Η φυγή κεφαλαίων οδηγεί την Τουρκία σε capital control

Η φυγή κεφαλαίων από την Τουρκία λόγω της κρίσης της λίρας έχει προσλάβει μεγάλες διαστάσεις, με αποτέλεσμα πολλοί οικονομικοί παράγοντες στη γείτονα να φοβούνται την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων από τον πρόεδρο Ερντογάν. Όμως, δεν είναι αυτό που φοβούνται περισσότερο, καθώς οι Τούρκοι που εξάγουν κεφάλαια κατά την κρίση μπορεί να χαρακτηριστούν «προδότες» και να βρεθούν στη φυλακή.

Συγκεκριμένα, θεωρούν ότι ο Ερντογάν θα αποφύγει όσο μπορεί την επιβολή capital control λόγω των εκλογών και θα χρησιμοποιήσει άλλα μέσα για να σταματήσει τη διαρροή. Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας ανακοίνωσε την Τετάρτη 25 Μαΐου δραστική αύξηση των επιτοκίων από το 13,5% στο 16,5% παρά την επιθυμία του Ερντογάν που θέλει χαμηλά επιτόκια για να στηρίξει την συνέχιση της ανάπτυξης. Μένει να δούμε εάν η κίνηση αυτή θα σταματήσει τη διολίσθηση της λίρας και την φυγή κεφαλαίων.

Η μεταφορά 30 τόνων τουρκικού χρυσού από την αμερικανική Federal Reserve, την Τράπεζα της Αγγλίας και την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) τον Απρίλιο δεν στάθηκε ικανή να ανακόψει την διολίσθηση της τουρκικής λίρας που εξελίχθηκε σε κατρακύλα. Ούτε η μικρή αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μ.β. είχε αποτελέσματα.

Η λίρα που έχει χάσει έως και το 21% της αξίας της από την αρχή του έτους, συνεχίζει να υποχωρεί προς το ιστορικό χαμηλό των 4,8450 λιρών έναντι του δολαρίου. Η καθυστέρηση μιας δραστικής αύξησης των επιτοκίων οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ερντογάν εμπλέκεται ευθέως στη νομισματική πολιτική. Απαιτούσε μείωση των επιτοκίων, έτσι ώστε να στηρίξει τις κατασκευές και την ανάπτυξη. Με άλλα λόγια, η ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας ήταν μόνο στα λόγια.

Οι άμεσες απειλές για την Τουρκία

Οι άμεσες απειλές που αντιμετωπίζει η τουρκική οικονομίας είναι:

• Πρώτον, τα τουρκικά ομόλογα των οποίων οι αποδόσεις έχουν κάνει ρεκόρ, γεγονός που οδηγεί σε εγκατάλειψη της Τουρκίας από τους επενδυτές, καθώς συνεχίζονται οι υποβαθμίσεις της από τους οίκους αξιολόγησης. Η απόδοση του 10ετούς τουρκικού ομολόγου διαμορφώνεται στο 14,95%. Αν η υποτίμηση της λίρας δεν ανακοπεί, η εξυπηρέτηση του τουρκικού χρέους, που είναι της τάξεως των 400 δισ. δολαρίων, θα καταστεί έντονα προβληματική.
• Δεύτερον, δεδομένου ότι ο πληθωρισμός κινείται στο επίπεδο του 11%, πολύ πάνω από τον περσινό ρυθμό ανάπτυξης που ήταν 7,4%, οι αγορές θεωρούν ότι μόνο με διψήφια επιτόκια μπορεί να χαλιναγωγηθεί.
• Τρίτον, διογκώνεται απρόσμενα η δυσφορία των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη μεγάλη ανεργία των νέων, δημιουργεί ένα εκρηκτικό κοινωνικό μείγμα. Η κατανάλωση ήδη εμφανίζει σημάδια κάμψης, καθώς στηριζόταν στα φθηνά δάνεια και η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών έπεσε κατά 20% σε πέντε μήνες. Από την άλλη, σημειώνεται ότι στο 1ο τρίμηνο του 2018 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διπλασιάστηκε από πέρσι και ανήλθε στα 16,4 δισ. δολάρια.
• Τέταρτον και ιδιαίτερα επικίνδυνο, είναι το ζήτημα του Ιράν και οι αμερικανικές κυρώσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά την Total και η Engie ανακοίνωσε ότι μέχρι τον Νοέμβριο θα τερματίσει τη δραστηριότητά της στο Ιράν. Οι τουρκικές εταιρείες και τράπεζες που έχουν δουλειές στο Ιράν θα αντιμετωπίσουν τεράστια προβλήματα με αστάθμητες συνέπειες.
• Πέμπτον, ακόμη και ο πρωθυπουργός στα Κατεχόμενα στην Κύπρο Τουφάν Ερχιουρμάν υποχρεώθηκε να δηλώσει ότι μετά τις εκλογές στην Τουρκία εξετάζεται το ενδεχόμενο να οδηγηθούν σε διαφορετικό νόμισμα. Κάτι τέτοιο, έχει δύο πλευρές.

Τη χαλάρωση του ελέγχου στα Κατεχόμενα από την Άγκυρα, ή την διέξοδο μέσω αυτών της τουρκικής οικονομίας. Πάντως, το διάστημα μέχρι τις εκλογές της 24ης Ιουνίου είναι μεγάλο για να αντέξει τον τρέχοντα ρυθμό κατολίσθησης της τουρκικής λίρας. Ακόμη κι αν μετά τις εκλογές ανακοπεί, η ζημιά που θα έχει συντελεστεί θα είναι συντριπτική. Τότε, σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές, ενδέχεται να δούμε έναν Ερντογάν που θα κάνει τον σημερινό να μοιάζει με σχολιαρόπαιδο.