Δύο επιστολές από την επαναστατημένη Σερβία στον Κ. Υψηλάντη

Την περίοδο που η Επτάνησος βρίσκεται στον αστερισμό του Καποδίστρια η Σερβία βρίσκεται στον αστερισμό του Κωνσταντίνου Υψηλάντη (1760-1816) όταν η ηρωική Επτάνησος Πολιτεία και η ηρωική Σερβία έβαζαν τα θεμέλια της Απελευθέρωσης των Βαλκανίων. Όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας και ο Κωνσταντίνος Υψηλάντης έβαζαν τα θεμέλια της βαλκανικής απελευθέρωσης από τον οθωμανικό ζυγό, δύο επιστολές από την επαναστατημένη Σερβία στον Κωνσταντίνο Υψηλάντη φωτίζουν κρίσιμες πτυχές της Ιστορίας. Μία το 1805 και μια το 1807.

Ο Κωνσταντίνος Υψηλάντης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του Φαναριώτη Αλέξανδρου Υψηλάντη, μεγάλου διερμηνέα της Υψηλής Πύλης και ηγεμόνα της Βλαχίας και της Αικατερίνης Μουρούζη. Σπούδασε στη Γερμανία. Το 1796 διορίστηκε μέγας διερμηνέας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1799. Στις 22 Σεπτεμβρίου του 1802 ανέλαβε την ηγεμονία της Βλαχίας, την οποία όμως έχασε το 1806, λόγω της συμμετοχής του στον ρωσοτουρκικό πόλεμο στο πλευρό των Ρώσων. Μετά από την καθαίρεσή του δραπέτευσε μαζί με την οικογένειά του στην Αγία Πετρούπολη, ενώ για αντίποινα, ο σουλτάνος διέταξε τον αποκεφαλισμό του πατέρα του, που ζούσε στην Κωνσταντινούπολη.

Λίγο πριν το θάνατό του υπέβαλε στον Ιωάννη Καποδίστρια σχετικές διπλωματικές προτάσεις περί του Σερβικού ζητήματος, τις οποίες φαίνεται να αποδέχθηκε ο δεύτερος όπου και προσπάθησε να τις προωθήσει στον Τσάρο σε αποκήρυξη της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1812), ως προς τη Σερβία και την ανακήρυξή της σε ανεξάρτητο Βασίλειο. Απεβίωσε στο Κίεβο το 1816. Η επιστολή Σέρβων οπλαρχηγών με πρώτη υπογραφή του Καραγιώργη έχει ως εξής:

«Ημείς οι υπογεγραμμένοι δια τους Βοεβόδας, στρατιωτικούς μπουλουκμπασίδας και αρχηγούς του Σερβικού Έθνους της επαρχίας Βελιγραδίου λαμβάνομεν την τιμήν όπως χαιρετίσωμεν την Υ.Υ. εκπροσωπούντες το πασσαλίκιον τούτον, κ επικαλούμεθα την φιλίαν κ συμμαχίαν του χριστιανικού λαού, ίνα ο Θεός σωτήρ καταδεχθείς ανορθώσει τον σταυρόν εις το ανθρώπινον γένος αιωνίως. Καταφυγόντες προς την Υ.Υ. εκφράζομεν την αείποτε τηρουμένην εν τη καρδία ημών ευγνωμοσύνην δια τας αγαθότητας της Υ.Υ. ην τηρήσωμεν ως επί λίθου εγγεγραμμένην ένεκα των φιλανθρώπων υμών αισθημάτων κ της γενναίας υποδοχής ην η Υ.Υ. κατεδέχθη αξιώσασα ημας και των φρονίμων συμβουλών, ας αύτη ου παύει δίδουσα ημίν καταδεχομένη, ίνα δεικνύει τόσα ευεργετήματα εις τον Σερβικόν λαόν, αναγνωρίζοντα εν υμίν τον ευεργέτην αυτού.

Τούτο δε φαίνεται προ πάντων εκ της εντίμου επιστολής Υμών και τούτο ένεκα η καρδία ημών οφείλει, ίνα δείξει προς την Υ.Υ. ευγνωμοσύνη ημών προσηκόντως δι’ εγγράφου. Και επειδή εσμέν πάντες άνθρωποι περιωρισμένοι και λιαν καταδεδυναστευμένοι υπό του τυραννικού ζυγού των Οθωμανών ικετεύομεν την Υ.Υ. ταπεινότατα, επειδή αναγνωρίζομεν Υμάς πάντοτε ευεργέτειν ημών, όπως ευαρεστηθέντες αναπτύξητε τας εν τη εσωκλείστω επιστολή περιεχομένας λεπτομερείας και διαβιβάσητε αυτήν δια των υπαλλήλων υμών προς τους εν Κωνσταντινουπόλει αντιπροσώπους ημών και εκτός τούτου λάβει την καλωσύνη η Υ.Υ. ίνα γράψει επίσης κατά το περιεχόμενο της επιστολής και την χαρακτηριστικήν της Υ.Υ. φρόνιση εις την πόρτα του Υψηλοτάτου Σουλτάνου παν ότι υπαγορεύει υμίν η φρόνισις ημών.

