Τι διδάσκει την Ελλάδα ο πόλεμος στην Ουκρανία

Παρατηρώ, όπως και οι περισσότεροι Έλληνες, με ιδιαίτερη ικανοποίηση την σταδιακή ενίσχυση της αμυντικής μας ισχύος μέσα από μια σειρά αμυντικών εξοπλισμών. Δεν μπορώ όμως να παραβλέψω τις απλουστευτικές υπεραισιόδοξες δημοσιογραφικές αναφορές για μια υπέρ ημών δραματική ανατροπή της ισορροπίας δυνάμεων στο Αιγαίο τα ερχόμενα χρόνια.

Ενίοτε μάλιστα η επιζητούμενη ανατροπή έχει επέλθει πριν την άφιξη (βλέπε φρεγάτες, σύνολο Rafale και F-16 Viper κλπ)  ή ακόμη και την παραγγελία των οπλικών συστημάτων (βλέπε F-35) παραβλέποντας τον χρόνο παράδοσης και τα αναγκαία χρονικά διαστήματα για την απόκτηση της πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας των μέσων. Επιπρόσθετο στοιχείο της ημετέρας υπεροχής εμφανίζεται και η ποιοτική υπεροχή του ανθρωπίνου δυναμικού μας.

Αναμφίβολα ο ανθρώπινος παράγοντας είναι το βασικό αποφασιστικό στοιχείο που θα καθορίσει το αποτέλεσμα μιας αναμέτρησης μεταξύ των δύο καλά εξοπλισμένων διαχρονικών αντιπάλων. Η συνεχής όμως αναφορά σε μια μελλοντική υπεροχή αποτελεί παράγοντα καθησυχασμού και δημιουργίας συνθηκών αιφνιδιασμού και δυσάρεστων εκπλήξεων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ισορροπία ισχύος είναι μια έννοια μεταβλητή και συχνά υποκειμενικά εκτιμώμενη καθώς εμπεριέχει πληθώρα μη μετρήσιμων παραγόντων. Επιπρόσθετα, ο αντίπαλος πρέπει να θεωρείται πάντοτε τουλάχιστον ίσων ικανοτήτων με εμάς τηρουμένων και επιφυλάξεων για αρνητικές εκπλήξεις.

Αντίστοιχα και η  συχνή μας αναφορά στην αποδυνάμωση των ενόπλων δυνάμεων της Τουρκίας, ως αποτέλεσμα των μετα-πραξικοπηματικών (2016) διώξεων, έχει και τα όρια της. Να μην λησμονούμε τη συσσωρευμένη πολεμική εμπειρία των στελεχών, όλων των κλάδων των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, λόγω της εμπλοκής των σε συγκρούσεις χαμηλής έντασης τα τελευταία χρόνια. Ούτε επίσης να παραγνωρίζουμε τον εκκολαπτόμενο εθνικιστικό και ισλαμιστικό παροξυσμό των νέων στελεχών, που ως νέοι γενίτσαροι κατακλύζουν τους κρατικούς μηχανισμούς της γείτονος χώρας.

Δεν αρκεί η αεροπορική υπεροπλία

Συχνά βλέπω να υπερτονίζεται η χειροπιαστή σήμερα ενίσχυση της πολεμικής αεροπορίας μας και να δημιουργείται η αίσθηση μιας εξασφάλισης μας ένεκα της κυριαρχίας των ουρανών(!). Ο πόλεμος όμως δεν γίνεται πλέον σε μια μόνο διάσταση, σε ένα μόνο θέατρο επιχειρήσεων, ο πόλεμος είναι πολυχωρικός και δεν είναι υπόθεση ενός κλάδου όσα άριστες επιδόσεις και να επιδείξει. Την αυταπάτη αυτή είχαν και οι Ισραηλινοί, με αποτέλεσμα να αιφνιδιαστούν δυσάρεστα το 1973 (πόλεμος Yom Kippur) και το 2006 (2^ος πόλεμος του Λιβάνου κατά της Hezbollah).

Υπενθυμίζω ότι στην πρώτη περίπτωση οι καταφανώς μειονεκτούντες Αιγύπτιοι στον αέρα αλλά και στις τεθωρακισμένες δυνάμεις βρήκαν το αντίδοτο με την ορθή ανάπτυξη και χρησιμοποίηση των αντιαεροπορικών συστημάτων και αντιαρματικών βλημάτων. Η ορθή τακτική χρησιμοποίηση των παραπάνω περιόρισε σημαντικά τις ενέργειες των δύο προαναφερθέντων “ατού” της πανίσχυρης ισραηλινής μηχανής και κατάφερε δυσαναπλήρωτες απώλειες.

Να μην ξεχνάμε επίσης και την απόφαση του προέδρου Sadat της Αιγύπτου, να προκαλέσει έναν καταστροφικό για τη χώρα του πόλεμο, γνωρίζοντας τις ελάχιστες πιθανότητες τελικής στρατιωτικής επικράτησης, αλλά με κύριο στόχο την επανεκκίνηση μιας διαδικασίας συνομιλιών που θα ανάγκαζε τον τελικό νικητή της στρατιωτικής αναμέτρησης, το Ισραήλ, να επιστρέψει τα εδάφη που είχε καταλάβει το 1967. Παραπλήσιος σήμερα και ο στόχος της Άγκυρας, για μια ενδεχόμενη θερμή σύγκρουση, που ανεξαρτήτως αποτελέσματος, ίσως να οδηγήσει σε μια συνολική πολιτική διαπραγμάτευση των δύο χωρών.

