Πώς η Ελλάδα καθυστέρησε την επίθεση του Χίτλερ στη Σοβιετική Ένωση

Τ’ ανωτέρω επιβεβαιοί και ο υπαρχηγός του Επιτελείου Επιχειρήσεων των Ενόπλων Δυνάμεων (Wehrmachtführungsstab), Βάλτερ Βάρλιμοντ, σε βιβλίο του (E. Lund, The Battle of Britain – A German Perspective, 1996, σελ. 14). Την δε 31.07.1940, στο καταφύγιό του (Βαυαρικές Άλπεις), ο Χίτλερ, είπε κατά τα Γερμανικά Αρχεία (Ανδρέας Ζαπάντης, Ελληνο-σοβιετικές Σχέσεις 1917-1941, εκδ. ΕΣΤΙΑ, 1989, σελ. 486): «Όσο γρηγορότερα εξοντώσουμε την Ρωσία, τόσο το καλύτερο. (…) Ανάπαυλα τον χειμώνα επικίνδυνη».

Τότε, είχε συζητηθεί μεταξύ Ντούτσε και Φύρερ και η περίπτωση επιθέσεως της Ιταλίας κατά της Ελλάδος και ο τελευταίος ήταν, κατά μίαν εκδοχή, κατ’ αρχήν σύμφωνος, αλλ’ εν δεδομένη στιγμή –ως κατέθεσε στην Δίκη της Νυρεμβέργης ο στρατηγός Άλφρεντ Γιόντλ–, ο Χίτλερ ήθελε σαφώς τα Βαλκάνια ήσυχα (Trial of the Major War Criminals… Nuremberg, Βιβλιοθήκη Κογκρέσου, τόμ. 15ος, σελ. 384-385). Και ο Γερμανός ΥΠ.ΕΞ. Φον Ρίμπεντροπ, την 30.03.1946, κατέθεσε (ένθ’ ανωτ., τόμ. 10ος, σελ. 287 επ.): «(…). Ο Αδόλφος Χίτλερ επιθυμούσε πάση θυσία τα Βαλκάνια να μείνουν εκτός πολέμου», επισημαίνων περαιτέρω πως «όταν φθάσαμε στην Φλωρεντία, όπου ήμουν παρόν με τον Αδόλφο Χίτλερ κατά την συνάντησή του με τον Μουσολίνι, ήταν ήδη πολύ αργά», του τελευταίου λέγοντος: «Τα στρατεύματά μας παρελαύνουν», του Φον Ρίμπεντροπ συνεχίζοντος: «Ο Φύρερ ήταν πολύ αναστατωμένος και απογοητευμένος όταν έλαβε γνώση των νέων τούτων». Το εν λόγω γεγονός συνομολογεί και ο διερμηνεύς του Χίτλερ, Πάουλ Σμiτ (Hitler’s Interpreter, Νέα Υόρκη, 1951, σελ. 199): O Φύρερ ήταν «εκτός εαυτού».

Και ο υπασπιστής του Χίτλερ, στρ/γός Γκέρχαρντ Ένγκελ (Α. Ζαπάντη, ένθ’ ανωτ., σελ. 537), περιγράφει τον Χίτλερ ως «εξαιρετικά ταραγμένο, εκ του ότι η ιταλική δραστηριότης σ’ ολόκληρη την Βαλκανική θα είχε σοβαρές επιπτώσεις». Τέλος, ο στρατάρχης Φέντορ φον Mπoκ σημειοί στο ημερολόγιό του, αφού, την 12-13.11.1940, τον επεσκέφθη ο Χίτλερ σε νοσοκομείο στο Βερολίνο όντας υπό ανάρρωση (David Irving, Ο Πόλεμος του Hitler, 2003, σελ. 446-447), ότι ο Φύρερ «είναι έξαλλος με το φιάσκο της Ιταλίας στην Ελλάδα».

Γερμανικά σχέδια εισβολής από τον Νοέμβριο του ’40

Τότε, την 12.11.1940, ο Χίτλερ έδωσε εντολή να καταρτισθεί σχέδιο περί ενδεχομένης εισβολής στην Ελλάδα. Εν τω μεταξύ, την 18.12.1940, υιοθετήθη η Οδηγία υπ’ αρ. 21, υπό τον κωδικό Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα -το πρώτο από 05.08.1940 σχέδιο είχε την επονομασία Όττο, την δε 05.08.1940 κατηρτίσθη έτερο υπό τον κωδικό Φριτς, επίσης τροποποιηθέν μέχρις αποκρυσταλλώσεώς του υπό την ονομασία Μπαρμπαρόσα (Bryan I. Fugate, Operation Barbarossa: Strategy and Tactics on the Eastern Front, 1941, εκδ. Presidio, 1984, σελ. 61)-, περί «συντρίψεως της Σοβιετικής Ρωσίας, δια μίας ΤΑΧΕΙΑΣ εκστρατείας, δια της χρήσεως ΟΛΩΝ των διαθεσίμων μονάδων. (…) Οι προετοιμασίες (…) δέον να έχουν περατωθεί [!] έως την 15η ΜΑΙΟΥ 1941» (Germanhistorydocs.ghi-dc.org).

