Οι τριμερείς, οι γεωτρήσεις και ο EastMed

Κινήσεις αναβάθμισης και εδραίωσης του ρόλου τους κάνουν συντονισμένα και σχεδιασμένα Αθήνα και Λευκωσία, σε μια περίοδο κατά την οποία βρίσκεται στην περιοχή μας σε εξέλιξη γεωπολιτική ανακατανομή ισχύος. Τα ταξίδια-αστραπή των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδος και της Κύπρου, Νίκου Κοτζιά και Νίκου Χριστοδουλίδη, σε Ισραήλ και Αίγυπτο, την 13η Σεπτεμβρίου και 14η Σεπτεμβρίου αντίστοιχα, έχουν επιβεβαιώσει τις δυνατότητες που υπάρχουν και τα περιθώρια αναβάθμισης του ρόλου Αθηνών και Λευκωσίας.

Πέραν από τα ταξίδια αυτά, στη μεγάλη πλέον εικόνα μπορούν να τοποθετηθούν και οι επισκέψεις στην Κύπρο του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών (πήγε και στην Αθήνα) και του Ολλανδού ομολόγου του, καθώς και η μετάβαση Χριστοδουλίδη στο Βερολίνο. Η κινητικότητα αυτή συνδέεται και με την προώθηση των ενεργειακών σχεδιασμών και τα βήματα υλοποίησής τους.

Υπενθυμίζεται συναφώς ότι τον Νοέμβριο θα τρυπήσει το γεωτρύπανο της ExxonMobil στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ αργότερα θα τεθούν σε εφαρμογή και προγράμματα των άλλων εταιρειών. Συνδέεται, όμως, και με συνεργασίες που αναπτύσσονται στην περιοχή και πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται.

Το θέμα της ασφάλειας αποτελεί κυρίαρχο ζήτημα στις συζητήσεις που διεξάγονται. Αθήνα και Λευκωσία το θέτουν ενόψει και των όσων εξαγγέλλει το καθεστώς Ερντογάν. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου έχει υποδείξει πως από τη στιγμή που η Τουρκία αμφισβητεί την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας αμφισβητεί και αυτήν του Ισραήλ, το οποίο έχει συνάψει συμφωνίες με την Κύπρο.

Το Ισραήλ, όπως έχει διαμηνύσει προς τη Λευκωσία, παρακολουθεί από κοντά όλες τις κινήσεις και ενέργειες στην περιοχή. Σημειώνεται ότι ο Νετανιάχου, στις δηλώσεις του πριν την κοινή συνάντηση που είχε με Κοτζιά και Χριστοδουλίδη, ανέφερε επίσης πως «σημαντικό θεωρούμε ότι όλες οι χώρες πρέπει να σέβονται τα χωρικά ύδατα, τα διεθνώς αναγνωρισμένα χωρικά ύδατα και αυτό είναι κάτι σημαντικό για όλους μας». Μήνυμα που στάλθηκε συστημένο και απευθείας προς την Άγκυρα.

Τα επόμενα βήματα

Τι έχουν γίνει και ποια τα επόμενα βήματα στο πεδίο των συνεργασιών;

• Διεύρυνση συνεργασιών. Διατηρώντας ως βασικό πυλώνα τις τριμερείς, σε αυτές θα συμμετάσχουν ad hoc κι άλλες χώρες, για χωριστά ζητήματα. Όπως, για παράδειγμα, στον σχηματισμό Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ για τα ενεργειακά θα προστεθεί και η Ιταλία. Για θέματα τρομοκρατίας, οι ΗΠΑ.
• Θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, τετραμερής συνάντηση Ελλάδος, Κύπρου, Αιγύπτου και Γαλλίας. Παρόμοιοι και μεγαλύτεροι σχηματισμοί είναι στα σκαριά.
• Η Λευκωσία έχει προτείνει –και τυγχάνει θετικής υποδοχής– τη δημιουργία ενός μηχανισμού παρακολούθησης και εφαρμογής αποφάσεων που θα αφορούν τα όσα υιοθετούνται στο επίπεδο των τριμερών συνεργασιών. Η γραμματεία του μηχανισμού να εδρεύει στη Λευκωσία, στο υπουργείο Εξωτερικών, και σε αυτόν να εμπλέκονται, με τοποθέτηση λειτουργών, όλες οι χώρες που μετέχουν στις τριμερείς.
• Αναμένεται να υπογραφεί τέλος του χρόνου συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed. Θα υπογραφεί από Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και Ιταλία, με την παρουσία και την εμπλοκή της Κομισιόν. Πρόκειται για ένα δύσκολο και περίπλοκο έργο, το οποίο εκτός των άλλων θα έχει ψηλό κόστος.

Ο μονόδρομος του Νετανιάχου

Υπενθυμίζεται συναφώς πως κατά την τριμερή σύνοδο κορυφής Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ, που πραγματοποιήθηκε αρχές Μαΐου στη Λευκωσία, ξεκαθάρισαν οι προθέσεις: Οι εμπλεκόμενοι διατηρούν την προοπτική αυτή στην ατζέντα. Το Ισραήλ, πάντως, επιμένει σε αυτή την επιλογή, καθώς είναι η μοναδική αυτή τη στιγμή, η οποία θα το ενώσει με την Ευρώπη.

Ο δρόμος προς την κατασκευή, ωστόσο, παραμένει μακρύς και σε κάποιο βαθμό αμφίβολος. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου, κατά τις συζητήσεις που είχαν διεξαχθεί στη διάρκεια της τριμερούς, ήταν έντονος και επίμονος για την επιλογή του EastMed. Ήθελε να προχωρήσει, αναδεικνύοντας την όδευση αυτή λίγο-πολύ ως μονόδρομο.

Είναι σαφές πως ισχυροί παίκτες της διεθνούς σκακιέρας θεωρούν πως η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να εξελιχθεί σε ενεργειακή δύναμη. Επενδύουν σε αυτό και ευελπιστούν πως μπορούν να διαμορφώσουν τις κατάλληλες συνθήκες για να καταστεί εφικτός αυτός σχεδιασμός. Σε αυτό τον σχεδιασμό, όμως, βλέπουν πως η Τουρκία, με την επιθετικότητά της κατά της Κύπρου, προκαλεί προβλήματα και επηρεάζονται τα συμφέροντά τους. Γι’ αυτό και δεν επιθυμούν την πρόκληση οποιωνδήποτε προβλημάτων και ακραίων ενεργειών.

Υπάρχουν, πάντως, πολλά ακόμη να γίνουν στο πεδίο των συνεργασιών, κυρίως στα πρακτικά ζητήματα. Αθήνα και Λευκωσία, με βάση το πλάνο των δύο υπουργών Εξωτερικών, θα κινηθούν την περίοδο αυτή προς διάφορες κατευθύνσεις, θέλοντας να διασφαλίσουν πρωτίστως την απρόσκοπτη πορεία των ενεργειακών σχεδιασμών.