Γιατί το ευρώ υποσκάπτει την ΕΕ

Αυτές τις σκοτεινές ώρες, που θα ακολουθηθούν από ακόμη πιο δραματικές, με βασανίζει ολοένα και περισσότερο η πρόταση, που και με άλλους οικονομολόγους Έλληνες και ξένους, έκανα στις αρχές της δεκάχρονης κρίσης και που δεν ακολουθήθηκε. Αναφέρομαι στην ανάγκη επανόδου στο εθνικό μας νόμισμα, που πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω ότι θα ήταν η μοναδική οδός σωτηρίας της Ελλάδας.

Όπως είναι γνωστό, η παράμετρος αυτή ουδέποτε τέθηκε σε σοβαρή συζήτηση, αλλά αντιθέτως φορτίστηκε συστηματικά με σειρά αντίθετων, αλλά μη σοβαρών επιχειρημάτων. Ανάμεσα σε άλλα, ότι έτσι «θα γίνουν πλούσιοι όσοι έχουν χρήματα στο εξωτερικό», ότι «δεν θα έχουμε φάρμακα», ότι «θα πεθάνουμε από το κρύο», ότι «θα γίνουμε Αργεντινή» κλπ.

Περιορίστηκα, λοιπόν, αναγκαστικά όλα αυτά τα άχαρα χρόνια, στη συγγραφή βιβλίων και άρθρων, εξηγώντας τους λόγους της ανάγκης επιστροφής μας στο εθνικό νόμισμα, στη σύγκλιση ημερίδας στη Θεσσαλονίκη από το Ίδρυμα Δελιβάνη, με πρόσκληση και ξένων οικονομολόγων, με επίκεντρο το εθνικό μας νόμισμα (τα πρακτικά του συνεδρίου εκδόθηκαν σε βιβλίο στο Παρίσι), καθώς και στη συστηματική συμμετοχή μου, σε διεθνή συνέδρια, με κύριο θέμα την ανάγκη εγκατάλειψης του εκ γενετής άρρωστου ευρώ.

Στην τύχη τους οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου

Η πρόταση μου, ωστόσο, αυτή επανέρχεται τώρα στο προσκήνιο, τραβώντας μια ευκρινέστατη γραμμή ανάμεσα στις τυχερές οικονομίες, που έχουν δικό τους νόμισμα και στις κατακαημένες της Ευρωζώνης, που τόσο ανεγκέφαλα το απεμπόλησαν. Οι πρώτες, έχουν τη δυνατότητα να τυπώσουν όσο χρήμα χρειάζεται για να αντιμετωπίσουν τις τεράστιες ανάγκες του κορονοϊού, να σώσουν έτσι ζωές και να επιβιώσουν αργότερα οικονομικά.

Οι δεύτερες, κυρίως οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, που αντιμετωπίστηκαν ανέκαθεν ως παιδιά ενός κατώτερου Θεού, αναμένουν αγωνιωδώς λύση από την ΕΕ, που όμως είναι αδύνατον να εξευρεθεί. Διότι, πέρα από τη διαφωνία των δύο κυριών Μέρκελ και Λαγκάρντ και πέρα από το γεγονός ότι η Γερμανία ευλόγησε (όπως πάντα άλλωστε) τα δικά της “γένια” αφήνοντας τα υπόλοιπα κράτη-μέλη στην οικτρή τους τύχη, είναι καιρός να γίνει κατανοητό, ότι δεν υπάρχει λύση, εντός του ευρώ.

Καθώς οι σαθρές βάσεις δημιουργίας του ευρώ και η αδυναμία του να λειτουργήσει ως κανονικό νόμισμα, καλύπτονται από πυκνό πέπλο μυστηρίου και όχι μόνο για τους μη οικονομολόγους, σκέφτηκα ότι ίσως θα ήταν χρήσιμη μια προσπάθεια αποκωδικοποίησης του. Θα την επιχειρήσω, σε μορφή όσο γίνεται πιο απλή, σύντομη και κατανοητή, κάτι που δεν είναι διόλου εύκολο.

Το ευρώ είναι νόμισμα-φάντασμα

Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα δεν διαθέτει τις ιδιότητες ενός φυσιολογικού νομίσματος, διότι:

• Οι βάσεις του δεν παραπέμπουν στις αρχές καμίας από τις κυρίαρχες οικονομικές θεωρίες.
• Δεν στηρίζεται από καμία εθνική κυβέρνηση που να ρυθμίζει την εξωτερική του αξία, ανάλογα με τις εκάστοτε επιδιώξεις της.
• Δεν αναφέρεται σε καμία ανάλογη εμπειρία του παρελθόντος.
• Βασίστηκε στη βεβαιότητα ότι η έλευση της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης ήταν προ των πυλών, που όμως δεν ήρθε ποτέ.
• Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα παρέμεινε με το αρχικό του προσωρινό σχήμα, ως νόμισμα ανολοκλήρωτο και άκρως ασταθές. Επομένως, στην προσπάθειά τους να σταθεροποιήσουν το ευρώ, που ήταν κυριολεκτικά στον αέρα, οι πρωτεργάτες του, Γερμανία και Γαλλία, εμπνεύστηκαν το Σύμφωνο Σταθερότητας.