Εν τω μεταξύ, η Ελλάς έδειχνε τα δόντια της στο Βορειοηπειρωτικό Μέτωπο -o ίδιος ο Γερμανός ΥΠ.ΕΞ., Φον Ρίμπεντροπ, ομολόγησε (ένθ’ ανωτ.), ότι «η Ιταλία ευρέθη σε πολύ δυσχερή θέση ένεκα της πολύ θαρραλέας αντιστάσεως των Ελλήνων»-, περνώντας στην αντεπίθεση, καταλαμβάνουσα την Κορυτσά (22 Νοεμβρίου), το Πόγραδετς (30 Νοεμβρίου), την Πρεμετή (3 Δεκεμβρίου), τους Αγίους Σαράντα (6 Δεκεμβρίου), το Αργυρόκαστρο (8 Δεκεμβρίου), την Χιμάρα (22 Δεκεμβρίου) και το στρατηγικής σημασίας οχυρωμένο πέρασμα της Κλεισούρας (10 Ιανουαρίου 1941). Εν συγκρίσει δε προς άλλα μέτωπα (Ανατολικοαφρικανικό, Δυτικοαφρικανικό), η εν δεδομένη στιγμή προέλαση των Ελλήνων απετέλει την πλέον αποφασιστική αντεπίθεση κατά του Άξονος. Όπως γράφει ο Βρετανός πολιτικός Άλαν Κλαρκ (La Chute de la Crète, Λωζάννη, 1966, σελ. 24 επ.), «η Ελλάς υπήρξε η μόνη δυτική χώρα, η οποία διεξήγαγε, εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου, νικηφόρες μάχες έναντι του Άξονος, κατά την διάρκεια των 4 πρώτων χρόνων του πολέμου». Εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου, αλλά και εκτός.

Έτσι, άρχισαν να κυκλοφορούν στο Βερολίνο φήμες περί γερμανικής διαμεσολαβήσεως στην ελληνοϊταλική σύρραξη (Foreign Relations of the U.S. – Diplomatic Papers, vol. 3, 1940, σελ. 560-561). Τον Δεκέμβριο του 1940, επί συναντήσεως, εν Αθήναις, μεταξύ του Γερμανού πρέσβεως πρίγκηπος Βίκτωρος Έρμπαχ-Σένμπεροχ και Ι. Μεταξά, συνεζητήθη και η ελληνική στάση έναντι της ιταλικής επιθέσεως (Ι. Μεταξά, Ημερολόγιον, τόμ. Δ΄ 2, σελ. 146 και Ελληνική Λευκή Βίβλος – Διπλωματικά Έγγραφα, Υπουργείο των Εξωτερικών, 1980, σελ. 40), ενώ ο βιογράφος του Β. Κανάρη, Χάϊντζ Χόενε, αναφέρεται πλέον σαφώς σε διαμεσολάβηση της Γερμανίας προς τερματισμό του Ελληνοϊταλικού Πολέμου (Canaris – Patriot im Zwielicht, Μόναχον, 1976).

Οι επιδιώξεις της Γερμανίας περί συνάψεως ειρήνης μετά της Ελλάδος επεβεβαιώθησαν και υπό του αξιωματούχου του Φόρεϊν Όφις σερ Άρμ Σάρτζεντ, δι’υπομνήματός του υπό χρονολογία 07.01.1941 (Αναστασίου Π. Ζολώτα, Γερμανικαί προτάσεις ειρήνης διαρκούντος του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, εκδ. Ερωδιός, Θεσσαλονίκη, 2005, σελ. 112) και δι’ενημερώσεως, την 24.02.1942, του εν Μόσχα πρέσβεως των Η.Π.Α. προς το State Department (Ζολώτα, Α., Π., ένθ’ανωτ., σελ. 114), ενώ ο βιογράφος του αρχηγού της γερμανικής αντικατασκοπείας (Abwehr) ν/χου Βίλχελμ Φραντς Κανάρη, Χάϊντζ Χόενε, αναφέρεται σε κρούση της 17.02.1941 του εν Αθήναις Γερμανού στρατιωτικού ακολούθου (1939-1941) ταγματάρχου Κρίστιαν Κλεμ φον Χόχενμπεργκ, γεννηθέντος στην Σμύρνη (1891) και ομιλούντος απταίστως την Ελληνική, στον εν Βερολίνω Έλληνα πρέσβη Ρίζο Ραγκαβή (κυβέρνηση Α. Κορυζή) (Canaris – Patriot im Zwielicht, Μόναχο, 1976, σελ. 525). Τέλος, στο έντυπο Παγκόσμια Νέα και Απόψεις της Κόμιντερν, υπό χρονολογία 01.03.1941, αναφέρεται (Α. Ζαπάντη, ένθ’ανωτ., σελ. 434), ότι «οι θεαματικές επιχειρήσεις των Ελλήνων στην Αλβανία (…) ηνάγκασαν την Γερμανία να προσπαθήσει να (…) πείσει τους Έλληνες να κάνουν ειρήνη με την Ιταλία, (…) μεθ’ελκυστικών “όρων ειρήνης” δια την Αθήνα», κ.α.

