Tι κρύβεται πίσω από τις κινήσεις του Oruc Reis (χάρτες)

Το ερευνητικό σκάφος Oruc Reis της Τουρκίας, που η πρόσφατη δραστηριότητά του στη Νοτιονατολική Μεσόγειο έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον, διεξήγαγε από τις 9 Αυγούστου 2020 έως τις 29 Νοεμβρίου 2020, ένα σεισμικό ερευνητικό πρόγραμμα, σε μια περιοχή νότια του Καστελόριζου και ανατολικά του 28ου μεσημβρινού. Με τo παρόν άρθρο, γίνεται προσπάθεια, μελετώντας την κίνησή του, να ερμηνευτούν οι στόχοι του.

Το σκάφος άρχισε τις εργασίες του συνοδευόμενο από δύο βοηθητικά σκάφη τύπου “supply boat” (ATAMAN , CENGIZ HAN) καθώς και πέντε πολεμικά. Με δυο ομάδες διαδοχικών NAVTEX όπως τις 977/20, 1083/20, 1095/20, 1262/20, 1314/20 και τις 1332/20, 1364/20, 1404/20, 1460/20 κάλυψε δύο φορές μια έκταση περίπου 57.000 τετρ.χλμ, εντός των οποίων εκτέλεσε δύο ομάδες σεισμικών γραμμών, με κάθετες διευθύνσεις δυνητικού μήκους περίπου 9.000 χλμ. (Σχήματα 1,2,3). Αυτές είχαν τα πιο κάτω χαρακτηριστικά:

1. Απείχαν μεταξύ τους περίπου 4-6 ναυτικά μίλια.
2. Το συνολικό μήκος των γραμμών που καταγράφηκε από την εργασία αυτή στην πρώτη ομάδα, ήταν περίπου 4.800 ν.μ. και στην δεύτερη περίπου 2.000 (λόγω διακοπών εκπομπής του συστήματος προσδιορισμού θέσης AIS) (Σχήμα 4 και Πίνακας 1).
3. Επειδή το σκάφος κινήθηκε χωρίς διακοπή, με περίπου 4,5 μίλια/ώρα, για 83 ημέρες, εύκολα προκύπτει, ότι έκανε σχεδόν 108 ν.μ. ημερησίως, ήτοι ένα δυνητικό σύνολο καταγραφών περίπου 9.000 ναυτικών μιλίων. Στην πραγματικότητα υπήρξε δυνατότητα καταγραφής διαδρομών συνολικού μήκους περίπου 6.800 ν.μ.

Οι  NAVTEX του Oruc Reis

Οι 9 NAVTEX που εκδόθηκαν στην ίδια περιοχή παρουσιάζουν ορισμένα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να μελετηθούν και να αξιολογηθούν για την σημασία τους όπως:

1. Προσέβαλαν την εν δυνάμει χωρική θάλασσα των 12 ν.μ. του Καστελλορίζου (Σχήμα 5).
2. Όλες οι NAVTEX, στις δυτικές περιοχές τους, άφησαν με εξαιρετική επιμέλεια και ακρίβεια μια περιοχή βόρεια, εκτός ερευνών (Περιοχή Α-κόκκινο χρώμα), (εντός του Τουρκολιβυκού μνημονίου) συνολικής έκτασης 2.900 τετρ.χλμ. (Σχήμα 7). Προσδιορίστηκαν μέσα στην περιοχή που όριζαν οι παραχωρήσεις της Τουρκίας προς την TPAO (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı) το 2012, 2013, (Σχήμα 6).
3. Ο σχεδιασμός των NAVTEX 1332/20 και 1404/20 στο νότιο άκρο τους προκαλεί σημαντικά ερωτήματα για την σημασία τους.
4. Το σημείο 15 της NAVTEX 1460/20 (όπως και το σημείο 2 της NAVTEX 1314/20) νοτιοδυτικά του Καστελόριζου (Σχήμα 10), είναι πολύ πλησίον των χωρικών υδάτων του και πρέπει να ελεγχθεί με ακριβέστερες μεθόδους, αν είναι μέσα η έξω από αυτά, διότι η διακριτική ικανότητα της παρούσης μέθοδου δεν μπορεί να το προσδιορίσει. Αν ειναι μεσα, τότε πιθανόν με αυτόν τον τρόπο η Τουρκία προκαλώντας, να εκλάβει πιθανή σιωπή μας, σαν αποδοχή ότι και τα χωρικά ύδατα είναι προς αμφισβήτηση.

