Μάστιγα το bullying στα σχολεία – Ήρθε η ώρα για δραστικά μέτρα

Τον τελευταίο καιρό ειδήσεις όπως του «νεαρός έσπασε το σαγόνι συμμαθητή του» ή «17 μαθητές έδειραν 17χρονο» και πολλά άλλα, κατακλύζουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα. Είναι λογικό λοιπόν κάποιος να αναρωτηθεί για το που θα πάει “η δουλειά” και αν θα γίνει κάτι για να σταματήσει το κακό φαινόμενο του bullying. Εύλογα ερωτήματα τη στιγμή που το σύνολο της κοινωνίας, είτε ήδη έχει παιδιά στο σχολείο, είτε κάποια στιγμή θα στείλει τα παιδιά του να σπουδάσουν. Όπως είναι αναμενόμενο, επιθυμεί αυτό να γίνει με ασφάλεια χωρίς να κινδυνεύει η σωματική τους ακεραιότητα.

Ανησυχία προκαλούν επίσης και οι όλο και περισσότερες προκύπτουσες περιπτώσεις της λεκτικής βίας, της τρομοκρατίας δηλαδή που ασκείται κυρίως στα πιο ευαίσθητα παιδιά και σε αυτά που έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες, καθιστώντας τα το συνήθη στόχο χλεύης και απαξίωσης. Αυτό βέβαια δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο.

Όλοι μας το ζήσαμε κατά την παιδική μας ηλικία, είτε ως συμμέτοχοι, είτε ως θεατές. Υπήρχε, υπάρχει και πιθανότατα θα συνεχίσει να υπάρχει και στις επόμενες γενιές. Το ερώτημα είναι αν είναι εφικτός ο περιορισμός του, τουλάχιστον στα σχολεία, όπου το περιβάλλον είναι ελεγχόμενο και κάποια προληπτικά μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν που να αποθαρρύνουν τέτοιου είδους συμπεριφορές.

Και εστιάζουμε στο σχολείο γιατί αυτό είναι η κοιτίδα, το φυτώριο των νέων πολιτών. Είναι ο δεύτερος σημαντικότερος χώρος μετά την οικογένεια όπου το νέο άτομο γαλουχείται με αρχές και αξίες που θα διαμορφώσουν την προσωπικότητά του και τη μετέπειτα στάση του μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Κι από τη στιγμή που ο έλεγχος στο οικογενειακό περιβάλλον είναι δύσκολος, αν όχι αδύνατος, ο έλεγχος στο σχολείο είναι όχι μόνο εφικτός αλλά και επιβεβλημένος.

Πιθανά τιμωρητικά μέτρα 

Ως μέτρα έχουν ακουστεί η τιμωρία από τους δασκάλους, η ποινική δίωξη και πολλά άλλα. Είναι όμως αυτά τα μετρά ικανά και αποτελεσματικά; Θα μπορέσουν να περιορίσουν την εμφάνιση τέτοιων περιστατικών, χωρίς να κάνουν μόνιμη ή σοβαρή ζημιά στα παιδιά που θα παρεκτραπούν; Παραδείγματος χάριν, η ποινική δίωξη θα στιγματίσει τον εκκολαπτόμενο πολίτη για το υπόλοιπο της ζωής του.

Θα τον ακολουθεί ως ρετσινιά με άγνωστες συνέπειες για το μέλλον του. Αντίθετα μια σκέτη ενδοσχολική τιμωρία ίσως να μην είναι τόσο αποτρεπτική, ιδίως αν δεν υποστηρίζεται από τη συνδρομή της οικογένειας, η οποία όπως προαναφέρθηκε παίζει και το σημαντικότερο ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού. Τι θα μπορούσε να γίνει άραγε ώστε αφ’ ενός να περιλαμβάνει και τους τρεις ρυθμιστικούς παράγοντες – οικογένεια, σχολείο, πολιτεία – και αφ’ ετέρου να λειτουργεί κυρίως αποτρεπτικά στις παραβατικές νοοτροπίες; Επιμένουμε στο να περιλαμβάνονται και οι τρεις, ακριβώς για να μην υπάρχει αντίβαρο ή στήριξη στην κακή διαγωγή του νέου.

