Έρωτας και Θάνατος στη νεοελληνική δραματική-ποιητική παραγωγή

Στην ακραιφνή παρωνυχίδα τού υλιστικού τεχνολογικού πολιτισμού μας που μόνον προς το πνεύμα μπορεί να εξακτινωθεί, ο ηρωισμός των πρωτοπόρων εκείνων ανιχνευτών τού μέλλοντος που πειραματίζονται επικίνδυνα με την ίδια την ευαίσθητη ψυχοσωματική τους δομή με συγκλονίζει δραματικά έως τα μύχια της πνευματικής ύπαρξής μου. Και δεν είναι προβολή τού ψυχισμού μου προς τα έξω, αλλά ανιδιοτελής προσέγγιση, επιστημονική παρατήρηση ενός εξαιρετικού φαινομένου που υπερβαίνει την συνήθη χρησιμοθηρική λογοκρατούμενη θεώρηση των εγκοσμίων.

Ως κριτικός έμαθα να βλέπω και τον εαυτό μου ως κολεόπτερο στο μικροσκόπιο, ως πεταλούδα-ψυχάρα που μεταμορφώνεται από σκουλήκι σε ιπτάμενο χάρμα οφθαλμών. Οι πεταλούδες ζουν μονάχα μία ημέρα. Εμείς ούτε καν, εάν λάβουμε υπ’ όψιν από την ανείπωτη αρμονία των ουρανίων σφαιρών δεν προλαβαίνουμε να ακούσουμε ούτε μία νότα στο συντομότατο διάστημα τής κάθε επίγειας περιπέτειάς μας.

Ναι, θέλω να πιστεύω στην μετενσάρκωση, στη μετεμψύχωση, στην ακλόνητη κυτταρική πεποίθηση πως ετούτη η παράλογη αλλά απόλυτα φυσική ενέργεια που μας ωθεί να διαλογιστούμε και να επικοινωνούμε τώρα ΔΕΝ μπορεί, δεν γίνεται να χάνεται τόσο γρήγορα, έτσι εύκολα, τόσο απλά. Σύμφωνα με τα θερμοδυναμικά αξιώματα που σπούδασα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (από το 1979 έως το 1985 και μετά) «η ενέργεια δεν καταστρέφεται και δεν δημιουργείται εκ του μηδενός».

Υπάρχει κάτι άλλο εκεί έξω που διαλανθάνει την αμετροεπή υλιστική λαιμαργία μας. «Όπως και πάνω έτσι και κάτω – όπως έξω και μέσα» λέει ο «Σμαράγδινος Πίνακας» των Αλχημιστών, των πρώτων χημικών, τότε που δεν είχε χωρίσει ακόμη το αριστερό από το δεξί εγκεφαλικό ημισφαίριο τής Ανθρώπινης Συνειδητότητας.

«Ο Πορφυρός Ήλιος τού Έρωτα και τού Θανάτου» ήταν το πρώτο μου ποιητικό βιβλίο το 1987. Από τότε κύλησε πολύ γάργαρο νερό στο αυλάκι τής ποιητικής μου συν-δημιουργίας (πάντα σε κοινωνία με τους άλλους, πάντοτε μετέχων ευγνώμων εις το της ζωής θαύμα). Ο βίος και η πολιτεία μου ήταν διαυγής, είναι διαφανής. Απεχθάνομαι το ψέμα. Ζω την κάθε μου ημέρα «ως να είναι η πρώτη, ως να είναι η τελευταία», όπως γράφει ο μεγάλος διανοητής Νίκος Καζαντζάκης.

Άνθρωπος και θάνατος…

Αυτό με ωθεί να μαθαίνω, να παρατηρώ, να διδάσκομαι, να επιτηρώ, να αποκτώ εποπτεία τού εσωτερικού μηχανισμού που καθιστά αντιληπτό το έξω θαύμα. Πιστεύω ακράδαντα πως εκτός από τις πέντε γνωστές αισθήσεις, έχουμε κι άλλες δι-αισθήσεις, είμαστε όλοι μία έμβια κεραία απλωμένη σε 144 διαστάσεις [και δεν λέω τυχαία τον αριθμό – είναι αποτέλεσμα μακρόχρονης έρευνας ζωής].

Διδάσκομαι συνέχεια καθώς γερνάω: πρωτίστως από τη Φύση, μετά από τους ζωντανούς, τέλος από τους νεκρούς. Δεν έχω μεγάλη ιδέα για το ανθρώπινο είδος. Προτιμώ τα ταπεινά αγριολούλουδα που φυτρώνουν στις ρωγμές τού γήινου βράχου, στις υδρορροές τής ασφάλτου. Προτιμώ τα δέντρα που ανθίζουν κι αντέχουν παρ’ όλα αυτά. Ηλιακές καταιγίδες, σεισμοί, λοιμοί, λιμοί, καταποντισμοί, πυρ, μάχαιρα, πόλεμος, αναλγησία… κακοποιητικές συμπεριφορές, Φθόνος, αυτοκαταστροφικό μίσος, η τοξικότητα τής μετριοκρατίας/αναξιοκρατίας… όλα τα δεινά, κακώς κείμενα, εγχώρια κι αλλοδαπά.