Η τουρκική πολεμική μηχανή

Για να επανέλθουμε όμως στην ισορροπία δυνάμεων, πανηγυρίζουμε και ορθώς, για τη σταδιακή βελτίωση -όχι όμως ανατροπή υπέρ ημών- των αμυντικών μας δυνατοτήτων μέσα στα επόμενα δύο-πέντε χρόνια, αλλά αδυνατούμε να αντιληφθούμε τις συνέπειες της γιγάντωσης της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και της σημαντικής αυτάρκειας που παρέχει στη χώρα.

Η αντίπαλος χώρα έχει σημειώσει εντυπωσιακές προόδους, έστω και με εν μέρει δανεική τεχνολογία,  στα μη επανδρωμένα συστήματα, στα πυραυλικά συστήματα, στον ηλεκτρονικό πόλεμο, αλλά και στην κατασκευή πολύπλοκων οπλικών συστημάτων. Πολύ φοβάμαι ότι έχει καταγράψει αντίστοιχα άλματα και σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης που θα αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος στα αυριανά οπλικά συστήματα, επηρεάζοντας όχι μόνο τις μαχητικές ικανότητες αλλά ανατρέποντας και τα δόγματα διεξαγωγής των επιχειρήσεων.

Σίγουρα οι επιτελείς της εθνικής άμυνας αγωνιούν για αυτές τις προοπτικές, όπως αγωνιούν και για την κατάσταση στο Αιγαίο όπου στα τέλη της δεκαετίας οποιοδήποτε αεροσκάφος ή πλοίο επιφανείας επιχειρεί, θα βρίσκεται υπό την υψηλή πιθανότητα καταστροφής από κατευθυνόμενα βλήματα από αμφότερες τις πλευρές. Το γεγονός αυτό προσδίδει μεγαλύτερες δυσκολίες στην πλευρά που θέλει να επικοινωνεί συνεχώς με το νησιωτικό της χώρο έναντι της ηπειρωτικής δύναμης που μπορεί να αναπτύσσει τα συστήματα της εκμεταλλευόμενη το βάθος και την εγγύτητα της με τα ευπρόσβλητα και ευκόλως υποκείμενα σε αποκλεισμό νησιά μας.

Ο αντίπαλος μας δυστυχώς είναι ικανός, επίμονος, με συνέπεια στους στρατηγικούς σχεδιασμούς του και στην υλοποίηση των εξοπλιστικών του προγραμμάτων έχοντας την ευχέρεια να αδιαφορεί (μέχρι ενός βαθμού) για το κόστος.

Εγρήγορση και πολιτική συνέπεια

Οι παραπάνω παρατηρήσεις δεν επιδιώκουν να δημιουργήσουν αίσθημα ανησυχίας, απογοήτευσης ή ηττοπάθειας. Απλά αποσκοπούν να μετριάσουν τον άκρατο ενθουσιασμό μας, χαρακτηριστικό της φυλής μας και να καταστήσουν εμφανείς τους κινδύνους ενός νέου εφησυχασμού, αλλά και την σκληρή πραγματικότητα που επιβάλει διαρκείς και κοστοβόρες  προσπάθειες διατήρησης της αμυντικής ισορροπίας σε όλους τους τομείς.

Αποσκοπούν επίσης στο να αντιληφθεί η ελληνική κοινωνία ότι ο ανταγωνισμός μας με την Τουρκία, σε όλα τα επίπεδα, δεν έχει ορατό τέλος, αντίθετα θα απαιτήσει ακόμη μεγαλύτερη εκ μέρους μας προσοχή, συνέπεια, επιμονή και μακροχρόνια δέσμευση. Ο ελληνικός λαός πρέπει να ενστερνιστεί αυτή την πραγματικότητα  επιβάλλοντας με τον τρόπο του την ανάλογη υπευθυνότητα από πλευράς των κομμάτων και πολιτικών προσώπων στα ζωτικά θέματα άμυνας. Σφάλματα του παρελθόντος δεν πρέπει να επαναληφθούν.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι μια ελληνοτουρκική σύγκρουση ενδεχομένως να έχει απρόβλεπτη διάρκεια, εξελισσόμενη σε αγώνα φθοράς με τα αποθέματα υλικών, πυρομαχικών, εφοδίων, στρατιωτών και ψυχικής αντοχής να έχουν κομβική σημασία. Πέραν όμως των εξοπλιστικών προγραμμάτων, ειδικά στον καταφανώς παραμελειμένο από νέους εξοπλισμούς Στρατό Ξηράς, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη βελτίωσης της ισχύος μέσα από την αναβάθμιση της στρατιωτικής εκπαίδευσης και την απόκτηση ενός πιο σύγχρονου δόγματος, βασισμένου και στα πρώτα συμπεράσματα από τον πόλεμο της Ουκρανίας.

Οι προαναφερθείσες αναγκαίες βελτιώσεις δεν απαιτούν μόνο σημαντικές δαπάνες αλλά προϋποθέτουν μια αλλαγή νοοτροπίας σε όλη την κλίμακα της στρατιωτικής ιεραρχίας. Αμφότερα θα πρέπει όμως απαραιτήτως να έχουν και την αναγκαία ενθάρρυνση και αποδοχή του πολιτικού κόσμου ώστε να υποστηριχθούν και από την πληροφορημένη κοινωνία.