Η Υ.Υ. βλέπει και αυτή ότι πάσχομεν υπό των ασπλάχνων εχθρών ημών. Επομένως ευαρεστηθείτε Γαληνότατε Πρίγκηψ, όπως η εν Κων/πολη υπάλληλοι υμών παραδώσωσιν άνευ αναβολής την αίτηση ημών προς τον Υψηλότατον Σουλτάνον και οι υπάλληλοι υμών συνδραμέτωσαν και ούτοι τας καθεαυτούς τους αντιπροσώπους ημών εις τας παρακλήσεις αυτών, ίνα δυνηθώσιν περαιώσαι ανευ αναβολής την υπόθεσιν ημών. Αναφερόμενοι τη Υψηλοτάτη καλοκαγαθία της Υ.Υ. μένομεν μετά σεβασμού…

Εκ του Σερβικού στρατοπέδου τη 8η Ιουλίου 1805 Καραγιώργης, Πεχούτζιτς, Στεφάνοβιτς, Σίμονος Μάρκοβιτς,Μαλβέυ (κτλ)»

Επιστολή Αρχιεπισκόπου Βελιγραδίου Λεοντίου

«Ωθούμενοι υπό της μάλλον κατεπειγούσης ανάγκης ετολμήσαμεν Κύριε μου, ίνα επικαλεσθώμεν την ευσπλαχνία υμών και καθικετεύσομεν τον κ. Κλουτσιάρη (απεσταλμένον του Υψηλάντου ίνα βοηθήσει ημάς δι ικανής ποσότητας ζωοτροφιών εκ του ιδιαιτέρου θησαυρού της Υ.Υ. Αρκούντως εγνωρίζομεν την γενναιότητα και μεγαλοψυχίαν αυτής, ως και την συμπάθειαν, ην δεικνύει υπέρ του όλου κόσμου και κατά ισχυρότερον λόγον υπέρ των εχόντων μεγαλυτέραν ανάγκην, ίνα μη αμφιβάλλομεν υπέρ του αποτελέσματος των ενεργειών ημών».

Μετά της επιστολής ταύτης ο αρχιεπίσκοπος διεβίβαζε εις τον Υψηλάντην κατάλογον τον κατά την εποχήν εκείνην σερβικών δυνάμεων. «Τω όντι ο κ. Κλουτσιάρης προσέξας της παρακλήσεως ημών προμήθευσε εν όνόματι της Υ.Υ. 100 χιλιάδας αλεύρων και άλλην ποσότητα κριθής. Αυτός ο ίδιος εύρε τον έμπορον των ζωοτροφιών τούτων, ας ήρξαντο ήδη φορτώνοντες και καταβιβάζοντες εις Πορέστ. Ευτυχείς ως απολαμβάνοντες τοιαύτην χάριν εσπευσμένως ειδοποιήσαμεν αυτήν δια του επίτηδες απεσταλμένου του Μηλέγκου (Σέρβου οπλαρχηγού) προς όλους τους εν Κράινα χριστιανούς δια εμψύχωση και πεπεισμένοι εσμέν ότι εάν ο Θεός θέλη απολαύσοσι ούτοι μεγαλύτερα αγαθά και μεγαλυτέραν εύνοιαν…

Βελιγράδιον 4 Απριλίου 1807 Λεόντειος αρχιεπίσκοπος Βελιγραδίου».

---

Υστερόγραφο

Ποιος είναι ο στρατηγός Πάγκαλος

Ο στρατηγός Πάγκαλος που αναφέρει ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματα του και συγκεκριμένα στην μύηση του στην Φιλική Εταιρεία.. πριν μεταβεί στην Κέρκυρα για να συμμετέχει στην μεγάλη υπό τον Καποδιστρια συνάντηση των οπλαρχηγών το Πάσχα του 1819 («την εταιρεία μου την είπε ο Πάγκαλος») υπήρξε αρχηγός ενόπλου Ελληνικού σώματος που συγκρότησε κατά την υπηρεσία του, υπό τον Υψηλάντη στην Μολδοβλαχία και αναμεμειγμένος στο αποκαλούμενο κίνημα των μεσημβρινών επαρχιών της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, μαζί με τον Ναύαρχο Σινιάβιν, κινήματος που επίσης σχεδιάστηκε στην Κέρκυρα.

