Χριστούγεννα κάτω από την σκιά των πολέμων

Εξάλλου η σύγχρονη εποχή, μας καλεί να μάθουμε να υπερβαίνουμε το περίγραμμα της κοινωνικής και ιστορικής μας διαδρομής. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες το μέλλον δεν αντανακλάται στο παρελθόν, αλλά στους υποσχόμενους κοσμοπολιτισμούς που θα μας ταξιδέψουν στο χρόνο με ταχύτητες ρεκόρ.

Έτσι και αλλιώς ζούμε το λυρικό παραμύθι όπου όλα αλλάζουν μέσα στους ορίζοντες μιας υπόσχεσης που μας λέει ότι ο άνθρωπος θα ταυτιστεί εν τέλει με την τεχνολογία και θα λυτρωθεί μέσα στους κόλπους της. Οι παυσίλυπες ιδέες της εποχής μας εξαρτημένες από την τυφλή βεβαιότητα του καινούργιου, μας αφήνουν ανακουφιστικές προσδοκίες για την καινούργια δήθεν δυναμική του μέλλοντος.

Η δυναμική του μέλλοντος μεταξύ άλλων έχει ως λύση και τον πόλεμο ως νέα αστυνόμευση. Ο Ζαν Μπωντριγιάρ έγραφε ότι ο πόλεμος αποτελεί «μορφή αστυνόμευσης». Η παλιά συνταγή του ψυχρού πολέμου δε βοηθάει πια και αυτό γιατί δημιουργεί ένα «νεκρό κόσμο» γεμάτο από αναμνήσεις, αρχεία, τεκμηριώσεις. Όλα αυτά είναι άχρηστα στο νέο κόσμο που αναζητά να επιβάλλει την ταχύτητα της δύναμης.

Ο πόλεμος που ισοπεδώνει το νου

Ο πόλεμος με την ογκηρή του βία και στην προοπτική της διάλυση της ζωής, ως τρόμος και χιονοστιβάδα κατάρρευσης όλων των πίστεων επενδύει στη σύνθεση της σύγχυσης και παράγεται με τον ίδιο τρόπο που παράγεται ο σημερινός πολυπολικός κόσμος. Και αυτό γιατί μια κοινωνία που επενδύει στον πόλεμο είναι μια κοινωνία που εντάσσει την τεχνολογία στις στρατιωτικές ανάγκες. Είναι μια κοινωνία η οποία εκπαιδεύει τις νέες γενιές στην πειθαρχία χωρίς άλλες σκέψεις.

Είναι μια κοινωνία όπου η βιομηχανία οργανώνεται για την παραγωγή νέων όπλων, όπου η κυκλοφορία των αγαθών πρέπει να ενταχθεί σε «νέα σημεία συμφόρησης» και οι δημόσιοι πόροι να μετατοπιστούν από την πρόνοια στον πόλεμο. Επίσης είναι μια κοινωνία όπου η πολιτική διαφωνία γίνεται εσωτερικός εχθρός. Τέλος είναι μια κοινωνία όπου ο ανταγωνισμός για οικονομικούς και υλικούς πόρους γίνεται όλο και πιο συγκρουσιακός.

Ο πόλεμος θεωρείται από πολλούς ως ο απλούστερος τρόπος για να ξεπεραστεί η πολυπλοκότητα του παρόντος. Να αναπροσανατολιστούν οι μάζες από την πολυκρίση τους, να αναδιαταχθεί η πλανητική σύγχυση, να επανεκκινηθούν οι οικονομίες που βρίσκονται σε κρίση, να επιβληθούν οι νέες ηγεμονίες ή να ενισχυθούν οι παλιές. Σε αυτήν την ταραχώδη κατάσταση μετάβασης σε παγκόσμιο επίπεδο ο πόλεμος απειλεί να τοποθετηθεί στο επίκεντρο των διαδικασιών παγκοσμιοποίησης, επιβάλλοντας έναν νέο προβληματισμό επάνω σε μια έννοια παλιά αλλά πάντα με ισχύ που ονομάζεται ιμπεριαλισμός.

Ο Σάντρο Μερτζάντα και ο Τόνι Νέγκρι έλεγαν ότι «ο πόλεμος κλείνει τους χώρους για αγώνα της ισότητας και της ελευθερίας, γιατί αποτελεί από τη φύση του, άρνηση κάθε μορφής ανάπτυξης». Ο πόλεμος είναι η ντροπή του ιστορικού ανθρώπου στο σύνολο του. Και αυτό γιατί δε δικαιώνεται ποτέ η ανθρώπινη ύπαρξη και τελεί υπό τον ολετήριο κλοιό της βίας με τον ανάκουστο πόνο του ανθρώπου, τον βασανισμό του, την τραγωδία του.

Χριστούγεννα κάτω από το ρίγος του θανάτου

Οι πόλεμοι και οι τρομοκρατικές ενέργειες αποτελούν τα μικρομοριακά – φράκταλ κύτταρα των παγκοσμιοποιημένων κοινωνιών που έχουν χάσει τις αντιστάσεις τους. Έρχονται ως συνέπεια των ανοιχτών συνόρων, του μιξαρίσματος των πολιτισμών, της λογισμικής βιολογίας για την εφαρμογή της γενετικής μηχανικής, με τα μετα-ανθρωπιστικά δικαιώματα των «αισθανόμενων» οργανισμών. Οι πόλεμοι και οι τρομοκρατίες γίνονται πλέον ασύλληπτοι τομείς μέσα από την τεχνολογία και αποτελούν τις χρυσές εφεδρείες του παγκοσμιοποιημένου συστήματος.

Η θρησκευτική εορτή των Χριστουγέννων υπενθυμίζει το ρήγμα μεταξύ καταδίκης στο χρόνο και απελευθέρωσης στην αιωνιότητα. Τα Χριστούγεννα δεν έχουν το συμβολικό χαρακτήρα κάποιας καταναλωτικής εορτής με τη σπάταλη και αξερίζωτη φρενίτιδα αγαθών, αυτό το διεκδικεί ο ψυχικός κάματος των ανθρώπων και η εμπορευματική κερδοφορία. Τα Χριστούγεννα είναι η αποτύπωση μέσα στο χρόνο του άχρονου. Αλλά το ρίγος του θανάτου και του τρόμου που εκφράζουν οι πόλεμοι ανατρέπουν τόσο το αντίκρισμα της προβολής προς την αιωνιότητα, όσο και την ψευδαίσθηση της καταναλωτικής ευωχίας. Τώρα πια οι εκτυφλωτικές λάμψεις των πολέμων έχουν καλύψει τα αστέρια των Μάγων, δηλαδή τη φωτεινή πυξίδα για τη Βηθλεέμ.