Δραστηριότητες Oruc Reis

Με βάση τα παραπάνω αντικειμενικά και αναμφισβήτητα δεδομένα, παρατηρούμε ότι:

Η όλη δραστηριότητα καλύπτεται από μια “νομιμοφάνεια”, ότι ερευνάται μια περιοχή εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, με το σκεπτικό ότι αγνοεί το δικαίωμα υφαλοκρηπίδας στα νησιά.

Η Τουρκία με βάση το τουρκολιβυκό μνημόνιο, θα μπορούσε να προχωρήσει την έρευνα και Δυτικά του 28ου μεσημβρινού ή και στην περιοχή Α (Σχήμα 5). Η μη μέχρι τώρα παραβίαση, δείχνει ότι πιθανόν να έχει υπάρξει κάποιου είδους συμφωνία μεταξύ των εμπλεκομένων μερών (Ελλάδα, Αίγυπτο, ΗΠΑ, Τουρκία ίσως και άλλων) για την δραστηριότητα και τα κυριαρχικά δικαιώματα ένθεν και ένθεν του 28ου μεσημβρινού.

Επίσης μια μικρή τριγωνική περιοχή Νοτιοδυτικά της ερευνηθείσης περιοχής της NAVTEX 1332/20, έκτασης 390 τετρ. χλμ. (Σχήμα 7), εξαιρέθηκε από αυτήν. Αυτή η περιοχή είναι επέκεινα του σημείου 8 της NAVTEX 977/20, ενός σημείου που ανήκει στην οριοθετική γραμμή των ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου (το ανατολικότερο) και που η Αίγυπτος εξέφρασε από πριν την άποψη ότι αυτό βρίσκεται στην δική της ΑΟΖ. Με βάση το σημείο αυτό (αν δεν τροποποιηθεί) δημιουργούνται ερωτήματα για το πως αναμένεται να είναι η συνέχεια της οριοθετικής γραμμής των ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, ανατολικά του 28ου μεσημβρινού.

Η πρώτη NAVTEX 977/20 έχει σχεδιασθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να αμφισβητηθεί η κυριότητα της περιοχής όπου θεωρητικά θα ενώνονταν οι ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου, όταν αποφάσιζαν την κοινή τους οριοθέτηση, δυτικά του κυπριακού θαλασσοτεμαχίου 4 (Σχήμα 8).

Το σημείο 14 της καθώς και τμήμα γραμμής του ερευνητικού προγράμματος στην NAVTEX 977/20 (Σχήμα 9-γραμμές πράσινες), είναι μέσα στην περιοχή του οικοπέδου 4 της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ιδιαιτερότητα χάραξης του Νότιου τμήματος της NAVTEX 4104/20 πιθανόν να είναι και μια ένδειξη αμφισβήτησης της κυριότητας του και αποτροπής συμμετοχής των ξένων εταιριών σε περίπτωση προκήρυξης του από την Κύπρο.

Παράλληλα εντός της ίδιας NAVTEX και στο βόρειο άκρο της (Σχήμα 10-μωβ γραμμή, σημεία 14,15,16,17,18,19) παρατηρείται μία ιδιότυπη καταγραφή σεισμικών προφιλ (κόκκινες γραμμές 231, 232,…249, 250, 251) που δεν δικαιολογούνται μόνο σαν στροφές του σκάφους λόγω προσέγγισης του βορείου άκρου (16,17,18,19), αλλά δείχνουν ότι γίνεται προσπάθεια (όχι επιστημονικά ορθή) να συλλεγούν περισσότερα στοιχεία έξω από το όριο των 6 ναυτικών μιλίων του Καστελλορίζου, χωρίς να τα παραβιάζει.

