Εμπάργκο η ΕΕ, γέμισαν ρωσικό πετρέλαιο Ινδία και Κίνα

Όσο οι τιμές του αργού πετρελαίου και του φυσικού αερίου διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα, πολλαπλασιάζονται οι ζημίες στις αναπτυγμένες και βιομηχανοποιημένες οικονομίες κυρίως της Δύσης, που δεν διαθέτουν επάρκεια φυσικών ενεργειακών πόρων. Η κατά τα φαινόμενα παρατεινόμενη διάρκεια αυτής της εξέλιξης και με την απόφαση της ΕΕ για εμπάργκο στις εξαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου στην Ένωση, θα οδηγήσει σε αναδιάρθρωση των ρωσικών ενεργειακών ροών. Θα εξαναγκάσει αρκετές χώρες να αναθεωρήσουν τις σχέσεις τους και να αναζητήσουν νέους συμμάχους, ικανούς να επιλύσουν το ενεργειακό τους πρόβλημα.

Η Ινδία παραδοσιακά δεν αποτελεί σημαντικό πελάτη της Ρωσίας στην ενέργεια, παρά το γεγονός ότι εισάγει το 80% του αργού πετρελαίου που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών της, με το ρωσικό αργό να συνιστά το 2% έως 5% των εισαγωγών της, σχεδόν στα επίπεδα των ΗΠΑ, πριν από την απαγόρευση κατά 100% των εισαγωγών από την Ρωσία στην αμερικανική αγορά. Κατά την διάρκεια του 2021 η Ινδία εισάγει μόνον 12 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου, με το υπόλοιπο να εισάγεται από την Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα και την Νιγηρία.

Όμως με την έναρξη των συγκρούσεων στην Ουκρανία, η διάρθρωση των ινδικών εισαγωγών στην ενέργεια μεταβάλλεται δραστικά και από τις σχεδόν μηδαμινές εισαγωγές του πρώτου διμήνου του 2022. Τον Μάρτιο οι Ινδοί εισάγουν με ρυθμό μεγαλύτερο των 300.000 βαρελιών αργού πετρελαίου από την Ρωσία, για να τον αυξήσουν στα 700.000 βαρέλια ανά ημέρα τον Απρίλιο και στα 490.000 βαρέλια σε ημερήσια βάση τον Μάϊο. Τα μεγέθη πιστοποιούν πως οι ρωσικές εξαγωγές προς την ινδική αγορά διαμορφώνονται πλέον στο 17% του συνόλου, έναντι μόλις 1% του 2021, όταν ο μέσος ημερήσιος ρυθμός των ινδικών εισαγωγών αργού ανέρχεται στα 33.000 βαρέλια σε ημερήσια βάση.

Η αγορά της Κίνας και της Ινδίας

Από τις αρχές Μαρτίου ο επικεφαλής των αναλυτών στον τομέα της ενέργειας στην KPLER, παρατηρεί πως πέντε μεγάλα φορτία ρωσικού αργού, δηλαδή περίπου έξι εκατομμύρια βαρέλια κατευθύνονται προς την Ινδία, σημειώνοντας τότε πως οι ινδικές εισαγωγές ενός μηνός ισούνται με τις αντίστοιχες ολόκληρου του προηγούμενου δωδεκαμήνου. Η Ρωσία αναβαθμίζεται στον τέταρτο από πλευράς μεγέθους εμπορικό εταίρο της Ινδίας, γεγονός που ανατρέπει πολλές ισορροπίες.

Από την άλλη πλευρά η Κίνα, μειώνει κατά την διάρκεια του πρώτου διμήνου του 2022 κατά 9,1% τις εισαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου στα 1,57 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα, στα πλαίσια του αγώνα του Πεκίνου για τον περιορισμό των δραστηριοτήτων των ιδιωτικών διυλιστηρίων των αποκαλούμενων teapots (τσαγιέρες). Η κεντρική κυβέρνηση επιβάλλει συνολικό όριο εισαγωγών στο δεύτερο εξάμηνο του 2021 στους ιδιώτες στα επίπεδα των 35,24 εκατομμυρίων τόνων, έναντι των 53,88 εκατομμυρίων τόνων της αντίστοιχης περιόδου του 2020, δηλαδή μείωση κατά 35%.

