Η κόκκινη πυραμίδα-σοκ του Γιάννη Στουρνάρα

Colpo grosso μεθοδεύει η Τράπεζα της Ελλάδος με τα κόκκινα δάνεια, με το οποίο βάζει ουσιαστικά το Δημόσιο να εγγυηθεί (!) τα λεφτά που του χρωστάνε οι τράπεζες από τον αμαρτωλό «αναβαλλόμενο φόρο», χωρίς την παραμικρή μέριμνα για την κοινωνική διάσταση του προβλήματος. Αντιθέτως, το σχέδιο «πετάει» το πρόβλημα σε έναν εξειδικευμένο «εισπράκτορα» (servicer) με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει. Το σχέδιο που παρουσιάστηκε στις 15 Νοεμβρίου έκανε τους τραπεζίτες να τρίβουν τα χέρια τους. Είναι μια απίστευτη «φούσκα» που οφείλουν να μπλοκάρουν εγκαίρως το υπουργείο Οικονομικών, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) και η Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν (DG Comp) και ταυτόχρονα να δώσουν το πράσινο φως στην κυβέρνηση για μια οριστική λύση του τραπεζικού ζητήματος στην χώρα μας.

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Μητσοτάκης που είχε τη Δευτέρα 19 Νοεμβρίου συνάντηση με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα τόνισε ότι «χρειάζεται μια τολμηρή, αλλά δίκαιη ρύθμιση των κόκκινων δανείων για την πραγματική ελάφρυνση των νοικοκυριών και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων».

Η δρομολογούμενη λύση από την Τράπεζα της Ελλάδος ούτε τολμηρή είναι, ούτε δίκαιη και μάλλον είναι επικίνδυνη για το δημόσιο ταμείο, την κοινωνία, αλλά και τις ίδιες τις τράπεζες, καθώς πρόκειται για κλασική «φούσκα» τύπου δομημένων ομολόγων. Η Τράπεζα της Ελλάδος αποτόλμησε να πλασάρει το εν λόγω σχέδιο μετά τις νέες πιέσεις που υπέστησαν οι τραπεζικές μετοχές την περασμένη βδομάδα.

Το σχέδιο συνίσταται στο εξής: Οι τράπεζες φορτώνουν σε μια δική τους bad bank, ειδικό όχημα SPV (εταιρεία ειδικού σκοπού) όπως προτιμούν να τη λένε τώρα, το 50% των κόκκινων δανείων, δηλ. των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τους (Non Performing Exposures – NPEs), όπως λέγονται στην τεχνοκρατική αργκό πίσω από την οποία καλύπτεται η αυθαιρεσία και η βία των τραπεζών, ήτοι 42 δισ. ευρώ. Οι τραπεζίτες έτριβαν τα χέρια τους γιατί το κόστος που πρέπει να καλύψουν για τη «μεταφορά» αυτή με νέα κεφάλαια είναι μόλις 3-5 δισ. ευρώ.

Το σκάνδαλο του αναβαλλόμενου φόρου

Το όλο σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος που θα αναλύσουμε στη συνέχεια, βασίζεται στον «αναβαλλόμενο φόρο», μία απίστευτη νεοφιλελεύθερη έμπνευση του τότε υπουργού Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη για να ενισχύσει κάτω από το τραπέζι τις τράπεζες, την οποία είχε αναθέσει προς υλοποίηση σε νομοθέτημα το καλοκαίρι του 2014 στην PriceWaterhouseCooper (PwC).

Στην ουσία με αυτό τον «αναβαλλόμενο φόρο» απάλλαξε πλήρως τις τράπεζες από φόρους τους επί των κερδών τους για τα επόμενα 30 χρόνια, με εκτιμώμενο τότε όφελος περί τα 10 δισ. ευρώ. Η απαλλαγή δόθηκε με το πρόσχημα της αντιστάθμισης των ζημιών που υπέστησαν από το PSI, κάτι που δεν έγινε στα ασφαλιστικά ταμεία που ούτε ανακεφαλαιοποιήθηκαν, ούτε έτυχαν κάποιας άλλης εύνοιας.