“Δεκανίκι” του ευρώ το Σύμφωνο Σταθερότητας

Κατά την κατασκευή του Συμφώνου Σταθερότητας η προσοχή των δημιουργών του (κυρίως της Γερμανίας) μονοπωλήθηκε από την προσπάθεια προάσπισης του, αποκλειστικά και μόνον, απέναντι στον πληθωρισμό. Οι παραδοχές λειτουργίας του βασίστηκαν στη σκιώδη υπόθεση, ότι οι ημέρες της ΕΕ θα είναι αναγκαστικά “ηλιόλουστες”, διότι θα έχει δήθεν εξασφαλιστεί σε μόνιμη βάση, ταχύρρυθμη ανάπτυξη, πλήρη απασχόληση και ευημερία για όλους. Αυτή η τερατογένεση κατέληξε σε ένα περίεργο μέσο πληρωμής με πρωτόγνωρες προδιαγραφές, από όσο γνωρίζω, στην υφήλιο.

Συγκεκριμένα, ως δυνατότητες του ευρώ αναγνωρίστηκαν αποκλειστικά στον χώρο ελέγχου του πληθωρισμού, και όχι και σε αυτόν της αντιμετώπισης υφέσεων και κρίσεων. Το στήριγμα, από το οποίο είχε ανάγκη το περίεργο αυτό νόμισμα, του εξασφαλίστηκε χάρη στις προδιαγραφές του Συμφώνου Σταθερότητας, δομημένου ολοκληρωτικά σχεδόν στα εξαγωγικά συμφέροντα της γερμανικής οικονομίας, καθώς και σε δογματικής μορφής φιλελευθερισμό. Ορισμένοι οικονομολόγοι παρομοίασαν αυτό το συνονθύλευμα με «ζουρλομανδύα»!

Τα κράτη-μέλη ανέθεσαν τη μακροοικονομική τους πολιτική στο Σύμφωνο Σταθερότητας, ορίζοντας ως ακρογωνιαίο λίθο του την αιώνια λιτότητα στην πιο ακραία δυνατή μορφή της. Αυτή, εκφράζεται με την ετικέτα γενικής απαγόρευσης του ελλείμματος των κρατών-μελών, που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ, ανεξαρτήτως του σημείου του οικονομικού κύκλου που εκάστοτε διανύεται. Η λιτότητα διατηρεί στη ζωή αυτό το “νόμισμα-φάντασμα”, ενώ η απόκλιση από αυτήν το σκοτώνει. Εκλαμβάνω ως αρκούντως γνωστά, ακόμη και στους “ευρωλάγνους”, τα θλιβερά αποτελέσματα του ευρώ, με κυρίαρχη την καταστροφή του ευρωπαϊκού Νότου.

Το ευρώ δεν μπορεί να σώσει την Ευρώπη

Και ήρθε η πανδημία του κορονοϊού, που ήδη ακολουθείται στενά από την οικονομική του θεομηνία. Και, ξαφνικά, αποκαλύπτονται, σε όλη τους την έκταση, οι εγκληματικές συνέπειες αυτής της ευρωπαϊκής πολιτικής, της οποίας η σχεδόν θρησκόληπτη επιταγή λιτότητας, σε συνδυασμό και με την απεμπόληση του ρόλου του κράτους, άφησε εντελώς ανοχύρωτες τις ευρωπαϊκές οικονομίες, απέναντι στη μανία του ιού. Και φαίνεται αναπότρεπτο το γεγονός ότι οι αναίτιοι θάνατοι, που οφείλονται σε βασικές ελλείψεις κρατικών νοσοκομείων σε κρεβάτια εντατικής, αναπνευστήρες κλπ. θα ακολουθηθούν από μακράς διάρκειας οικονομικές καταστροφές με τεράστιο αριθμό θυμάτων.

Τα κράτη-μέλη της ΕΕ-Ευρωζώνης, που τώρα ρημάζονται από μαζικούς θανάτους, αν και μεγάλος αριθμός τους θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί, γίνονται μάρτυρες μιας Ευρώπης:

• Χωρίς την ελάχιστη συνοχή και αλληλεγγύη, με την ισχυρότερη ανάμεσά τους οικονομία, τη Γερμανία, να φροντίζει αποκλειστικά και μόνο τα εθνικά της συμφέροντα και να ανέχεται, χωρίς ντροπή, την βοήθεια στα ανυπεράσπιστα μέλη της, από έξω-ευρωπαϊκά κράτη.
• Μιας Ευρώπης που αρνείται, ακόμη και τώρα, ακόμη και στο περιβάλλον της εισβολής ενός ανελέητου θανάτου, την οικονομική βοήθεια που αναμένουν με αγωνία οι λιγότερο πλούσιες ευρωπαϊκές οικονομίες.
• Με τη Γερμανία, πάντοτε να επιχειρεί, ακόμη και τώρα, να επωφεληθεί επιβάλλοντας νέα μνημόνια στον ευρωπαϊκό Νότο.
• Μιας Ευρώπης, που σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και με όλες τις οικονομίες που έχουν εθνικό νόμισμα, να μην μπορεί να τυπώσει χρήμα, αν δεν αποφασίσει να κηδέψει το ευρώ.

Ο κρίσιμος χρόνος περνά, έτσι, χωρίς την εξεύρεση λύσης, που να είναι στοιχειωδώς αποτελεσματική. Και τούτο, διότι δεν υπάρχει λύση παραμένοντας στο ευρώ. Πικρή αλήθεια που πρέπει, ωστόσο, να συνειδητοποιηθεί πλήρως από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ώστε να φροντίσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται, τα του οίκου τους. Πριν κατακλυστούν από τον Αρμαγεδδών της οικονομικής φάσης του κορονοϊού, που είναι προ των πυλών.