Το ΕΛΙΑΜΕΠ, ο κ. Τσούκαλης και οι τουρκικές επεκτατικές αξιώσεις

Το ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Αμυντικής και Εξωτερικής Πολιτικής), ιδρύθηκε το 1988 με σκοπό, όπως υποδηλώνει ο τίτλος του την «μελέτη και τον διάλογο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας στην ευρύτερη γειτονιά της Ελλάδας». Αργότερα, το 1993 μετονομάσθηκε σε Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής. Ήτοι εμμέσως μετετράπη σε κατά βάση ευρωπαϊκό Ίδρυμα. Όλως περιέργως όμως, διατήρησε τον πρότερο τίτλο του!

Στα πρώτα του βήματα εθεώρησα θετική την δραστηριότητα του ΕΛΙΑΜΕΠ και μάλιστα χρηματοδότησα μία εκδήλωσή του. Επαίνεσα, επίσης, τις θέσεις του για το Κοσσυφοπέδιο και σε συνάντηση με τον Αμερικάνο πρέσβη και τον κ. Βερέμη είχα τονίσει ότι συμφωνώ με τις απόψεις του και είχα συστήσει στον πρέσβη να τις προσέξει ιδιαίτερα.

Αργότερα σε συνάντηση στα γραφεία της εταιρείας μου, με τους κ.κ. Βερέμη και Κουλουμπή, εζητήθη η συνδρομή μου προς την εύρεση ή παραχώρηση χώρων για τη στέγαση των γραφείων του Ιδρύματος. Ακολούθησε ανταλλαγή απόψεων για την ελληνική εξωτερική πολιτική και ιδιαίτερα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Διαπίστωσα μία γενική αντίληψη συμβιβαστικής πολιτικής με την Τουρκία, παρά τα τόσα παθήματα που δεν είχαν γίνει μαθήματα.

Τους τόνισα ότι διαφωνώ, ότι η υποχώρηση στις τουρκικές διεκδικήσεις σε ουδέν ωφελεί, παρά σε έγερση νέων απαιτήσεων και πιθανώς νέων ελληνικών υποχωρήσεων. Επί έτη παρακολουθούσα το έργο και τις ημέρες του ΕΛΙΑΜΕΠ, διαφωνώντας με τις απόψεις του, αλλά και εντυπωσιαζόμενος από την αποδοχή του από μεγάλο τμήμα του πολιτικού συστήματος, του επιχειρηματικού κόσμου και των δημοσιογράφων. Επί κυβερνήσεων Σημίτη μάλιστα, οι απόψεις ΕΛΙΑΜΕΠ-Σημίτη ήταν παρόμοιες, αν όχι ταυτόσημες.

Στο αρχικό του στάδιο, το ΕΛΙΑΜΕΠ χρηματοδοτείτο κυρίως από το ελληνικό δημόσιο. Τώρα πλέον κυρίως από ευρωπαϊκά προγράμματα, χωρίς να διευκρινίζεται εάν πρόκειται για ελληνικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ ή άλλα, ή απευθείας από την ΕΕ.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι περίπου το 10% των εσόδων του προέρχεται από ξένες πρεσβείες (μεταξύ των οποίων της Γερμανίας, της Βρετανίας και τις Ισπανίας).

Απόψεις και χρηματοδότηση

Και γεννάται το εύλογο ερώτημα: Εάν χρηματοδοτείσαι από μια πρεσβεία, μπορεί να είσαι τελείως αμερόληπτος με την χώρα που εκπροσωπεί; Ή μήπως –έστω και υποσυνείδητα– επηρεάζεσαι και τουλάχιστον μειώνεις την ένταση κάποιας κριτικής; Μήπως ακόμα ο φόβος διακοπής της χρηματοδότησης σε ωθεί στην καλύτερη περίπτωση να “στρογγυλεύεις” την κριτική; Ομοίως, ερωτήματα δημιουργεί η συνεργασία του ΕΛΙΑΜΕΠ με το τουρκικό Πανεπιστήμιο Bilgi. Υπό κανονικές συνθήκες, μία τέτοια συνεργασία θα ήταν απολύτως φυσιολογική, αλλά με τις συνθήκες που επικρατούν στην Τουρκία προκύπτει πρόβλημα.

Χαρακτηριστικό των προσφάτων απόψεων του ΕΛΙΑΜΕΠ για τα ελληνοτουρκικά είναι το άρθρο του προέδρου του κ. Τσούκαλη στα “Νέα” (25.01.2021), με τίτλο “Ναρκοπέδιο”. Εκεί θέτει με πλάγιο τρόπο το ερώτημα: «Δώδεκα μίλια στο Αιγαίο και πόλεμος;» Τί διαφέρει το ερώτημα του κ. Τσούκαλη από το τουρκικό casus belli; Η έμμεση πλην σαφής παρότρυνσή του είναι να υποχωρήσουμε στον τουρκικό εκβιασμό. Και πόσα μίλια να τους… παραχωρήσουμε για να “αποφύγουμε τον πόλεμο”; Τρία, τέσσερα, ή μήπως να παραμείνουμε στα έξι και να μειώσουμε και τον εναέριό μας χώρο από 10 στα έξι;