Σημειωτέον ότι το ποσό του αναβαλλόμενου φόρου προσμετρείται στα κεφάλαιά τους, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι εκάστοτε κεφαλαιακές απαιτήσεις που προκύπτουν από τα stress test. Το πιο φοβερό από όλα είναι πως αν μια τράπεζα δεν κάνει κέρδη ή κάποια τράπεζα τεθεί σε εκκαθάριση, το κράτος πρέπει να καλύψει το ποσό του αναβαλλόμενου φόρου με μετρητά. Επί πλέον οι τράπεζες έπρεπε να εκδώσουν «δικαιώματα κτήσεως» κοινών μετοχών στο 110% του αναβαλλόμενου φόρου που τα εκχώρησαν στο Δημόσιο. Τα δικαιώματα – μετοχές έχουν ήδη γίνει …στάχτες!

Τελικά ο αναβαλλόμενος φόρος κάλυψε και διαγραφές μη εξυπηρετούμενων δανείων τα προηγούμενα χρόνια της τάξεως των 60 δισ. ευρώ, όπως γράφεται ανεπίσημα. Το ΒΗΜΑ στις 10.8.2018 πληροφορούσε πως με βάση τη νομοθεσία «το σχετικό αρνητικό αποτέλεσμα από τις διαγραφές συμψηφίζεται με τα κέρδη των επόμενων 20 ετών. Ως αποτέλεσμα, οι τράπεζες δεν θα πληρώνουν σε αυτό το διάστημα φόρο για τα κέρδη που θα εμφανίζουν έως ότου «συμπληρωθεί» το απαιτούμενο ποσό των περίπου 19 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί σήμερα στην αναβαλλόμενη φορολογία. Άρα είναι σαν να τους… χρωστάει το Δημόσιο χρήματα, τα οποία θα συμψηφιστούν με τους φόρους για τα κέρδη που θα εμφανίσουν στο μέλλον».

Αυτό όμως τελικά έγινε πρόβλημα, γιατί οι τράπεζες που πουλούσαν κόκκινα δάνεια με ζημιά 70-85% έπρεπε να εκδώσουν δικαιώματα μετοχών και να τα δώσουν στο κράτος, μειώνοντας έτσι τα ποσοστά των ούτως ή άλλως κατεστραμμένων μετόχων τους. Και το BHMA καταλήγει: «Η μόνη σωτήρια για τις τράπεζες λύση θα ήταν η αλλαγή της νομοθεσίας, προς την κατεύθυνση του by-pass των ζημιών από μαζικές εκκαθαρίσεις δανειακών χαρτοφυλακίων από τα αποτελέσματα χρήσης.

Με τον τρόπο αυτόν οι ελληνικοί όμιλοι θα μπορούσαν να ‘κάψουν’ τα πλεονάζοντα κεφάλαια που διαθέτουν για να καθαρίσουν ταχύτερα το ενεργητικό τους, χωρίς οι ιδιώτες μέτοχοί τους να επιβαρυνθούν από μια έκδοση μετοχών υπέρ του Δημοσίου. Βέβαια, για να γίνει αυτό, θα πρέπει ο επόπτης του συστήματος, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), να ανάψει το πράσινο φως»!

Εκπληρώμενη προφητεία

Συνεπώς, το σχέδιο Στουρνάρα είναι κατά κάποιο τρόπο η εκπληρώμενη προφητεία του ΒΗΜΑτος. Εξηγεί το έγκριτο euro2day.gr «Τα «κόκκινα» δάνεια θα μεταβιβάζονται από τις τράπεζες στην καθαρή λογιστική τους αξία (σ.σ. μετά την αφαίρεση των προβλέψεων), μαζί με τις εξασφαλίσεις τους. Ταυτόχρονα, θα μεταβιβάζεται στο SPV ο αναβαλλόμενος φόρος, που αναλογεί στις συσσωρευμένες προβλέψεις επί του χαρτοφυλακίου. Δηλαδή, για ένα χαρτοφυλάκιο μικτής λογιστικής αξίας 2 δισ. ευρώ και καθαρής λογιστικής αξίας 1 δισ., θα μεταβιβάζεται αναβαλλόμενος φόρος 290 εκατ. ευρώ, που μπορεί να μετατραπεί σε οριστική και εκκαθαρισμένη απαίτηση έναντι του Δημοσίου.