Μια πρόταση για επιβολή προστίμων

Μια καλή πρόταση θα πρέπει περιλαμβάνει όλους τους εμπλεκόμενους και να εξασφαλίζει την πλήρη συμμετοχή τους. Να είναι ένας συνδυασμός τιμωρίας. Θα μπορούσε από τη μία το σχολείο να αποβάλλει το μαθητή, ή να τον αφήσει στάσιμο στην ίδια τάξη (ανάλογα το πόσο σκληρά θέλουμε να αντιδράσει) και από την άλλη η Πολιτεία να επιβάλλει αυστηρό χρηματικό πρόστιμο στην οικογένεια ανάλογο με τα εισοδήματά της.

Με τον τρόπο αυτό θα την αναγκάσει να πάρει θέση και να μην αδιαφορήσει για την ανατροφή του νέου μέλους της. Σκεφτείτε τι αντιμετώπιση και τι εποπτεία θα έχει το παιδί από τους γονείς του, αν αυτοί γνωρίζουν ότι σε περίπτωση βιαιοπραγίας θα κληθούν να πληρώσουν, την πρώτη φορά, για παράδειγμα 3.000 ή 5.000 ευρώ και τη δεύτερη 20.000 ή και περισσότερες.

Πιστεύετε ότι οι κηδεμόνες θα αδιαφορήσουν ή θα βρεθούν τόσο απασχολημένοι, ώστε να μη φροντίσουν να διδάξουν στο τέκνο τους τις διαχρονικές αξίες του σεβασμού των συνανθρώπου τους; Πιστεύετε ότι ο γονέας δεν θα βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τον δάσκαλο, ώστε να πληροφορείται συνεχώς το φέρσιμο του βλασταριού του, προκειμένου να προλάβει τα γεγονότα πριν συμβούν; Πιστεύετε ότι δε θα νουθετεί συνεχώς το καμάρι του για τη σωστή και τη λάθος προσέγγιση των καταστάσεων;

Και φυσικά ένα χρηματικό πρόστιμο στην οικογένεια ή μια σκληρή τιμωρία στο σχολείο, δεν καταστρέφει ούτε υπονομεύει το μέλλον ενός παιδιού. Πολύ περισσότερο δεν του στερεί τις όποιες ευκαιρίες για να διαμορφώσει τη ζωή του, όπως την ονειρεύεται. Αποτελεί όμως ένα δυνατό “χαστούκι” στην ψυχολογία του, γιατί θα ξέρει ότι αυτού του είδους το λάθος θα έχει συνέπειες που θα εκτείνονται σε όλο του τον περίγυρο, τον οποίο θα βρει απέναντί του.

Η λύση θα έρθει από την Πολιτεία

Η παραπάνω πρόταση δεν είναι ούτε η καλύτερη, ούτε η πληρέστερη. Είναι απλά μία τροφή για σκέψη. Η λύση θα έρθει από την πολιτεία, εάν αυτή θέλει πραγματικά να λυθεί το πρόβλημα, ή να περιοριστεί στο ελάχιστο. Θέτουμε ως ρόλο κλειδί την πολιτεία, επειδή το πρόβλημα είναι διαχρονικό και πολυπαραμετρικό. Περιλαμβάνει πολλούς αστάθμητους και μη ελεγχόμενους συντελεστές, οπότε η λύση δεν είναι δυνατόν να δοθεί από μεμονωμένα άτομα.

Η λύση θα προκύψει ύστερα από έρευνα και μελέτες που θα γίνουν από επιτροπές στελεχωμένες με τους καλύτερους ειδικούς του είδους που θα εξετάσουν σε βάθος τα στοιχεία και θα καταθέσουν ολοκληρωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη πρόταση. Πρόταση που θα συνοδεύεται και από τη βούληση για ριζικές τομές στην παιδεία, οι οποίες φυσικά θα προταθούν πάλι από επιτροπές κορυφαίων ειδικών, με την ένταξη από τις πολύ μικρές ηλικίες της διδασκαλίας των διαχρονικών ανθρωπίνων αξιών, του ήθους, της σύνεσης και του σεβασμού στον συνάνθρωπο.

Αρχές και αξίες που έχουν εκλείψει και αντικατασταθεί από τον καταναλωτισμό και τον εγωιστικό τρόπο σκέψης. Η παιδεία είναι οι ράγες πάνω στις οποίες κινείται η δημιουργία σωστών πολιτών και υγιών κυττάρων της αυριανής κοινωνίας μας. Αυτές θα πρέπει να τοποθετήσουμε σωστά, αν δε θέλουμε τη γενίκευση παρόμοιων φαινομένων και το να γίνουμε ζούγκλα.