Τί μας δίδαξε ο Ρούσβελτ για την κρίση – Ένα επίκαιρο κείμενο του 1933

Ένα επίκαιρο κείμενο από την δυτική δημοκρατική παράδοση που θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο και οδηγό των Ευρωπαϊκών δημοκρατικών δυνάμεων για την μετά την πανδημία εποχή. Ένα κείμενο από την εποχή που “η πολιτική και οι πολιτικοί” έθεταν τους κανόνες λειτουργίας της αγοράς. Απόσπασμα από την ομιλία του Φραγκλίνου Ρούσβελτ επί τη αναλήψει των προεδρικών του καθηκόντων. (Ρούσβελτ: 30/1/1882- 12/4/1945, Πρόεδρος των ΗΠΑ από το 1933 μέχρι το θάνατό του).

Ένα κείμενο που αποκαλύπτει την τραγική αποτυχία, την υποκρισία, το πρόσωπο των δήθεν επιγόνων και διαχειριστών αυτής της δημοκρατικής παράδοσης. Ένα κείμενο του Φραγκλίνου Ρούσβελτ, του ανθρώπου που αντιμετώπισε επιτυχώς την αμερικανική οικονομική κρίση του 1929, του πατέρα του Αμερικανικού New Deal, του επί τέσσερις τετραετίες προέδρου των ΗΠΑ. Του ανθρώπου που χαρακτήρισε ανεπαρκή την χάρτα των πολιτικών δικαιωμάτων, που διασφάλιζαν οι τροποποιήσεις του Αμερικάνικου συντάγματος και οραματίστηκε έναν οικονομικό συνταγματικό χάρτη.

Μια δεύτερη “χάρτα δικαιωμάτων” των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων (“bill of rights”) των Αμερικανών. Ένα κείμενο υπεράσπισης του κράτους πρόνοιας, ενός κράτους υπερασπιστή και εγγυητή του εθνικού και κοινωνικού συμφέροντος, υπερασπιστή της οικονομικής και πολικής δημοκρατίας. Ένα κείμενο καταδίκης της διαπλοκής, του εμπορικού και τραπεζικού ολιγοπωλίου.

Ένα κείμενο που αποδεικνύει ότι οι διακηρύξεις και της πλέον υπεύθυνης και αξιόπιστης πολιτικής ηγεσίας δεν αρκούν για να διασφαλίσουν τα στοιχειώδη βασικά και αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα του ανθρώπου… Είναι απόσπασμα από την ομιλία του Ρούσβελτ μετά την ορκωμοσία του ως προέδρου των ΗΠΑ, το 1933. Προς τιμήν του ο πατέρας του New Deal τίμησε τις διακηρύξεις του με πράξεις, με ριζικές μεταρρυθμίσεις από τον έλεγχο των τραπεζών μέχρι την κοινωνική ασφάλιση.

Με την γλώσσα της αλήθειας

«Είμαι βέβαιος ότι οι συμπατριώτες Αμερικανοί αναμένουν ότι με την ανάληψη των καθηκόντων μου θα απευθυνθώ σε αυτούς με τον τρόπο και την αποφασιστικότητα που απαιτούν οι καιροί και η εθνική πραγματικότητα. Οι καιροί απαιτούν να μιλήσουμε με την γλώσσα της αλήθειας, ακέραιης της αλήθειας, με απόλυτη ειλικρίνεια όσο σκληρή και αν είναι αυτή. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποφύγουμε την έντιμη αναγνώριση της πραγματικότητας…

Επιτρέψτε μου, λοιπόν πρώτα και πάνω από όλα, να επιμείνω στην βαθειά μου πεποίθηση ότι, το μόνο πράγμα που πρέπει να φοβόμαστε είναι ο φόβος αυτός καθ’ αυτός… Ο αδικαιολόγητος τρόμος που παραλύει κάθε αναγκαία δύναμη και προσπάθεια να μετατρέψουμε το μειονέκτημα σε πλεονέκτημα…

Σε κάθε σκοτεινή στιγμή της Εθνικής μας ιστορίας, μια ηγεσία ανυπόκριτης αλήθειας και δύναμης συνταιριάστηκε με την κατανόηση και την στήριξη του ίδιου του λαού μας. Κατανόηση και στήριξη που είναι ουσιαστική για την νίκη. Είμαι βέβαιος ότι θα δώσετε ξανά αυτή την στήριξη στην ηγεσία σας αυτήν την κρίσιμη στιγμή…».

Τί μας δίδαξε ο Ρούσβελτ

«Με αυτό το πνεύμα μαζί θα αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα…Οι δυσκολίες μας δεν οφείλονται σε έλλειψη πλουτοπαραγωγικών πηγών και πόρων. Δεν απειλούμεθα από πανδημία ακρίδας. Σε σύγκριση με τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν άφοβα και νικηφόρα οι προηγούμενες γενιές, εμείς έχουμε πολλά για τα οποία μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες. Έχουμε ένα πολύ πλούσιο φυσικό περιβάλλον και με την εργασία μας μπορούμε να πολλαπλασιάζουμε αυτόν τον πλούτο. Η αφθονία βρίσκεται στο σκαλοπάτι της αυλόπορτάς μας.

