Δαμιέτη 853 μ.Χ.: Μια εκπληκτική βυζαντινή καταδρομική επιχείρηση

Τον 9ο αι. μ.Χ. οι πόλεμοι Βυζαντίου-Αράβων συνεχίζονταν με αμείωτη ένταση. Γενικά ήταν μια περίοδος που οι Άραβες είχαν εν πολλοίς το πάνω χέρι, κατά το κοινώς λεγόμενο. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι Βυζαντινοί σχεδίασαν και εκτέλεσαν μια καταδρομική επιχείρηση στην καρδιά του εχθρικού εδάφους, στην Δαμιέτη της Αιγύπτου. Οι φανατικοί μουσουλμάνοι Άραβες είχαν σημαντικά επεκτείνει την κυριαρχία τους στη Μεσόγειο, καταλαμβάνοντας μέρος της Σικελίας και, ακόμα σημαντικότερο, την στρατηγικής σημασίας Κρήτη.

Οι Άραβες της Κρήτης ενισχύονταν από Αβασιδικό χαλιφάτο μέσω της Αιγύπτου, κυρίως. Άρα για τους Βυζαντινούς, ένα επιτυχές πλήγμα κατά της περιοχής αυτής ήταν απολύτως επιθυμητό και λογικό. Οι Βυζαντινοί είχαν επιχειρήσει να ανακτήσουν την Κρήτη αλλά απέτυχαν. Έτσι η Αυτοκρατορία μετέβαλε στρατηγική. Στόχος πλέον θα ήταν, αρχικά, η απομόνωση της Κρήτης μέσω της διακοπής των γραμμών συγκοινωνιών με την Αίγυπτο και της καταστροφής των βάσεων εφοδιασμού του εμιράτου της Κρήτης στα βορειοαφρικανικά παράλια.

Η Δαμιέτη, σύμφωνα με τον διάσημο βυζαντινολόγο Βασίλιεφ, αποτελούσε «το οπλοστάσιο της Κρήτης». Αυτό το οπλοστάσιο έπρεπε να καταστραφεί. Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’, σύμφωνα με αραβικές πηγές, διέταξε την αποστολή τριών στόλων, με συνολικά 300 πλοία, κατά τριών αραβικών στόχων στη Μεσόγειο. Δεν γνωρίζουμε ποιοι ήταν οι άλλοι δύο στόχοι, αλλά ο τρίτος ήταν η Δαμιέτη.

Η επιδρομή

Κατά της Δαμιέτης εξόρμησε μια βυζαντινή δύναμη 85 πλοίων, στα οποία επέβαιναν 5.000 πολεμιστές. Επικεφαλής ήταν ο «ιμπν Κατουνά», κατά τους Άραβες που ταυτίζεται με τον πατρίκιο Δαμιανό, στενό συνεργάτη και «παρακοιμώμενο» του αυτοκράτορα Μιχαήλ. Αν και έχουν προταθεί και άλλα ονόματα αντί του Δαμιανού, φαίνεται πως δεν έχουν βάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι βυζαντινές πηγές δεν αναφέρουν και πολλά για την εν λόγω επιχείρηση.

Την περίοδο αυτή το αιγυπτιακό ναυτικό βρισκόταν σε παρακμή. Το ίδιο συνέβαινε και με την παράκτια άμυνα με τα περισσότερα παραθαλάσσια φρούρια να έχουν εγκαταλειφθεί καθώς μετά τις επιτυχίες σε Κρήτη και Σικελία ένα απατηλό αίσθημα ασφαλείας επικρατούσε στους μουσουλμάνους. Η Δαμιέτη πάντως είχε φρουρά και μάλιστα ισχυρή. Ωστόσο στις 22 Μαΐου 853 μ.Χ. η φρουρά είχε αποχωρήσει για να συμμετάσχει στους εορτασμούς για το ραμαζάνι.

Αυτό εκμεταλλεύτηκαν και οι Βυζαντινοί. Εκείνη ακριβώς την ημέρα, έχοντας, προφανώς, ακριβείς πληροφορίες, ο Δαμιανός και τα πλοία του εμφανίστηκαν μπροστά το λιμάνι. Με αστραπιαίες κινήσεις οι Βυζαντινοί στρατιώτες αποβιβάστηκαν και σε ελάχιστο χρόνο η πόλη κυριεύθηκε, σχεδόν χωρίς αντίσταση. Αμέσως έσπευσαν στις αποθήκες όπου βρήκαν τεράστιες ποσότητες οπλισμού και εφοδίων που προορίζονταν για την Κρήτη. Όλα αυτά κυριεύτηκαν και μαζί με ορισμένες γυναίκες, πολλές χριστιανές κοπτικού δόγματος, μεταφέρθηκαν στα πλοία.

Οι Βυζαντινοί λεηλάτησαν και πυρπόλησαν την πόλη οι περισσότεροι κάτοικοι της οποίας την είχαν, αλλόφρονες, εγκαταλείψει. Οι Βυζαντινοί παρέμειναν στην Δαμιέτη ως την 23η Μαΐου και κατόπιν απέπλευσαν, αφήνοντας πίσω τους μόνο αποκαΐδια. Σαν να μην έφτανε δε αυτό ο στόλος του Δαμιανού έπλευσε ανατολικά και επιτέθηκε στο ισχυρό φρούριο Ουστούν, το οποίο επίσης κυριεύτηκε. Στο οχυρό υπήρχαν πολλές πολιορκητικές μηχανές που επίσης προορίζονταν για την Κρήτη και φυσικά πυρπολήθηκαν. Η καταδρομική αυτή επιχείρηση προκάλεσε τρόμο στους μουσουλμάνους και θεωρείται από τις πλέον επιτυχείς της ιστορίας.