Οι κινήσεις της Τουρκίας

Η Τουρκία, με μια προσεκτικά σχεδιασμένη και προοδευτικά εξελισσόμενη μέσω αλλεπάλληλων 9 NAVTEX ερευνητική προσπάθεια, ερεύνησε μια περιοχή έκτασης περίπου 57.000 τετρ.χλμ., νότια του Καστελόριζου και ανατολικά του 28ου μεσημβρινού,δύο φορές, με δύο διαδοχικές ομάδες NAVTEX. Οι αποστάσεις μεταξύ των σεισμικών προφίλ, δημιουργούν ένα κάναβο με εμβαδόν των προκυπτόντων στοιχειωδών τετραγώνων από 70 έως 140 τετρ. χλμ. (κόκκινα παραλληλόγραμμα – Σχήματα 5,9). Το γεγονός δηλώνει ότι το πρόγραμμα αυτό είναι αναγνωριστικό και πρόχειρο.

Η έρευνα αυτή συναπεκόμισε τεράστιο όγκο γεωφυσικών δεδομένων και πληροφοριών σε ένα δυνητικό μέγεθος μήκους γραμμών ίσο με 9.000 ναυτικά μίλια. Το υλικό αυτό μπορεί να αποτελέσει ένα διαπραγματευτικό εργαλείο και να καθορίσει και το είδος των “πιθανών υποχωρήσεων” που θα αναγκαστεί να κάνει η Τουρκία σε περίπτωση μελλοντικών διευθετήσεων στα πλαίσια της “μεγαλοψυχίας” της, σε περιοχές που γνωρίζει πλέον ότι είναι χωρίς ενδιαφέρον.

Η έρευνα απέφυγε (τουλάχιστον μέχρι τώρα) να μπει στην περιοχή Α καθώς και σε μια νόμιμα οριοθετηθείσα μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου περιοχή, Δυτικά του 28ου μεσημβρινού, όπως επίσης και να προχωρήσει Νότια της δικής της μονομερούς και αυθαίρετης οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Αίγυπτο Ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, τηρώντας μια φαινομένη νομιμότητα, που στην ουσία την εξυπηρετεί.

Αμφισβήτηση Ελλάδας

Φαίνεται ότι από όλα τα παραπάνω, ότι η δραστηριότητα του σκάφους τελικά ήταν κυρίως η αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην περιοχή αυτή και όχι τόσο η πετρελαϊκή έρευνα, δίνοντας φανερά σημάδια ότι πιθανόν είναι προσυμφωνημένη με τρίτους. Η έρευνα αφήνει μερικά περιθώρια, ότι ίσως θα μπορούσε να τροποποιηθεί λίγο στο μέλλον, για να ικανοποιηθούν μερικώς οι απαιτήσεις της Ελλάδας και Αιγύπτου, κάτω από ένα πέπλο “νομιμότητας” και “μεγαλοψυχίας” εκ μέρους της.

Στην πραγματικότητα βέβαια θα ήταν η μόνη κερδισμένη, δεδομένου ότι δυνητικά θα μπορούσε να αποκτήσει κυριαρχικά δικαιώματα μέσα στο μεγαλύτερο μέρος της ερευνηθείσης περιοχής, αποκτώντας κοινά σημεία επαφής στον θαλάσσιο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου με την Αίγυπτο και αποκόπτοντας την ένωση των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου αφού πλέον το συγκρότημα του Καστελλορίζου γι’ αυτήν (και όχι μόνον) αγνοείται, όσον αφορά στα δικαιώματά του σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.