Όμως μια άγρια χαρά, απολλώνιος ενθουσιασμός, διονυσιακή βακχεία, ποιητική μανία φουντώνει στα κύτταρά μου τα ηφαιστειακά κάθε φορά που έρχομαι αντιμέτωπος με τον Θάνατο και διαλογίζομαι την Χαρά, πόσα χάνουμε από τη ζωή πριν τον θάνατο. Θέλω να φαντάζομαι την μεταθανάτια ζωή σαν ένα λευκό ενεργοπληροφοριακό πεδίο, μία φωσφορίζουσα-ιριδίζουσα λίμνη και το κορμί βαμβάκι βουτηγμένο σε γάλα, μέλι, κρασί, σταφίδες, κανέλλα Κεϋλλάνης και να μυρίζει φασκόμηλο, πετρολίβανο, θυμάρι, πεύκο, ρίγανη, ακονιζός…

Θυσιάζοντας το εγώ…

Πιστεύω στο Φως, εις το Άρρητον Ανέσπερον Φάος, εις την Αιώνια Ανατολή μυριάδων ηλίων που δεν δύουν, αφού αποτελούν τον κανόνα σε ένα Άπαν δίχως σκοτάδι. Λυπάμαι τους κακεντρεχείς. Πρέπει να έχεις άγνοια των συμπαντικών νόμων για να τους παραβαίνεις. Την Νέμεσιν έτρεμαν ακόμα κι οι λεγόμενοι “Ολύμπιοι Θεοί”. Το μέτρο τής παγκόσμιας Αρμονίας δεν δύναται να το παραβεί κανείς ατιμωρητί. Αυτό διδάσκει η αρχαία τραγωδία. Για να έρθουμε στην σύγχρονη ποιητική και δραματική αμηχανία, ελάχιστες πνευματικές εκλάμψεις δίκην σπινθήρων φωτοβολταϊκού τόξου φωτίζουν την τεχνολογική νύχτα μας. Καινούργια Αναγέννηση θα διαδεχθεί και τον Μεσαίωνα αυτόν.

Εξηγούμαι για να μην παρεξηγηθώ: ανέκαθεν, από την εποχή «των σπηλαίων» και μετά, η ανάγκη των Ανθρώπων για μυθοπλασμένη αφήγηση που θα ερμηνεύει λογικά τον άπειρο κόσμο θεραπεύεται (υπηρετείται) από τους παραμυθάδες της Ανατολής, τους κουκλοπαίχτες-καραγκιοζοπαίχτες, τους «ολικούς καλλιτέχνες» τού πανάρχαιου θεάτρου σκιών, από τους φωτισμένους, από τους μυημένους στα θεία και ανθρώπινα μυστήρια. Μόνον όποιος/όποια/όποιο έχει δεχθεί και διαθέτει-μεταδίδει-αποπνέει «παιδεία θανάτου» μόνον αυτός/αυτή/αυτό μπορεί να χαρεί τη ζωή σε όλο της το συγχρονικό και διαχρονικό μεγαλείο.

Πολλές φορές θυσιάζουμε το εδώ-τώρα στο βωμό των τύψεων για το παρελθόν και της εναγώνιας ανασφάλειας για το μέλλον. Η υπαρξιακή πληγή τού προαναγγελθέντος ατομικού θανάτου δεν είναι ανεπούλωτο τραύμα εάν αποδεχθείς την αιτία του, εάν παραδεχθείς τον εαυτό σου, εάν καλοδεχθείς την ανθρώπινη συνθήκη στον πλανήτη Γαία. Δεν είναι τυχαίο που μόνον εις την αθάνατη, εύπλαστη, μαθηματικώς γεωμετρημένη, πλούσια σε σύμβολα ελληνική γλώσσα ο Χάρος και η Χαρά έχουν την ίδια λεκτική ρίζα, το ίδιο θέμα.

Ξέρω πολλούς γνωστικούς ανθρώπους που φοράνε λευκά στις κηδείες κι αναμένουν τη δική τους μετάσταση με ένα σοφό χαμόγελο αρχαϊκού Κούρου/Κόρης. Το θέμα δεν είναι πότε αλλά πώς πεθαίνουμε. «Τα στερνά νικούν τα πρώτα». «Προς γαρ το τελευταίον εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται» (Δημοσθένης). Ο πολυγραφότατος Ποιητής Γιάννης Ρίτσος νοσηλεύτηκε στη «Σωτηρία» για φυματίωση ταυτόχρονα με την λιγότερο τυχερή (από πλευράς μακροβιότητος) Μαρία Πολυδούρη.