Και ενώ ο Ισπανός ηγέτης Φρανθίσκο Φράνκο ήταν προ τού να υποκύψει στις χιτλερικές πιέσεις να ενταχθεί στον Άξονα (βλ. λεπτομέρειες εις Οι αλυσιδωτές συνέπειες του “Όχι” – Από το αλβανικό μέτωπο στον Felix), ο Ισπανός ΥΠ.ΕΞ. Σεράνο Σούνιερ εξεμυστηρεύθη στον εν Μαδρίτη Γερμανό πρέσβυ (Βάσος Μαθιόπουλος, Η συμμετοχή της Ελλάδος στον Β΄Π.Π., τόμ. Α΄, σελ. 194), ότι ο Φράνκο «έγινε ιδιαίτερα επιφυλακτικός μετά τις εξελίξεις στην Αλβανία». Και ο ανωτέρω βιογράφος του Κανάρη, Χ. Χόενε, επίσης γράφει (Αναστ. Π. Ζολώτα, Γερμανικαί προτάσεις ειρήνης …, ένθ’ανωτ., σελ. 147), ότι «η ιταλική καταστροφή [στα Ηπειρωτικά Όρη] (…) επεκύρωσε την απόφασή του [του Φράνκο] εν ουδεμία περιπτώσει να εισέλθει στον πόλεμο». Αλλά και ο ίδιος ο Χίτλερ ομολόγησε στον ανωτέρω στρατηγό του Φ. Χάλντερ (Ελευθέριος Τσελέπης, Ο Φράνκο, ο Χίτλερ και οι Σύμμαχοι, Βρυξέλλες, 1961, σελ. 95), ότι «η πρωτοβουλία του Μουσολίνι [στην Ελλάδα] είχε ως συνέπεια την αποστασία του Φράνκο, αρνηθέντος την οιασδήποτε συνεργασία μετά του Άξονος». Τέλος, ο Άγγλος ιστορικός Νέϊβιντ Ίρβινγκ επισημαίνει (Ο Πόλεμος του Χίτλερ, τόμ. Α΄, σελ. 456), ότι η πολιτική του Χίτλερ έναντι της Ισπανίας «κατήντησε κυκεών εξ αιτίας της στρατιωτικής ταπεινώσεως της Ιταλίας στην Ελλάδα».

Το σχέδιο “Μαρίτα” και η ελληνική αντίσταση

Το επελθόν βαλκανικό ρήγμα, οι ατυχείς διπλωματικές βολιδοσκοπήσεις και η ορατή απειλή επί των ρουμανικών πετρελαιοπηγών του Πλοέστι (συνέντευξη καθηγητού Θ. Βερέμη, ΣΚΑϊ, 06.05.2014), εξηνάγκασαν τον Χίτλερ να προβεί, εν τέλει, στην υλοποίηση του Σχεδίου Μαρίτα, εισβάλων, την 06.04.1941, στην Ελλάδα. Η απροσδόκητος, ωστόσο, δια τον Χίτλερ σθεναρά ελληνική αντίσταση επεβράδυνε κρισίμως την επικράτηση των γερμανικών δυνάμεων, ευρισκομένων και ετούτων προ απρόσμενων εξελίξεων.

