Πως ναυάγησε η “Γαλάζια Πατρίδα”

Το ερντογανικό ιδεολόγημα ανασυστάσεως της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η επινοημένη “Γαλάζια Πατρίδα”, συναντά αντικειμενικές και υποκειμενικές δυσκολίες που το οδηγούν τελικώς στην ματαίωση του. Η υιοθεσία της “Γαλάζιας Πατρίδας” υπό της τουρκικής “ελίτ”, στόχευε στην αναίρεση του νομίμου κύρους της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923, που εδώ και 100 χρόνια ρυθμίζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Από της υπογραφής της, η Τουρκία – αν και υπαγορεύσασα τους όρους της Λωζάνης, ως “νικήτρια” του πολέμου στην Μικρά Ασία – άρχισε να μην την εφαρμόζει. Κατέκτησε το 1939 την συριακή επαρχία της Αλεξανδρέττας (Χατάι), διαρκούντος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλοίωσε πληθυσμιακώς τις πρώην ελληνικές νήσους Τένεδο και Ίμβρο και μεταπολεμικώς εξόντωσε την ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινουπόλεως. Το 1974 εισέβαλε στην Κύπρο, από την οποία είχε παραιτηθεί απ’ το 1916.

Προφασιζομένη η Τουρκία ότι “εγκλωβίζεται” από γειτονικά κράτη (Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία, Συρία, Αρμενία) επανάφερε την ναζιστική θεωρία του “ζωτικού χώρου” (Lebensraum) δια της καταλήψεως ξένων εδαφών (Κύπρος, Συρία) και αμφισβήτησε το ισχύον Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης (τουρκολιβυκό συμβόλαιο vs UNCLOS) .

Διά της απειλής βίας (casus belli το 1995 και Ίμια το 1996) με στόχο τον εκφοβισμό και εν τέλει την υποταγή ξένων κυβερνήσεων (Ελλάδος, Κύπρου, Συρίας, Αρμενίας) προσπάθησε να επεκτείνει τα επεκτατικά της σχέδια (γκριζάρισμα Αιγαίου, διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους στα Κατεχόμενα). Εν τούτοις η tουρκική πολιτική, που υποκρύπτεται πίσω από νεοθωμανική ατζέντα του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, άρχισε να ξεφτίζει την τελευταία τετραετία, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό της.

Η θέση του Ερντογάν

Ο Ερντογάν, κάποιας ηλικίας (69 ετών), με εύθραυστη υγεία και μεταφυσικές εμμονές (Αγιά Σοφιά) απώλεσε το έλεγχο της Τουρκίας δύο φορές μέχρι τούδε (στρατιωτικό αποτυχόν κίνημα το 2016 και διπλές προεδρικές εκλογές, με νίκη μόλις του 52% εφέτος). Έχασε εν τω μεταξύ τους παραδοσιακούς συμμάχους της – κυρίως την Αμερική και την πλειοψηφία των χωρών – μελών του ΝΑΤΟ, ενώ η νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης απέρριψε τις τουρκικές αξιώσεις στη Μεσόγειο (νησιά δεν “ενθυλακώνονται”, ούτε στερούνται υφαλοκρηπίδος, η μονομερής οριοθέτηση δεν συνιστά τίτλο κυριότητος κλπ).

Η εγκυρότητα των τουρκικών αξιώσεων άρχισε από νωρίς να φθίνει. Το 1976 με το μορατόριουμ της Βέρνης δεν τόλμησε να εφαρμόσει τις παραχωρήσεις ερεύνης και εκμεταλλεύσεως, που είχε χορηγήσει το 1973 η τουρκική Δημοσία Επιχείρηση Υδρογονανθράκων (ΤΡΑΟ) στο βόρειο Αιγαίο. Η εν συνεχεία απόσυρση των ξένων πληρωμάτων και σκαφών, που είχαν αναλάβει την διερεύνηση των υποθαλασσίων κοιτασμάτων, όχι μόνο στην Μεσόγειο, αλλά και στη Μαύρη Θάλασσα, υποχρέωσε την Τουρκία σε ένα πολυδάπανο σχέδιο αναπτύξεως εγχωρίου στόλου και τεχνογνωσίας που κόστισε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, χωρίς απτά αποτελέσματα έως τώρα, παρά μόνο στον εσωτερικό Εύξεινο Πόντο.

Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1998 και η ανακήρυξη της κυπριακής ΑΟΖ στη περιοχή της Λυκίας Θαλάσσης, απ’ τον αείμνηστο Κύπριο πρόεδρο Τάσσο Παπαδόπουλο, έτυχε της υποστηρίξεως, αν όχι όλων των χωρών-μελών της ΕΕ, τουλάχιστον υπό της Γαλλίας και της Ιταλίας, των οποίων οι εθνικές εταιρίες ΤΟΤΑL και ΕΝΙ ανέλαβαν τα δικαιώματα εκμεταλλεύσεως υποθαλασσίου πλούτου της ελευθέρας Κύπρου, με θετικά μέχρι τούδε αποτελέσματα ανακαλύψεως κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Ελλάδα και “Γαλάζια Πατρίδα”

Η ανάληψη της κυβερνήσεως το 2019 από την ΝΔ με πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη έδωσε άλλο ένα κτύπημα στα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας και στο παράτυπο τουρκολιβυκό σύμφωνο. Είχε προηγηθεί ο νόμος Μανιάτη που εκχώρησε περιοχές του Ιονίου πελάγους και δυτικής Κρήτης, σε αμερικανικές, πολυεθνικές κι ελληνικές εταιρίες πετρελαίου ExxonMobil, Shell, Chevron κι ΕΛΠΕ, που ουσιαστικά το αγνόησε, όπως κι ο χάρτης της Σεβίλλης που παρήγγειλε η Κομισιόν της ΕΕ, ο οποίος δικαιώνει τις ελληνικές θέσεις για την κατάργηση του τουρκολιβυκού συμφώνου, η οποία ουδέποτε επικυρώθη.

Κυρίως όμως ο επανεξοπλισμός των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και η άτυπος “συμμαχία” της Τουρκίας με την Ρωσία στον πόλεμο της Ουκρανίας το 2022, είχε καταλυτικές συνέπειες για την εφαρμογή της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Η απόκτηση υπό της Ελλάδος 15 γαλλικών μαχητικών Rafale, η επικράτηση του πολεμικού της ναυτικού (“επακουμβήσεις” τουρκικών κορβετών κι ο εγκλωβισμός υποβρυχίων στο Αιγαίον), η αποτελεσματική επέμβαση της ελληνικής αεροπορίας επί 50ετία στους αιθέρες του Αιγαίου, αμφισβήτησαν τις τουρκικές “προβολές ισχύος”.

Η ματαίωση της εισβολής “πτωχοδιαβόλων” απ’ τον τουρκικό θύλακο του Καραγάτς στον Έβρο και, κυρίως, η εναλλακτική οδός έναντι των Δαρδανελίων, με την ανάπτυξη του λιμένος της Αλεξανδρουπόλεως, έδωσαν χαριστική βολή στην απόπειρα νέων “τετελεσμένων” υπό του Ερντογάν. Ο δε καταστρεπτικός σεισμός στην Νοτιοανατολική Τουρκία τον Φεβρουάριο του 2023 σταμάτησε τις παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου από την τουρκική αεροπορία, με πρόφαση τις μέλλουσες διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα, παρέχοντας “φύλλο συκής” στην απογύμνωση του δόγματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”.

Η εχθρική στάση του αμερικανικού Κογκρέσου απέναντι στην Τουρκία , η πρωτοφανής άρνηση της κυβερνήσεως Μπάιντεν να πωλήσει τα αμερικανικά μαχητικά F-35 κι F-16 στην τουρκική αεροπορία, εάν δεν σταματήσει να συνεργάζεται με την Ρωσία (S-400) και να παραβιάζει συμμαχικά σύνορα στην Μεσόγειο (Κύπρος και Ελλάδα) αποδεικνύει ότι, έστω και αργά, η αμερικανική πολιτική τάσσεται εναντίον της “Γαλάζιας Πατρίδας”, την οποία ενεργά αμφισβητεί χωρίς να το διατυπώνει.

Οι εύστοχες συμφωνίες Δένδια για την ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο κουρελιάζουν το ιδεολόγημα της “Γαλάζιας Πατρίδας” που ναυάγησε στα νερά της Μεσογείου. Αρκεί να μην γίνει καμία… ναυαγιαίρεση της, που υποστηρίζουν οι οπαδοί εξευμενισμού του Ερντογάν.