Το εν Λόγω κίνημα επεδίωκε τον συνδυασμό της επανάστασης της Σερβίας ,του Ολύμπου και των ανεξάρτητων Επτανήσων. (Ι. Φιλήμονος. “Φιλική Εταιρεία” εκδόσεις Α.Καραβία Αθήναι σελ.103-106) ( Φιλήμονος Φιλική Εταιρεία σελ. 105). Στην ίδια σημαντική αποκάλυψη για τον εν λόγω Πάγκαλο αλλά και για τα άγνωστα μέχρι σήμερα δίκτυα που προετοίμασαν το 21…και την ρόλο του Καποδίστρια σε αυτά, αναφέρεται και ο Επτανήσιος ιστορικός Παναγιώτης Χιώτης.

«Ο Πάγκαλος λοιπόν ,εν τω Ναώ του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων, ανέγνωσε επιστολή του Αναγνωσταρά προς τον Θ.Κολοκοτρώνη και τους συνοπαδούς του, όπως ορκισθώσι πρότερον εις την εικόνα του Χριστού ενώπιον του πνευματικού Αργυρόπουλου και είτα ανόίξωσι τας επιστολάς μιάς Αρχής εργαζομένης υπέρ του Έθνους. Αφού ο όρκος περί της επιστολής και τα λοιπά επράχθησαν, εμυήθησαν άπαντες του μυστήριου και ορκίσθησαν τον μέγα και φρικτόν όρκον των φιλικών».

Ο Χιώτης στην Ιστορία του Ιονίου Κράτους ( τόμος Α σελ.317) αναφέρει ότι μαζί με τον Κολοκοτρώνη μυήθηκαν ο Νικηταράς και ο Πετιμεζάς: «Ο δε Κολοκοτρώνης κατήχησεν εν Ζακύνθου τον προηγούμενον του μεγάλου σπηλαίου Ίωνάν Κανελόπουλον και απέστειλαν αυτόν εις την Πελοπόννησον ως κατηχητήν. Αυτός δε συνεπηφέρων επιστολήν του Καποδιστρίου και τα ΄ασματα του Ρήγα προς τον Ασημάκη Σκαλτσά και άλλους πολλούς Πελοποννησίους διέδωκεν αυτοίς το Μυστήριον…» ( Π.Χιώτης “Ιστορία του Ιονίου Κράτους” τόμος Α σελ.318 ////

Ο Αναγνωσταράς

Ο καλύτερος των αποστόλων της Φιλικής Εταιρείας, ο αποκληθείς και “Ορφέας των Φιλικών”, και φίλος του Κολοκοτρώνη, ήταν ο Αναγνωσταράς (Τάκης Χ. Κανδηλώρος 251). Αποκαλυπτική για την μακρόχρονη σχέση Αναγνωσταρά με την Επτανησιακή ηγεσία αλλά και τις σχέσεις αυτών που θα συναντηθούν με τον Καποδίστρια στην Κέρκυρα στα 1819, είναι η θαυμάσια περιγραφή του Νικηταρά ,στα απομνημονεύματα του.

Ο Αναγνωσταράς είχε έλθει στην Κέρκυρα από το 1805, τον χρόνο του Θανάτου της πατριαρχικής μορφής των κλεφταρματωλών, του Ζαχαριά. «Αφού σκοτώθηκε ο Ζαχαριάς ο Αναγνωσταράς συμβιβάζει τους εχθρευμένους κλέφτες και πάγει στους Κορφούς. Ο Ζαχαριάς ήταν στύλος των κλεφτών. Ο Αναγνωσταράς ομιλεί με τον Μοντσενίγο (εις τους Κορφούς και με τον Μπενάκη) κάμνει αναφορές ( εις τον Αυτοκράτορα).Εις την Ζακυνθο τότε πάγω, γραφόμεθα εις τα στρατεύματα..» (Πραγματείαι της Ακαδημίας Αθηνών τόμος 20 Αριθ 2. Βίος Νικήτα Σταματελόπουλου η Νικηταρά… Καταγραφή Γεωργίου Τερτσέτη. “Εκ Τεσσάρων Χειρογράφων” Υπό Κων/νου. Α.Κονόμου. Εν Αθήναις 1953.)

Περισσότερο αποκαλυπτική της σημασίας της συμμετοχής του Αναγνωσταρά στην μύηση του Κολοκοτρώνη είναι η ιδιαίτερη μεταχείριση που επεφύλαξε ο Καποδίστριας στον Αναγνωσταρά κατά την επίσκεψη των οπλαρχηγών στη Ρωσία στα 1816 και οι σχετικές εντολές που δίνει στον Στρογγάνωφ για οικονομική βοήθεια, για αναγνώριση του ως Ρώσου Αξιωματικού και παροχή προστασίας σε ολόκληρη την οθωμανική επικράτεια. (ο Ιωάννης Καποδίστριας στη Ρωσία. Γκριγκορι Αρς σελίδα 1240.