Παρά ταύτα η Κίνα εισάγει τον Μάρτιο 43,03 εκατομμύρια τόνους ρωσικού αργού, δηλαδή 10,51 εκατομμύρια βαρέλια σε ημερήσια βάση, μία αύξηση της τάξης του 4%, ενώ τον Απρίλιο η αύξηση ανέρχεται σε 7,2% και μάλλον σταθεροποιείται σε αυτά τα επίπεδα και για τον Μάϊο, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του γνωστού οικονομικού πρακτορείου BLOOMBERG, που επεξεργάζεται τελωνειακά στοιχεία.

Τα ιδιωτικά διυλιστήρια από το 10% της αγοράς του 2013, κατέχουν πλέον μερίδιο της τάξης του 30%, με το Πεκίνο να προσπαθεί να πατάξει την φοροδιαφυγή, το λαθρεμπόριο καυσίμων και τις παραβιάσεις της αυστηρής νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος. Όμως λόγω του ότι οι μεγάλοι κρατικοί όμιλοι δεν αγοράζουν ρωσικό αργό πετρέλαιο στις τρέχουσες τιμές της αγοράς (spot), το όριο για τους ιδιώτες για το 2022, αυξάνεται στα 243 εκατομμύρια τόνους, δηλαδή υπερδιπλασιάζεται έναντι του 2020 (όταν επιβάλλεται το υψηλό όριο, πριν από τις μειώσεις), διευκολύνοντας τις πωλήσεις των ρωσικών ομίλων.

Τα αμορτισέρ των αγορών

Οι εισαγωγές της Κίνας σε ρωσικά αγαθά τον Απρίλιο φθάνουν σε αξία τα 8,9 δισεκατομμύρια δολάρια και εμφανίζονται αυξημένες κατά 57% έναντι του Απριλίου του 2021 και μόνον δια θαλάσσης οι εισαγωγές σε αργό αυξάνοντα σε 1,1 εκατομμύριο βαρέλια σε ημερήσια βάση τον Μάϊο, έναντι 0,75 εκατομμυρίων του Απριλίου.

Σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (International Energy Agency-IEA), η Ρωσία εξάγει σε ημερήσια βάση  7,5 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου και πετροχημικών κατά το 2021, από τα οποία 3,4 εκατομμύρια κατευθύνονται προς την Ευρώπη, με τα 2,2 εκατομμύρια βαρέλια να συνιστούν αποκλειστικά το αργό πετρέλαιο αποτελώντας το 25% των σχετικών εισαγωγών της. Από την ρωσική πλευρά οι ρωσικές εξαγωγές αργού πετρελαίου και πετροχημικών αποτελούν το 45% του συνόλου, αλλά πρόκειται να επηρεασθούν δραματικά από την ταχύτατη αναδιάρθρωση των ρωσικών ενεργειακών ροών.

Όμως η Ινδία αυξάνει τις εισαγωγές κατά 500.000 βαρέλια ανά ημέρα, με την ανάλογη της Κίνας να ανέρχεται σε 850.000, οπότε από τα 2,2 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα στην Ευρώπη, ήδη 1.350.000  βαρέλια έχουν αλλάξει κατεύθυνση  με προορισμό την Ινδία και την Κίνα, μέγεθος που αντιπροσωπεύει το 61% και πλέον του συνόλου της Ευρώπης. Κατά συνέπεια οι νέες κυρώσεις της ΕΕ που περιορίζουν τις εισαγωγές αργού κατά δύο τρίτα (1.450.000 ανά ημέρα), καλύπτονται κατά 91% από την αύξηση των αγορών Ινδών και Κινέζων.

Ο ελληνικός γρίφος

Μία άλλη παράμετρος των αναδιαρθρώσεων, όπως επισημαίνει ο οίκος REFINITIV EIKON, που διαχειρίζεται έναν επαγγελματικό ιστότοπο  για  στελέχη του χρηματοοικονομικού κλάδου με στοιχεία για την διεθνή βιομηχανική δραστηριότητα, εκτιμήσεις και έγκυρες πληροφορίες, αφορά την Ελλάδα που έχει μετατραπεί σε κόμβο μεταφόρτωσης ρωσικού αργού πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο (ship-to-ship/STS).

Ο οίκος VORTEXA, που διαχειρίζεται έναν επίσης επαγγελματικό ιστότοπο που παρακολουθεί για τα στελέχη της αγοράς ενέργειας τις ενεργειακές ροές που ακολουθούν θαλάσσιους διαδρόμους, παρέχοντας πολύτιμα δεδομένα για τις κινήσεις φορτίων, υπολογίζει πως από τα ελληνικά πελάγη διακινούνται 2,5 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου τον Μάϊο. Το μέγεθος  εμφανίζεται δραστικά αυξημένο εάν αντιπαραβληθεί με τις 500.000 βαρέλια του Μαρτίου και το 1.000.0000 βαρέλια του Απριλίου, που κοινοποιεί ο οίκος REFINITIV EIKON.