Όμως αυτός ο πλούτος εξανεμίζεται πριν καλά-καλά μπει στην διαδικασία της οικονομικής του αξιοποίησης. Στην πραγματικότητα αυτό συμβαίνει γιατί αυτοί που επιβάλλουν τους κανόνες των διεθνών συναλλαγών αποτυγχάνουν από την ανικανότητα, την στενοκεφαλιά τους. Πρακτικές των ασυνείδητων εμπόρων του χρήματος που βρίσκονται κατηγορούμενοι στο δικαστήριο της κοινής γνώμης, την καρδιά και τον νου του κόσμου…

Οι έμποροι του χρήματος πέταξαν από τις υψηλά ιστάμενες θέσεις τους στο Ναό του πολιτισμού μας. Θα μπορέσουμε τώρα να αναστηλώσουμε αυτόν τον Ναό στα θεμέλια των παραδοσιακών αξιών μας. Ο βαθμός επιτυχίας της αναστήλωσης θα εξαρτηθεί από τον βαθμό που θα θεωρήσουμε τις κοινωνικές αξίες ως υπέρτερες-ευγενέστερες του χρηματικού κέρδους…».

“Να δώσουμε δουλειά στον κόσμο”

«Η ευτυχία δεν θεμελιώνεται μονοδιάστατα απόκτηση χρήματος, θεμελιώνεται στην καταξίωση, στην δημιουργική καρποφόρα προσπάθεια. Η ικανοποίηση και το ηθικό κίνητρο της εργασίας δεν είναι δυνατόν να ξεχνιέται στο τρελό κυνήγι μιας αδηφάγου κερδοφορίας. Αυτές οι μαύρες μέρες θα αξίζουν το κόστος που καταβάλαμε για αυτές, αν μας διδάξουν ότι ο πραγματικός προορισμός μας δεν είναι να ζούμε υπό την φροντίδα κάποιου αλλά να φροντίζουμε τον εαυτό μας και τον πλησίον μας.

Κυρίαρχο και πρωταρχικό μας καθήκον είναι να δώσουμε δουλειά στον κόσμο. Αυτό δεν αποτελεί δύσκολο πρόβλημα αν θελήσουμε να το αντιμετωπίσουμε σοφά και θαρραλέα… Μπορεί να επιτευχθεί μερικώς με την άμεση κρατική παρέμβαση, αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα όπως θα αντιμετωπίζαμε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση πολέμου. Συγχρόνως όμως αξιοποιώντας την απασχόληση αναπτυξιακά πραγματοποιώντας έργα υψηλής χρησιμότητας στην αξιοποίηση των φυσικών μας πόρων.

Χέρι χέρι με αυτή την στρατηγική απασχόλησης οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ανυπόκριτα την πληθυσμιακή υπερ-συγκέντρωση στα βιομηχανικά μας κέντρα και να εμπλακούμε σε μια εθνικής κλίμακας πληθυσμιακή αποκέντρωση για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της γης μας και την ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής…».

Οι αργυραμοιβοί έχουν εγκαταλείψει τις υψηλές θέσεις τους στο Ναό του πολιτισμού μας. Τώρα μπορούμε να ανοικοδομήσουμε το Ναό πάνω στις πανάρχαιες αλήθειες. Η αναγνώριση της μη γνησιότητας, του ψεύδους, του υλικού πλούτου ως του μέτρου της επιτυχίας πηγαίνει χέρι-χέρι με την εγκατάλειψη της πεποίθησης ότι η κατοχή υψηλής δημόσιας θέσης αποτιμάται από το ύψος της εξουσίας της, του “προσωπικού οφέλους”».

Επιτήρηση του τραπεζικού συστήματος

«Τελικά η πρόοδός μας στην βελτίωση της απασχόλησης χρειάζεται δυο ασφαλιστικές δικλίδες εναντίον της επιστροφής της, επιστροφής των αμαρτιών της παρελθούσης τάξης πραγμάτων. Πρέπει να υπάρξει αυστηρή επιτήρηση του συνόλου του τραπεζικού συστήματος, πιστωτικού και επενδυτικού τομέα. Πρέπει να τεθεί ένα τέλος στην κερδοσκοπία με ξένα χρήματα με τα χρήματα των απλών ανθρώπων. Επίσης, πρέπει να διασφαλιστεί η ύπαρξη ενός επαρκούς και ισχυρού νομίσματος…

Πρέπει να δοθεί ένα τέλος στη συμπεριφορά του τραπεζικού συστήματος και επιχειρήσεων που συνήθως απολαμβάνουν ιερή εμπιστοσύνη που καταλήγει σε ανίερα και καταστροφικά αποτελέσματα… Με αυτό το πρόγραμμα προσπαθούμε να βάλουμε σε τάξη τα του οίκου μας…. Κατευθυντήρια σκέψη που οδηγεί αυτά τα μέτρα εθνικής ανάκαμψης δεν είναι μια εθνικιστική πολιτική, είναι η επιμονή μας στην ανάγκη να συσπειρώσουμε τα “αλληλεξαρτώμενα τμήματα” των ΗΠΑ.