Όπως περιγράφει ο Γάλλος διπλωμάτης και πρόξενος της Ελευθέρας Γαλλίας στην Θεσσαλονίκη (1940-1941) Ραιμόν Οφρουά (The Greeks turn the Tide, Λονδίνο, 1942, σελ. 13): «Ενώ αναμέναμε από τους Ναζί φωνές θριάμβου ν’ αντανακλούν την αυτοπεποίθησή τους, μεθ’ εκπλήξεως παρατηρήσαμε ένα ευδιάκριτο αίσθημα απογοητεύσεως να κυριαρχεί (…). Βρήκα την εξήγηση (…), όταν αντελήφθην, ότι η επιτυχής υποχώρηση (του Ολύμπου), εν συνδυασμώ προς το σθένος της ελληνικής αντιστάσεως, ηνάγκασε τους Γερμανούς να ρίψουν στην μάχη (…) άλλες τρεις μονάδες, που είχαν συγκεντρωθεί στην Θεσσαλονίκη. Οι Γερμανοί αξιωματικοί τότε –και μόνον τότε– κατάλαβαν, ότι έπρεπε να προχωρήσουν μαχόμενοι πέραν του Ακρωτηρίου Ματαπά [ή Ταινάρου], να κατακτήσουν την Κρήτη και τα νησιά, χιλιόμετρο προς χιλιόμετρο και ότι προς τον σκοπό τούτο, θα εχρειάζοντο περισσότερο χρόνο απ’ό,τι είχαν προεξοφλήσει … Στην Θεσσαλονίκη, το Γενικό Επιτελείο των Ναζί δεν έκανε σχεδόν καμία προσπάθεια ν’ αποκρύψει την ανησυχία του».

Ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπογκντάν Φίλωβ γράφει στο ημερολόγιό του, την 20.04.1941 (Α. Ζαπάντη, ένθ’ανωτ., σελ. 480): «Ο πόλεμος στην Ελλάδα δεν ευχαριστεί δι’όλου τον Χίτλερ». Κατόπιν αυτών, την 25.04.1941, υιοθετήθη και η Οδηγία υπ’αριθμ. 28, περί καταλήψεως της Κρήτης (Ww2db.com), κατά την οποία «οι προς τούτο μεταφορικές κινήσεις δεν πρέπει να προκαλέσουν οιανδήποτε καθυστέρηση στην προετοιμασία της Επιχειρήσεως Μπαρμπαρόσα»! Η κατάληψη της Κρήτης ολοκληρώθη την 31.05.1941. Επομένως, η επίθεση κατά της Ρωσίας, αρχικώς δρομολογηθείσα δια την 15.05.1941, ανεβλήθη δια την 22.06.1941!

Ο ανωτέρω υπαρχηγός του Επιτελείου Επιχειρήσεων των Ενόπλων Δυνάμεων Β. Βάρλιμοντ, διαρκούσης της Δίκης της Νυρεμβέργης, κατέθεσε (Αναφορά Αντισυνταγματάρχου Χίνκελ, Νυρεμβέργη, Office of the U.S. Chief of Counsel for the Prosecution of Axis Criminality, έγγρ. υπ’ αρ. 53.097, 12.11.1945, σελ. 2 επ): «Οι προετοιμασίες δεν ολοκληρώθησαν έως την 1η Μαΐου του 1941 εξ αιτίας της Εκστρατείας των Βαλκανίων. Τα σχέδια δια την ρωσική επιχείρηση έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί προ [!] της 15ης Μαΐου του 1941. (…) Η πραγματική επίθεση ξεκίνησε την 22 ή 23.06.1941». Αυτά συμμερίζεται μεταξύ άλλων και ο Γερμανός υπγός Χ. Μύλλερ-Χίλλεμπραντ, υπασπιστής του ανωτέρω στ/γού Φ. Χάλντερ (Χαρ. Γ. Νικολάου, Συσχετισμός γερμανικής εκστρατείας στα Βαλκάνια και Σχεδίου «Μπαρμπαρόσα», Ναυτική Επιθεώρηση, 1998, σελ. 411 επ).

Επί δε του εμψύχου και αψύχου υλικού, ο διοικητής των τεθωρακισμένων μεραρχιών στρατάρχης Π. φον Κλάιστ, εδήλωσε σε συνέντευξή του (B. H. Liddell-Hart, History of the Second World War, Ν.Υ., 1971, σελ. 132), ότι «ο κύριος όγκος των αρμάτων που ετέθησαν υπό τις διαταγές μου δια την επίθεση εναντίον των Ρώσων στην Νότιο Πολωνία, είχε λάβει μέρος στην επίθεση εναντίον των Βαλκανίων και έχρηζαν επισκευών, ενώ τα πληρώματά τους είχαν ανάγκη αναπαύσεως. Μεγάλος αριθμός αρμάτων είχε προχωρήσει έως την Πελοπόννησο και έπρεπε να επιστρέψει διανύοντας όλην αυτήν την απόσταση». Ο Ντ. Ίρβινγκ γράφει επίσης σχετικώς (Hitler’s War, N.Y., 1977, σελ. 233): «Συνεπεία της Βαλκανικής Εκστρατείας -η οποία είχε αφήσει την 12η Στρατιά στην Νοτιοανατολική Ευρώπη- και των μεγάλων ρωσικών ενισχύσεων (…), οι γερμανικές δυνάμεις στον Νότο θα ήσαν αριθμητικώς κατώτερες του εχθρού. Αυτό ήταν και το στρατηγικό κόστος της Επιχειρήσεως Μαρίτα».