Και καλά, ο κ. Τσούκαλης μας “έσωσε” από τον πόλεμο(!) για τα χωρικά ύδατα. Αν οι “σύμμαχοί” μας οι Τούρκοι μας εκβιάσουν για να αποστρατικοποιήσουμε τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, θα μας “ξανασώσει”, θέτοντας και πάλι τροποποιημένο το εκβιαστικό δίλημμα: «αποστρατικοποίηση ή πόλεμος;» Και που ακριβώς σταματάει αυτή η αλυσίδα των εκβιαστικών διλημμάτων;

Η ελληνική “πατέντα”

Μας λέτε κ. Τσούκαλη –με έμμεσα υποτιμητικό ύφος– να μην ασκήσουμε το κυριαρχικό μας δικαίωμα, υποκύπτοντας στον φόβο του πολέμου. Η απάντηση είναι και χωρικά ύδατα 12 ναυτικών μιλίων και “μη πόλεμος”. Πως γίνεται αυτό; Εάν η Ελλάδα έχει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, δηλαδή αποτελεσματική αποτρεπτική ικανότητα, τότε η Τουρκία δεν θα τολμήσει όχι πόλεμο, αλλά ούτε καν “επακούμβηση”. Έτσι, θα λυθεί και το πρόβλημά σας κ. Τσούκαλη για τη διαφορά χωρικών υδάτων και εναερίου χώρου, 12 μίλια και στη θάλασσα και στον αέρα.

Ισχυρίζεται ακόμη ο κ, Τσούκαλης ότι αν επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα θα εμποδίσουμε την ναυσιπλοΐα της γειτονικής χώρας. Ακριβώς το τουρκικό επιχείρημα! Παρατηρούμε γενικά ότι οι θέσεις του προέδρου του ΕΛΙΑΜΕΠ και τα επιχειρήματα της Άγκυρας συμπίπτουν και δυστυχώς πολλοί ξένοι αλλά και δικοί μας τα δέχονται και τα “καταπίνουν αμάσητα”. Ας δούμε όμως τον συνημμένο χάρτη, με τις δύο κύριες γραμμές ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο, ήτοι την Δυτική από Ελλήσποντο προς Ιόνιο και την Ανατολική από Ελλήσποντο προς Ανατολική Μεσόγειο.

Η δυτική διέρχεται από τα στενά Ευβοίας-Άνδρου, Κέας-Μακρονήσου και Κυθήρων-Ελάφονήσου, η δε ανατολική μεταξύ Ψαρών-Χίου και Αμοργού-Κινάρου. Οι αποστάσεις εμφαίνονται στον παρακάτω συνημμένο πίνακα. Όλες είναι μικρότερες των 12 ναυτικών μιλίων, ήτοι αποτελούν χωρικά ύδατα και με το σημερινό εύρος. Η απόσταση μάλιστα Κύθηρα-Ελαφόνησος ανέρχεται σε μόλις 4,5 ναυτικά μίλια.

Η ελεύθερη ναυσιπλοΐα

Και ερωτώ τους Τούρκους αλλά και τον κο Τσούκαλη: Υπήρξε ποτέ πρόβλημα ναυσιπλοΐας, εμπόδισε ή παρεμπόδισε ποτέ ελληνική κυβέρνηση τα διερχόμενα πλοία; Αντιθέτως οι πάντα υποχωρητικές ελληνικές κυβερνήσεις ανέχθηκαν και δεν αντέδρασαν σε πλοία και υποβρύχια του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού, που διέρχονται χωρίς να τηρούν καν τις υποχρεώσεις της αβλαβούς διέλευσης, όπως ορίζει το διεθνές δίκαιο.

Λοιπόν, είναι σαθρό το επιχείρημα των Τούρκων που υιοθετεί ακρίτως ο πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ για να μην ασκήσει η Ελλάδα το κυριαρχικό της δικαίωμα για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας;  Όπως τώρα, έτσι ελεύθερα θα περνούν τα πλοία όταν τα επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα, διότι η χώρα μας πιστεύει στην ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Άλλοι την παραβιάζουν.

Άλλωστε και η Ρωσία που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο, δηλώνει ότι δεν έχει αντίρρηση με την άσκηση του κυριαρχικού μας δικαιώματος. Λυπούμαι για την σύγκλιση του ΕΛΙΑΜΕΠ με τις τουρκικές αξιώσεις. Λυπάμαι που διαπιστώνω για πολλοστή φορά ότι οι θέσεις του κ. Τσούκαλη και ευρύτερα του ΕΛΙΑΜΕΠ είναι εθνικά επικίνδυνες, διότι υπονομεύουν ύπουλα το ηθικό του ελληνικού λαού, δημιουργώντας αμφιβολίες. Κατά την άποψή μου, πρόκειται για μορφή ψυχολογικού πολέμου κατά της Ελλάδας, με σκοπό να γίνουν πιο εύκολα δεκτές οδυνηρές εθνικές υποχωρήσεις. Φτάνουν πια, όμως,