήτων (της χρηματοκρατίας, της μίζας, των παθογενειών).

Να κρατήσουμε εκείνες τις μαυρόασπρες εικόνες των προσφυγικών αντίσκηνων στη σκέψη και το μυαλό μας. Είναι οι μνήμες για τη συνεχιζόμενη κατοχή. Να μη σβήσει η μνήμη για τους αγνοούμενους, κρατώντας τις μαυρόασπρες φωτογραφίες τους στην πρώτη γραμμή των δράσεων.

Κτίζοντας στην άμμο, πύργους και περιουσίες, δεν είναι το μέλλον. Το μέλλον είναι η ελευθερία, με την πραγματική έννοια και όχι των στρεβλώσεων, των περιορισμένων δικαιωμάτων που συζητούνται διαχρονικά.