Η κλιματική αλλαγή, τα πράσινα ομόλογα και η ελληνική αφασία

Η «Ωκεανίς» πέρασε προκαλώντας απώλειες ανθρώπων, καταστρέφοντας υποδομές, σκορπίζοντας περιουσίες, ταράσσοντας (για λίγο) την μικρή ή μεγάλη αδιαφορία μας σε σχέση με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος αναφέρει ότι περιοχές της Ευρώπης βρίσκονται αντιμέτωπες με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και με ακραία καιρικά φαινόμενα και επίσης ότι οι παρατηρούμενες αλλαγές στο κλίμα έχουν ήδη ευρείες επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, στην οικονομία αλλά και στην ανθρώπινη υγεία.

Η νότια και νοτιοανατολική Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) προβλέπεται ότι θα είναι ένα από τα «καυτά σημεία» της κλιματικής αλλαγής, καθώς αναμένεται να αντιμετωπίσει τις περισσότερες δυσμενείς επιπτώσεις. Η περιοχή αντιμετωπίζει ήδη σημαντική αύξηση των εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών. Οι συχνότεροι καύσωνες και οι αλλαγές στην κατανομή των κλιματικά ευαίσθητων λοιμωδών νοσημάτων αναμένεται να αυξήσουν τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία.

Η διάδοση διαφόρων ειδών τσιμπουριών, του ασιατικού κουνουπιού-τίγρη και άλλων φορέων νόσων αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Lyme, της επιδημικής εγκεφαλίτιδας, του πυρετού του Δυτικού Νείλου, του δάγκειου πυρετού, της chikungunya και της λεϊσμανίασης.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με το κλίμα στις χώρες της Ευρώπης έχουν προκαλέσει οικονομικές ζημίες άνω των 400 δισεκατομμυρίων ευρώ από το 1980. Το σημερινό αλλά και προβλεπόμενο κόστος των ζημιών λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι υψηλότερο στην περιοχή της Μεσογείου. Αδήριτη προκύπτει η ανάγκη, όχι μόνον άμεσης αντιμετώπισης των γενεσιουργών αιτιών της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της θωράκισης των ευαίσθητων περιοχών με βιώσιμες και καινοτόμες λύσεις στη λογική της ανάπτυξης και όχι της εγκατάλειψής τους.

Τα πράσινα ομόλογα

Τα πράσινα ομόλογα αποτελούν πηγή χρηματοδότησης και τμήμα της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για επενδύσεις που συμβάλλουν θετικά στην κλιματική αλλαγή ή στο περιβάλλον στη μάχη για την καταπολέμηση των αιτίων δημιουργίας της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα δε με το Climate Bond Initiative, για την τελευταία 10ετία, η ΕΕ είναι πρωταθλήτρια στην έκδοση 144 τέτοιων ομολόγων αξίας 141 δισ. δολαρίων όταν στη Βόρεια Αμερική οι εκδόσεις έφταναν τις 135 (αξίας 99 δισ. δολαρίων), σε Ειρηνικό και Ασία τις 127 (77 δισ. δολάρια.) και στον υπόλοιπο κόσμο 46 εκδόσεις (60 δισ. δολάρια).

Τα πράσινα ομόλογα αφορούν επενδύσεις, φιλικές προς το περιβάλλον και περισσότερο βιώσιμες. Είναι μορφές «επενδύσεων» που αφορούν έργα τα οποία σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τη μείωση των ρύπων, που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Σήμερα, τα πράσινα ομόλογα χρηματοδοτούν κυρίως έργα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση, την ανέγερση βιοκλιματικών κτιρίων, τις υποδομές ύδρευσης, τις μεταφορές, την ανακύκλωση και διαχείριση απορριμμάτων τα εν γένει απόβλητα και τη ρύπανση, έξυπνες τεχνολογίες και καινοτομίες στην κατεύθυνση εξοικονόμησης ενέργειας και πόρων.

Η πράσινη χρηματοδότηση αυξάνεται και όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται ως ζωτικής σημασίας για τη στήριξη της βιώσιμης παγκόσμιας ανάπτυξης με την άμεση εμπλοκή τόσο του ιδιωτικού, όσο και του κρατικού τομέα. Η Apple Inc. (για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, απόβλητα, νερό), η Toyota (για οχήματα χαμηλών εκπομπών, υβριδικά οχήματα, ηλεκτρικά οχήματα), Electricité de France (για ανανεώσιμη ενέργεια), Shanghai Pudong Development Bank (για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακή απόδοση, διαχείριση του νερού και των αποβλήτων) είναι ενδεικτικά παραδείγματα. Αλλά και σε κρατικό επίπεδο η Πολωνία, η Γαλλία και ακολουθούν η Ολλανδία με το Λουξεμβούργο είναι τα κράτη που πρωτοπορούν στην έκδοση πράσινων ομολόγων.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Στην Ελλάδα οι επενδύσεις είναι είδος «εν ανεπαρκεία». Οι τράπεζες έχουν κλείσει τις στρόφιγγες. Η κυβέρνηση δεν προχωρά στην ίδρυση και λειτουργία της Αναπτυξιακής Τράπεζας, ούτε και στη διαμόρφωση στρατηγικού σχεδιασμού μιας νέας πιστωτικής πολιτικής που θα αναπτύσσει την οικονομία (όχι απλώς θα την μεγεθύνει – βαρεθήκαμε την ευημερία των αριθμών). Στρατηγικοί τομείς, αλλά και πόροι της οικονομίας με περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με γεωοικονομικές διαστάσεις έχουν εκχωρηθεί στο πλαίσιο των συνθηκών του νεοαποικισμού.

Πλημμύρες στην Μάνδρα και αλλαχού, φονικές πυρκαγιές στο Μάτι και αλλαχού, θεομηνία στην Κρήτη πρόσφατα και αλλαχού, άνθρωποι χάνονται από φουσκωμένα ποτάμια, γεφύρια πέφτουν, δρόμοι εξαφανίζονται, πλαγιές βουνών κατακρημνίζονται είναι μέρος του σκηνικού των πρώτων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα. Οι προκλήσεις αυτές κυοφορούν όχι μόνον κινδύνους, αλλά και ευκαιρίες. Αναζητείται πολιτικό προσωπικό, αναζητούνται άνθρωποι με επιχειρηματική κουλτούρα, να αξιοποιήσουν την νέα ευκαιρία που προβάλλει με το εργαλείο των πράσινων ομολόγων.

Η κυβέρνηση σκοπεύει να αξιοποιήσει το χρηματοδοτικό εργαλείο των πράσινων ομολόγων πώς, πού, πότε; Στις επικείμενες εκλογές θα υπάρξει πρόγραμμα υποψήφιου περιφερειάρχη ή και δημάρχου όπου θα εξαγγέλλονται έργα βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης/υποδομών (πράσινων υποδομών) με τη δυνητική χρηματοδότησή τους από πράσινα ομόλογα; Θα έχει δεσμεύσει τους ανθυποψήφιους του με την αποδοχή τους για μια χρηματοδότηση τέτοιου είδους (δεδομένου ότι λόγω απλής αναλογικής προαπαιτούνται ευρύτερες πολιτικές συναινέσεις); Ζητούνται πολιτικοί, ζητείται ελπίς.