Στα κρύα του λουτρού η Τουρκία

Η γεώτρηση στο θαλάσσιο “οικόπεδο” 11 της κυπριακής ΑΟΖ βρίσκεται σε εξέλιξη και η Τουρκία το μόνο που κάνει είναι να εκτοξεύει απειλές χωρίς αντίκρισμα. Ο Τσαβούσογλου είχε προειδοποιήσει ότι θα υπάρξουν μέτρα αντίδρασης στη “μονομερή” ενέργεια της Λευκωσίας, αλλά όλα δείχνουν ότι ο Ερντογάν δεν πρόκειται να υπερβεί το όριο και να επιχειρήσει με στρατιωτικά μέσα να αποτρέψει τη γεώτρηση. Ο λόγος είναι ότι έχει λάβει σχετικά αποτρεπτικά μηνύματα και από την Ουάσιγκτον και από το Παρίσι και από την ΕΕ.

Τόσο το Στέητ Ντηπάρτμεντ όσο και η Κομισιόν, άλλωστε, φρόντισαν να συστήσουν και δημοσίως  στην Άγκυρα να αποφύγει ενέργειες που θα προκαλέσουν ένταση. Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν ρητά το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευθεί τα όποια ενεργειακά κοιτάσματα. Προσθέτουν, όμως, ότι οι πόροι πρέπει να κατανεμηθούν ακριβοδίκαια μεταξύ των δύο κοινοτήτων στο πλαίσιο μίας λύσης του Κυπριακού.

Η Γαλλία δεν περιορίσθηκε σε λόγια, δεδομένου ότι η Total, που έχει τα δικαιώματα στο “οικόπεδο” 11, είναι δική της εταιρεία. Απέσπασε δύο φρεγάτες και τις έστειλε να ελλιμενιστούν στη Λεμεσό. Το διπλωματικό μήνυμα προς την Άγκυρα συνοδεύεται και από αυτή την εύγλωττη κίνηση. Για να γίνει πιο σαφές, μάλιστα, η Γαλλίδα υπουργός Άμυνας έκανε μία σύντομη επίσκεψη στην Κύπρο.

Η επιστολή στον ΟΗΕ και το “Μπαρμπαρός”

Έτσι κι αλλιώς το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου μεταξύ Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας δεν υφίσταται. Οι Ελληνοκύπριοι δεν διαθέτουν την αναγκαία στρατιωτική ισχύ για να αντιμετωπίσουν σ’ αυτό το επίπεδο ενδεχόμενες τουρκικές προκλήσεις. Ως εκ τούτου, οι αντιδράσεις τους περιορίζονται στο πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο.

Υπενθυμίζουμε ότι στις αρχές του περασμένου Μαΐου, η Άγκυρα, με επιστολή της στον ΟΗΕ, είχε προειδοποιήσει ότι δεν θα επιτρέψει σε ξένες εταιρείες να πραγματοποιήσουν μη εξουσιοδοτημένες έρευνες υδρογονανθράκων και δραστηριότητες εξόρυξης στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Όπως, μάλιστα, συνηθίζει, για να κάνει πιο αξιόπιστη την απειλή της, είχε εκδώσει δύο NAVTEX για ασκήσεις με πραγματικά πυρά σε θαλάσσια περιοχή νότια και νοτιοδυτικά της Κύπρου. Εκεί που βρίσκονται τα “οικόπεδα” 1, 6 και 7.

Παλαιότερα, η Άγκυρα είχε στείλει και φρεγάτες στη περιοχή ερευνών εντός της κυπριακής ΑΟΖ για να κάνουν επίδειξη δύναμης. Δεν είχε, όμως, τολμήσει να εμποδίσει εμπράκτως τις έρευνες. Με τον ίδιο περίπου τρόπο αντιδράει και τώρα. Έχει προγραμματίσει ναυτική άσκηση εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Παραλλήλως, το ερευνητικό σκάφος “Μπαρμπαρός” (προς τιμή του πειρατή και αργότερα Οθωμανού ναυάρχου του 16^ου αιώνα Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα) πλέει στα νερά της Κύπρου, όπου έχει κατά καιρούς πραγματοποιήσει παράνομες σεισμικές έρευνες. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, ο κόλπος της Αμμοχώστου έχει ερευνηθεί διεξοδικά και σειρά έχει ο κόλπος της Μόρφου.

Το “Μπαρμπαρός”, όμως, έχει πραγματοποιήσει και έρευνες νότια της Κύπρου. Δεδομένου ότι πρόκειται για σκάφος με σύγχρονο εξοπλισμό, αυτό σημαίνει ότι οι Τούρκοι έχουν καλή εικόνα για το τι υπάρχει στην εκεί υφαλοκρηπίδα.

Υψηλές προσδοκίες

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να αναφέρουμε ότι μετά την ανακάλυψη του μετρίου μεγέθους κοιτάσματος “Αφροδίτη” στο “οικόπεδο” 12 είχαν δημιουργηθεί μεγάλες προσδοκίες. Οι εν συνεχεία αποτυχημένες προσπάθειες της ιταλικής ΕΝΙ στο “οικόπεδο” 9 είχαν οδηγήσει στο συμπέρασμα πως ουσιαστικά δεν υπήρχαν άλλα σημαντικά κοιτάσματα στην κυπριακή ΑΟΖ.

Τα πράγματα άλλαξαν τον Οκτώβριο 2015, όταν ανακαλύφθηκε από την ΕΝΙ το γιγαντιαίο κοίτασμα “Ζορ” εντός της αιγυπτιακής ΑΟΖ, αλλά στα σύνορα με την κυπριακή. Με βάση καταγραφές και σχετικές μελέτες εκτιμάται ότι το “Ζορ” δεν είναι η εξαίρεση στην περιοχή.

