Ο ξεχασμένος πόλεμος της Ζαρουμίλα – Μάχες στην ζούγκλα του Αμαζονίου

Ο πόλεμος για την περιοχή της Ζαρουμίλα αποτέλεσε την κατακλείδα μιας διαμάχης 111 ετών μεταξύ Περού και Εκουαδόρ για την κατοχή μιας ζώνης ζούγκλας… στην περιοχή του παραποτάμου του Αμαζονίου Ζαρουμίλα. Το Περού είχε ανασυγκροτήσει τις ένοπλες δυνάμεις του στη δεκαετία του 1930.

Είχε αποκτήσει, μεταξύ άλλων, ακόμα και 24 τσεχοσλοβακικά άρματα μάχης LTP-38, ιταλικά βομβαρδιστικά Caproni Ca 135 και Ca 310, μεταγωγικά Ca 101, εγγύς υποστήριξης Douglas 8A-3P και μαχητικά Ca -114 (διπλάνα) και North American NA-50 (μονοπλάνα). Ο στρατός της χώρας αριθμούσε περί τους 25.000 άνδρες. Το πυροβολικό διέθετε πυροβόλα των 75 και των 105 χλστ. Επίσης βελτιώθηκε δραματικά το επίπεδο εκπαίδευσης του στρατού.

Από την άλλη ο στρατός του Εκουαδόρ βρισκόταν σε τραγική κατάσταση. Αριθμούσε μόλις 7.500 άνδρες. Διέθετε μόνο λίγα ιταλικά αναγνωριστικά αεροσκάφη και ελαφρά πυροβόλα των 65χλστ. Το παράδοξο ήταν ότι το Εκουαδόρ κυβερνάτο, εκείνη την εποχή, από στρατιωτική κυβέρνηση. Παρόλα αυτά και παρά την υψηλή ρητορική που χρησιμοποιούσε, ήταν παντελώς απροετοίμαστο για πόλεμο.

Ο πόλεμος

Είχαν γίνει αρκετές προσπάθειες οριοθέτησης της διαφιλονικούμενης περιοχής, ήδη από τον 19ο αιώνα. Το 1936 οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία αναγνωρίζοντας τα υφιστάμενα σύνορα. Όμως ήδη από το 1938 ξέσπασαν συγκρούσεις στην περιοχή. Ποιος έριξε την πρώτη βολή; Μέχρι σήμερα το ερώτημα παραμένει αναπάντητο. Πάντως στις 5 Ιουλίου 1941 οι περουβιανές δυνάμεις εισέβαλαν στο ελεγχόμενο από το Εκουαδόρ τμήμα της περιοχής.

Το Απόσπασμα Στρατιάς “Βορρά”, υπό τον στρατηγό Ελόι Ουρέτα, διέθετε την 1η και την 8η Ελαφρά Μεραρχία Πεζικού (ΕΜΠΖ), δύο συντάγματα ιππικού, μια ίλη με 12 άρματα μάχης και μια μοίρα με οκτώ πυροβόλα των 150 χιλιοστών και αργότερα ένα τμήματα αλεξιπτωτιστών. Απέναντι το Εκουαδόρ παρέτασσε μόλις τρία τάγματα, το ένα εξ αυτών της αστυνομίας.

Σύμφωνα με τους Περουβιανούς η φρουρά της πόλης του Εκουαδόρ Χουακίγιας που βρισκόταν επί του ποταμού Ζαρουμίλα, παραβίασαν τα σύνορα και έπληξαν περουβιανή περίπολο. Ακολούθως 200 ένοπλοι του Εκουαδόρ επιτέθηκαν στην πόλη Άκουα Βέρντε του Περού. Οι Περουβιανοί αντέδρασαν άμεσα και έτρεψαν σε φυγή τους εισβολείς, αντεπιτιθέμενοι και εισβάλοντας, υπό την άμεση κάλυψη της αεροπορίας τους, στο εχθρικό έδαφος την επομένη.

Η πλευρά του Εκουαδόρ δίνει όμως μια διαφορετική εκδοχή, αναφέροντας ότι περουβιανή περίπολος και πολίτες εντοπίστηκαν στο έδαφος του Εκουαδόρ. Σε κάθε περίπτωση οι δυνάμεις του Περού συνέτριψαν κάθε αντίσταση και εισέβαλαν στην επαρχία του Ελ Όρο, με την αεροπορία να βομβαρδίζει τις πόλεις Χουακίγιας, Αρεγίλας, Σάντα Ρόσα και Μακάλα. Παράλληλα οι περουβιανοί, πρωτοπορώντας, χρησιμοποίησαν και αλεξιπτωτιστές, καταλαμβάνοντας από αέρος την σημαντική πόλη-λιμάνι Πουέρτο Μπολιβάρ. Ήταν η πρώτη χρήση αερομεταφερόμενων δυνάμεων στην Αμερικανική Ήπειρό.

Το τέλος τον επιχειρήσεων

Στο μεταξύ ο στρατός του Εκουαδόρ είχε ενισχυθεί. Όμως ο δικτάτορας στρατηγός Κάρλος ντε Ρίο, φοβούμενος ανατροπή του, κράτησε στην πρωτεύουσα, υπό τις διαταγές του, 12.000 άνδρες, αδιαφορώντας για τη εισβολή. Μετά και την κατάληψη της Μακάλα ο στρατηγός Ρίο ζήτησε την κατάπαυση του πυρός. Έτσι οι επιχειρήσεις διακόπηκαν στις 31 Ιουλίου, με το Περού να έχει ρίξει μέχρι τότε στη μάχη 13.000 άνδρες του και να έχει καταλάβει εκτεταμένες περιοχές του Εκουαδόρ.

Η συνθήκη ειρήνης που υπεγράφη στο Ρίο της Βραζιλίας με αμερικανική μεσολάβηση, απέδιδε στο Περού μια έκταση 80.000 τετραγωνικών μιλίων. Κατόπιν αυτού οι δυνάμεις του Περού αποχώρησαν. Ωστόσο το Εκουαδόρ υπαναχώρησε. Η τελική συνθήκη ειρήνης υπεγράφη μόλις τον Οκτώβριο του 1998!

Οι απώλειες εκατέρωθεν δεν ήταν τόσο σημαντικές από τη εχθρική δράση. Το Εκουαδόρ είχε 148 νεκρούς και 235 τραυματίες, έναντι 84 και 72, αντίστοιχα, του Περού. Ωστόσο συντριπτικά πολλαπλάσιες ήταν οι απώλειες από τη ζούγκλα και τις ασθένειες. Επίσης χάθηκαν και πολλοί άμαχοι, κυρίως λόγω ασθενειών και κακουχιών.