Βερόη: Οι Βυζαντινοί εξοντώνουν τους τουρκογενείς εισβολείς

Η Βέροια ή Βερόη ήταν πόλη ελληνική, ιδρυμένη από τον βασιλιά Φίλιππο Β’ τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σήμερα είναι γνωστή ως Στάρα Ζαγόρα και ανήκει στη Βουλγαρία. Κοντά στην πόλη, το 1122, δόθηκε η περιώνυμη μάχη που εξαφάνισε το έθνος των Πατσινακών από τον κατάλογο των λαών…

Οι Πεστενέγκοι ή Πατσινάκες ήταν γνώριμοι των Βυζαντινών λόγω των επιδρομών τους στα βυζαντινά εδάφη. Το 1118 ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ Κομνηνός τους σάρωσε, κυριολεκτικά, στο μάχη του Λεβουνίου, στις εκβολές του ποταμού Έβρου.

Ωστόσο στην τότε εισβολή δεν είχαν συμμετάσχει όλες οι φυλές των Πατσινακών. Αυτοί, προερχόμενοι από τη ρωσική στέπα πέρασαν τον Δούναβη και εισέβαλαν στα αυτοκρατορικά εδάφη. Οι Πατσινάκες πέρασαν μέσω των εδαφών του Ρώσου ηγεμόνα του Κιέβου Βλαντιμίρ του Μονομάχου με την άδειά του.

Αυτό τεκμαίρεται από το γεγονός ότι οι περισσότεροι Πατσινάκες βρισκόταν στην υπηρεσία του. Οι Πατσινάκες μαζί με Ουγούζους Τούρκους ξεκίνησαν από τη Ρωσία το 1121 και εισέβαλαν στα αυτοκρατορικά εδάφη. Η νέα εισβολή προκάλεσε ανησυχία στην Κωνσταντινούπολη και ο νέος αυτοκράτορας, γιος και διάδοχος του Αλεξίου, Ιωάννης Β’ Κομνηνός, αποφάσισε να τους αντιμετωπίσει παρά το γεγονός ότι εκείνο τον καιρό πολεμούσε με μεγάλη μάλιστα επιτυχία τους Σελτζούκους Τούρκους στη Μικρά Ασία.

Ο αυτοκράτορας πέρασε με τον στρατό του τον Ελλήσποντο. Οι βυζαντινές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Στο μεταξύ οι Πατσινάκες είχαν περάσει τον Αίμο και κινούνταν προς Νότο. Τελικά στρατοπέδευσαν στην Βερόη.

Ο αυτοκράτορας επιχείρησε να λύσει το πρόβλημα διπλωματικά. Ο Ιωάννης να προσποιήθηκε ότι θέλει να διαπραγματευτεί ενώ την ίδια ώρα βάδιζε με τον στρατό του καταπάνω τους. Το συμπέρασμα αυτό εξάγεται από την πορεία των γεγονότων.

Επική σύγκρουση

Όταν ένα πρωί ο Βυζαντινός Στρατός εμφανίστηκε ενώπιον του δημιουργημένου με άμαξες οχυρωμένου στρατοπέδου τους οι Πατσινάκες αιφνιδιάστηκαν. Παρόλα αυτά πρόλαβαν και αναπτύχθηκαν στην εκεί πεδιάδα. Οι Πατσινάκες, όπως και όλοι οι Τούρκοι εκείνη την εποχή, ήταν κατά βάση ιπποτοξότες.

Μάχονταν σε χαλαρή τάξη, εφορμώντας, τοξεύοντας και υποχωρώντας. Μόνο όταν ο αντίπαλος είχε αρκετά καταπονηθεί εφορμούσαν εναντίον του. Διέθεταν και λίγους βαρύτερα οπλισμένους ιππείς που ήταν οι ευγενείς και οι φρουροί των αρχηγών. Το πεζικό τους δεν ήταν αξιόλογο. Συγκροτείτο από κάθε διαθέσιμο να φέρει όπλα άνδρα που δεν μπορούσε να ιππεύσει.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για τον αριθμό των Πατσινακών, αλλά ούτε και για την σύνθεση και την αριθμητική δύναμη του Βυζαντινού Στρατού του οποίου ηγείτο ο ίδιος ο αυτοκράτορας. Οι Βυζαντινοί εξόρμησαν κατά των εχθρών αλλά οι Πατσινάκες και οι Ουγούζοι ακολουθώντας την κλασική τους τακτική τους καταπονούσαν ενώ όποτε πιέζονταν ασφυκτικά, κατέφευγαν στο οχυρό τους στρατόπεδο. Μάλιστα ένα βέλος τους τραυμάτισε στο πόδι και τον Ιωάννη. Ωστόσο ο πολεμιστής αυτοκράτορας δεν δείλιασε.

Αντίθετα διέταξε τους επίλεκτους Βάραγγους της φρουράς να επιτεθούν κατά των εχθρικών αμαξών. Οι τελευταίο εφόρμησαν με απίστευτο θάρρος αν και δέχονταν καταιγισμό βλημάτων. Με τα θεόρατα πελέκια τους άρχισαν να κατακόπτουν τις αντίπαλες άμαξες, αδιαφορώντας για τα «πυρά» των εχθρών.

Τελικά, υπό την κάλυψη και των λοιπών βυζαντινών δυνάμεων, ανοίχτηκε πέρασμα μέσω του οποίου οι Βυζαντινοί εφόρμησαν στο εχθρικό στρατόπεδο, σφάζοντας ανηλεώς τους αντιπάλους. Ανίκανοι να ελιχθούν οι Τούρκοι ιπποτοξότες ήταν αδύνατο να αμυνθούν έναντι των βαρύτερα οπλισμένων αντιπάλων τους και σφαγιάστηκαν κατά χιλίαδες.

Όσοι Πατσινάκες επέζησαν αιχμαλωτίσθηκαν και ορισμένοι εντάχθηκαν στον Βυζαντινό Στρατό. Μετά τη μάχη της Βερόης πάντως το εθνικό Πετσενέγκος δεν ξανακούστηκε. Ήταν μια μάχη εξόντωσης.