Η αναγνώριση μιας παλιάς και διαχρονικής αξίας παραδοχής του Αμερικάνικου Πνεύματος, του πνεύματος των “pioneers”. Αυτό είναι το πνεύμα της ανόρθωσης, αυτός είναι ο άμεσος δρόμος, είναι η δυνατότερη εγγύηση ότι η ανόρθωση θα επιτύχει. “Η ανοικοδόμηση ασφαλώς δεν προϋποθέτει απλά αλλαγές ηθικών προταγμάτων. Το έθνος απαιτεί δράση και δράση τώρα”.»

Ένα επίκαιρο κείμενο 

Σκοπεύοντας σε μία “μετά την πανδημία” ανασυγκρότηση, σε μια εποχή κατά την οποία η αγορά, η οικονομική “εξουσία” επικυριαρχεί της πολιτικής εξουσίας, η διαμόρφωση της κοινής γνώμης αποτελεί προνόμιο του ολιγοπωλίου των ΜΜΕ και η κρατική καταστολή εντείνεται και βαθαίνει. Ο θεσμός του κόμματος αντί να ενισχύει την κοινωνική ενδυνάμωση και υπεύθυνη συμμετοχή του πολίτη στα κοινά, τον μετατρέπει σε παθητικό οπαδό, σε περιθωριοποιημένο οπαδό, μέσα από κάκιστες πρακτικές αντιπροσώπευσης.

Σε μια εποχή φαραωνικού τύπου υπερ-συγκέντρωσης της παγκόσμιας οικονομίας, της έρευνας, της καλλιεργήσιμης γης, παραγωγής και διακίνησης τροφίμων, φαρμάκων, φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, σπόρων, τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη, το δικαίωμα ισονομίας και ισοπολιτείας έχουν καταστεί κακόγουστο ανέκδοτο για την οργουελική μας πραγματικότητα.

Σε μια εποχή όπου η πληροφόρηση είναι εμπόρευμα, σε μια εποχή ολιγοπωλιακής συγκέντρωσης, διαμόρφωσης και διακίνησης των πληροφοριών, το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης και ισηγορίας αποτελούν ξεχασμένα ρομαντικά αιτήματα-συνθήματα του χθες.

Τί να κάνουμε

Σε μια τέτοια εποχή η επαναδιατύπωση των δικαιωμάτων του κράτους στην “νόμιμη χρήση της βίας” επιβάλλεται να αναθεωρηθούν και να επαναδιατυπωθούν. Τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη απέναντι στο κράτος, τις υπηρεσίες και τα όργανά του επιβάλλεται να αναδιατυπωθούν και να διασφαλιστούν. Η διασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων θα είναι τραγικά ανέφικτη, αν αφεθεί στις δυνάμεις που είναι υπεύθυνες για την κατάλυσή τους.

Για μια νέα αναγεννητική πολιτισμικά, πολιτικά και ηθικά πορεία οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι: Η παρακμή δεν εκσυγχρονίζεται ούτε εξορθολογίζεται. Το πέρασμα από την κοινωνία των τηλεκατευθυνόμενων οπαδών σε μια κοινωνία ελευθέρων υπευθύνων πολιτών δεν θα μας χαριστεί. Προϋποθέτει βαθύτατες πολιτισμικές ηθικές ανατροπές. Προϋποθέτει αναγέννηση “της πολιτικής” θεμελιωμένης στην απελευθέρωσή μας από τον κυρίαρχο αντικοινωνικό ατομικισμό, στηριγμένης στην άνθιση ενός συμμετοχικού πολιτισμού.

Προϋποθέτει την συγκρότηση νέου τύπου πρωτοποριών, που δεν διεκδικούν την νομή και την κατοχή της εξουσίας, κοινωνικά απελευθερωτικών και όχι κοινωνικά εξουσιαστικών. Που στηρίζουν την κοινωνία στην συγκρότηση δημοκρατικών και εκ των κάτω ελεγχόμενων πολιτικών φορέων, την δημοκρατική συμμετοχική αναγέννηση της τοπικής αυτοδιοίκησης, των επιστημονικών και επαγγελματικών φορέων. Πρωτοποριών που καλλιεργούν το ήθος της χρηστής διαχείρισης, της διαφανούς διαχείρισης, της δικαιοσύνης, της λογοδοσίας. Είναι προφανές ότι έξοδος από την παρακμή δεν υπηρετείται με την διασφάλιση του ακαταδίωκτου της αδιαφανούς, άνομης και των τέτοιου είδους διαχειριστών.