Ποιος είναι ο αποτελεσματικότερος οίστρος;

Προσωπική μαρτυρία: στα πρώτα μου βιβλία ξεκινώ με το δίδυμο Έρως-Θάνατος, αμέσως μετά επικεντρώνομαι στον Έρωτα ΚΑΙ μετά τα τριάντα τρία χρόνια τής επίγειας ζωής μου καταλήγω στον Άνθρωπο, ως θείο σπινθήρα, ως οιονεί αθάνατο, ως θείον ανώτερον ον (όταν άνθρωπος είναι). Τώρα δεν με ενδιαφέρει το Επέκεινα όσο το κοινωφελές έργο εδώ και τώρα.

Για να επανέλθω στο έναυσμα τού σημερινού θέματός μου, κάθε φορά που βλέπω παραστάσεις, εικαστικά-μουσικά-ποιητικά προφητικά έργα νέων καλλιτεχνών-λογοτεχνών συγκινούμαι αφάνταστα και τάσσομαι αναφανδόν υπέρ αδυνάμου αναλαμβάνοντας εκστρατεία προβολής τού έργου του. Τα θέματα είναι πάντα τα ίδια, οι μορφές αλλάζουν. Έρως (προδοσία-απιστία-χωρισμός) και Θάνατος-Ύπνος (λύτρωση-γαλήνη-ανάπαυσις-αναψυχή αλλά και αγωνία-ανασφάλεια-ασθένεια).

Μόνον ό,τι κινείται αρμονικά ανάμεσα σε αυτούς τους δύο ηλεκτρομαγνητικούς πόλους μπορεί να θεωρηθεί έντεχνο, γιατί προάγει την καθημερινή χαρμολύπη ως φάρμακο θεραπευτικό, ενισχυτικό, ενδυναμωτικό, εμψυχωτικό, παρακινητικό προς δημιουργίαν… Αλλιώς ο βίος αβίωτος των αμαθών, των αμύητων, των ακαλλιέργητων. “Άνθρωπος αγράμματος κούτσουρο απελέκητο”.

Ας ορθογωνίσουμε τον “θεμέλιον λίθον” της ενιαίας και αδιαίρετης ύπαρξής μας μέσα από τον διαλογισμό, την μελέτη, την παρατήρηση, την δια βίου μάθηση, μέσα από την παραδοχή/αποδοχή τού Άλλου, μέσα από την επιβράβευση των αρίστων, μέσα από την αξιοκρατία. Εάν κατεβάσουμε τον πήχυ στο μηδέν, το Μηδ-Έν(α) θα μας καταπιεί στην πρωταρχική ορφική Νύκτα. Και ποιος/ποια/ποιο θα διάλεγε οικειοθελώς το Σκοτάδι; Είναι τόσο όμορφη η ζωή στην πανέμορφη Ελλάδα μας κι ο Θάνατος μετάβαση στα ανήλιαγα παλάτια τού Πλούτωνα. Αληθής Πλούτος η κυτταρική χαρά, η πηγαία ευγνωμοσύνη, η κελαρύζουσα δημιουργικότητα, η αυθόρμητη επιβράβευση των δωρητών, ο έπαινος των ευεργετών…

Κάτι καλό γεννιέται στην πνευματική Ελλάδα των αρχών τού εικοστού πρώτου αιώνα: οι αρχαίες ανθρωπομετρικές αξίες, το πολυποίκιλλο ανθρώπινο και φυσικό πεδίο, ο ενεργοπληροφοριακός πλούτος, η δημοκρατική πολυφωνία, η εκφραστική ελευθερία… είναι ασφαλιστικές δικλείδες, ικανή κι αναγκαία συνθήκη για ένα καλύτερο αναγεννησιακό αύριο.

Ο διαχρονικός Ελληνικός Πολιτισμός είναι πόλος έλξεως περιηγητών απ’ όλον τον κόσμο. Ο Πολιτιστικός Τουρισμούς η βαριά βιομηχανία τής χώρας μας. Ας ξαναγίνουμε το μορφωτικό και πνευματικό Εκπαιδευτικό Κέντρο τής Οικουμένης ολάκερης. Και δεν πρόκειται απλώς για ευχολόγιο, αλλά για πράξεις, επιλογές καθημερινής αυτοθυσίας, υλικής ενίσχυσης τής ντόπιας και διεθνούς πνευματικής παραγωγής, με γνώμονα τα ουμανιστικά Ιδεώδη τού Διαφωτισμού. Έτσι δεν θα κινδυνεύουμε από την κακή/άσκοπη/άσοφη χρήση των Μηχανών που κατασκευάστηκαν για να διευκολύνουν την πρόσβασή μας στο πανανθρώπινο και παγκόσμιο ενεργοπληροφοριακό πεδίο.