Στο “οικόπεδο” 11 της κυπριακής ΑΟΖ, όπου γίνεται η γεώτρηση από την Total, έχουν εντοπισθεί τέσσερις περιοχές όπου τα πετρώματα είναι παρόμοια με αυτά του “Ζορ”. Δύο ίδιες περιοχές έχουν εντοπισθεί στο “οικόπεδο” 10, αλλά οι ενδείξεις εκεί οδηγούν σε εκτιμήσεις για κοιτάσματα μεγαλύτερα του γιγαντιαίου “Ζορ”.

Αντίστοιχες περιοχές έχουν εντοπισθεί στα “οικόπεδα” 8 και 6. Στο δε “οικόπεδο” 7 υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι υπάρχει κοίτασμα πολλαπλάσιο του γιγαντιαίου “Ζορ”. Αυτός είναι ο λόγος που η Λευκωσία δεν το συμπεριέλαβε στις αδειοδοτήσεις για να το διατηρήσει ως στρατηγικό απόθεμα.

Όλα τα παραπάνω δεν είναι τίποτα περισσότερο από βάσιμες εκτιμήσεις που προκύπτουν από τις σεισμικές έρευνες. Σιγουριά θα υπάρξει μόνο όταν θα ολοκληρωθούν επιτυχώς οι γεωτρήσεις. Κάτι λέει, ωστόσο, το γεγονός ότι από ένα χρονικό σημείο και πέρα εκδηλώθηκε έντονο ενδιαφέρον.

Μέχρι πρότινος, οι πετρελαϊκοί κολοσσοί αδιαφορούσαν για την κυπριακή ΑΟΖ. Η αδιαφορία μετετράπη ξαφνικά σε έντονο ενδιαφέρον (Total, ENI, Exxon-Mobil, Shell και Statoil), παρότι η τιμή του φυσικού αερίου κινείται σε χαμηλά επίπεδα αυτή την περίοδο. Το ενδιαφέρον τους επιβεβαιώθηκε με τη συμμετοχή τους στον τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων, τον οποίο προκήρυξε η Λευκωσία για τα “οικόπεδα” 10, 6 και 8.

Διπλό όφελος για την Κύπρο

Έχοντας, όπως προαναφέραμε, καλή εικόνα για τα πιθανολογούμενα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ, οι Τούρκοι συνειδητοποιούν ότι χάνουν το παιχνίδι. Σταδιακά αλλά σταθερά, η Λευκωσία προωθεί επιτυχώς το πρόγραμμά της για την ανακάλυψη και εκμετάλλευσή τους. Δικαιολογημένα, λοιπόν, θεωρούν πως εάν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις, η Κυπριακή Δημοκρατία θα ενταχθεί στον ενεργειακό χάρτη και θα μετατραπεί σε σημαντικό παίκτη.

Το γεγονός αυτό θα έχει δύο συνέπειες:

• Πρώτον, θα αναβαθμίσει δραστικά τη γεωοικονομική και κατ’ επέκτασιν και τη γεωπολιτική θέση της, με αποτέλεσμα να την καταστήσει πολύ λιγότερο ευάλωτη στις τουρκικές πιέσεις.
• Δεύτερον, θα ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση της Λευκωσίας σε μελλοντικές συνομιλίες για τη λύση του Κυπριακού.

Για να αποτρέψει ακριβώς μία τέτοια εξέλιξη, η Άγκυρα κατέφυγε στην έμμεση απειλή άσκησης στρατιωτικής βίας. Στόχος της ήταν να τορπιλίσει τις συμφωνίες της Λευκωσίας με τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες και να “γκριζάρει” την κυπριακή ΑΟΖ. Είναι τόσο μεγάλο το δέλεαρ, όμως, για τις πετρελαϊκές εταιρείες που παρέκαμψαν το πολιτικό ρίσκο. Σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις τους μπήκαν δυνατά στο παιχνίδι, αφήνοντας την Τουρκία να φωνασκεί.

Διαπιστώνοντας την αποτυχία της πολιτικής του, υπάρχει περίπτωση ο Ερντογάν να επιχειρήσει να εμποδίσει με στρατιωτικά μέσα τη διεξαγωγή της γεώτρησης; Θεωρητικά τίποτα δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Όπως εξηγήσαμε παραπάνω, όμως, μία τέτοια κίνηση θα ήταν άλμα στο κενό. Όχι λόγω ελληνικών αντιδράσεων, αλλά επειδή θα βρει απέναντί του τη Δύση, με πρώτες τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Η ίδια η Total, άλλωστε, ανακοίνωσε πριν λίγες ημέρες ότι δεν την ανησυχούν οι τουρκικές αντιδράσεις.

Στην προαναφερθείσα επιστολή που πριν δύο μήνες ο Τούρκος μόνιμος αντιπρόσωπος Σινιρλίογλου είχε καταθέσει στον ΟΗΕ, χαρακτηρίζει τουρκική υφαλοκρηπίδα το βόρειο τμήμα του “οικοπέδου” 6 (τα δικαιώματα σ’ αυτό έχουν οι Total και η ENI). Είχε αποφύγει να προβάλει τον ίδιο ισχυρισμό για τα υπόλοιπα “οικόπεδα”, αν και κατά καιρούς η Άγκυρα διεκδικεί επίσης μεγάλα τμήματα από τα “οικόπεδα” 4 και 5.