Η μέθοδος από πλοίο σε πλοίο που χρησιμοποιείται επί σειράν ετών από το Ιράν, διευκολύνει ιδιαίτερα την Ρωσία που παρά το γεγονός ότι προς το παρόν οι μεταφορές αργού παραμένουν αλώβητες από τις κυρώσεις, οργανώνει την διακίνησή τους, αξιοποιώντας παρένθετα σχήματα. Σε σημαντικότερα από αυτά αναδεικνύονται οι γιγαντιαίοι ελβετικοί όμιλοι GLENCORE και VITOL, όπως και ο ανάλογος TRAFIGURA της Σιγκαπούρης, οι οποίοι ουσιαστικά αγοράζουν όχι μόνον ρωσικό αργό πετρέλαιο και προϊόντα διύλισης, αλλά και δεκάδες άλλα αγαθά από την Ρωσία.

Οι όμιλοι μετά την αγορά τιμολογούν για τους πελάτες τα φορτία, οπότε νομικά ο τελικός αγοραστής εμφανίζεται χωρίς να έχει καμία απολύτως συναλλακτική σχέση με ρωσικές εταιρείες και ομίλους. Αν και ο όμιλος της TRAFIGURA διακόπτει από τις 15 Μαΐου τις αγορές αργού από τον ρωσικό όμιλο της ROSNEFT, συνεχίζει τις αγορές του από άλλους ρωσικούς ομίλους. Από την πλευρά τους GLENCORE και VITOL δηλώνουν πως με την λήξη του 2022 θα διακόψουν τις αγορές τους, αλλά προς το παρόν δεν παύουν να αποτελούν ζωτικούς διαύλους διακίνησης ρωσικών αγαθών και φυσικών πόρων.

Αναπλήρωση των ρωσικών απωλειών

Η κατάσταση αυτή πιστοποιεί πως η Ρωσία έχει ήδη λάβει τα μέτρα της, υπολογίζοντας πως οι Ευρωπαίοι θα καταλήξουν σε μία συγκεκριμένη μεθοδολογία απαγόρευσης των αγορών ρωσικού αργού. Παρά τις διαβουλεύσεις και τις διαπραγματεύσεις στην ΕΕ, η Μόσχα διακινεί σχεδόν αλώβητη ενεργειακά αγαθά, από την στιγμή που οι μεγάλοι εμπορικοί οίκοι του εξωτερικού δεν ταλαιπωρούνται από ιδιαίτερες τύψεις για τις συγκρούσεις στην Ουκρανία.

Στην πραγματικότητα ενώ οι  G7 έχουν δεσμευθεί σε μία απόφαση απαγόρευσης των εισαγωγών ρωσικού αργού πετρελαίου, με την Βρετανία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά, να έχουν προχωρήσει προς την συγκεκριμένη κατεύθυνση. Η ΕΕ προς το παρόν δεν ακολουθεί απόλυτα, κυρίως λόγω των αντιδράσεων της Ουγγαρίας. Ινδία και Κίνα πάντως αναπληρώνουν σε ζωτικό βαθμό τις απώλειες της Ρωσίας, ενώ και η Ελβετία φέρει μεγάλες ευθύνες, από την στιγμή που μερίδα του λέοντος στην εμπορία ρωσικών πρώτων υλών κατέχουν περισσότερες από 1.000 ελβετικές εμπορικές εταιρείες.

Το περιστατικό του Απριλίου με την δέσμευση δεξαμενοπλοίου στο Αιγαίο που οδηγείται στον όρμο της Καρύστου, αποτελεί ένα δείγμα των τεκταινoμένων στις ελληνικές θάλασσες. Αν και οι ελληνικές αρχές τονίζουν πως ενεργούν λόγω του συμφώνου δικαστικής συνδρομής με τις ΗΠΑ, που καταγγέλλουν πως τα έσοδα από την πώληση του ιρανικού αργού προορίζονται για την χρηματοδότηση τρομοκρατικών οργανώσεων από την Τεχεράνη, το φορτίο παραμένει μηδαμινό σε σχέση με τους διακινούμενους όγκους.