“Με τη μεταβίβαση, η τράπεζα χάνει από τα κεφάλαιά της τον αναβαλλόμενο φόρο καθώς τον μεταβιβάζει με μηδενικό αντάλλαγμα. Στο παραπάνω παράδειγμα, δηλαδή, γράφει ζημία 290 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, όμως, παίρνει ένα senior note ομόλογο, που εκδίδει το SVP, το οποίο φέρει πρακτικά μερική εγγύηση Δημοσίου. Και αυτό διότι έχει μεταφερθεί στο SPV η υποχρέωση του Δημοσίου να καλύψει με μετρητά ενδεχόμενη αδυναμία συμψηφισμού του αναβαλλόμενου φόρου με κέρδη χρήσης» .

Πρόκειται για μία ευφυέστατη νεοφιλελεύθερη απόπειρα να χρεώσει το κράτος, δηλαδή τους φορολογούμενους, με νέα απίστευτα χρέη, χωρίς το κράτος να έχει ούτε τον έλεγχο των τραπεζών, ούτε των εξασφαλίσεών τους, γιατί, το όχημα SPV θα δώσει με σύμβαση σε ανεξάρτητο servicer (διάβαζε εισπράκτορα) τη διαχείρισή τους, ενώ η bad bank- SPV θα έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε πρόσθετες τιτλοποιήσεις! Δηλαδή πρόκειται για πυραμίδα επί της πυραμίδας…

Η κριτική και η σιγή του ΣΥΡΙΖΑ

Ο έγκριτος συνάδελφος Κώστας Κόλμερ έθεσε με άρθρο του προ ημερών τα εξής ερωτήματα: 1. Ποίος θα είναι ανάδοχος (underwriter) του ομολογιακού δανείου; Μήπως πάλι η Goldman Sachs; 2. Ποία «κερδοσκοπικά κονδύλια» (Hedge Funds) θα αγοράσουν τα ομόλογα «κακών δανείων»; Εν όψει υπάρχει κάποιος Τζων Πόλσον; 3. Ποίος θα πάρει την παχυλή προμήθεια, εις βάρος του Έλληνος φορολογουμένου; 4. Πώς δεν θα θεωρηθή η ανταλλαγή αυτή κεφαλαίου και υποχρεώσεων, «κρατική ενίσχυση»;

Άλλοι αναλυτές επισημαίνουν πως με το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος το Δημόσιον θα εμπλακεί σε μια διαδικασία risk sharing, ότι ο αναβαλλόμενος φόρος είναι άυλη απαίτηση και ότι εν τέλει η Τράπεζα της Ελλάδος προωθεί λύση μόχλευσης του αέρα! Στην ουσία επιχειρείται να χρησιμοποιηθούν κρατικά κεφάλαια για να πριμοδοτηθούν τα ομόλογα που θα εκδοθούν, δηλαδή είναι μια κραυγαλέα περίπτωση δημιουργικής λογιστικής που δεν λύνει κανένα πρόβλημα, αλλά δημιουργεί άλλα δέκα νέα.

Για το καυτό ζήτημα των κόκκινων δανείων, ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνηση έχουν χώσει το κεφάλι μέσα στην άμμο, και ενίοτε «απειλούν» με νέο νομοθέτημα για την προστασία της πρώτης κατοικίας. Πάλι το πρόβλημα θα μπει κάτω από το χαλί των προσχημάτων. Η λύση θέλει στομάχι και τεχνογνωσία. Συγχώνευση όλων των τραπεζών σε μία υπό κρατικό έλεγχο για 3-5 χρόνια και μεταφορά των δανείων σε κρατική bad bank όπου θα δοθούν λύσεις επί του πραγματικού με κοινωνικά κριτήρια και κριτήρια διάσωσης των παραγωγικού εξοπλισμού και της άυλης τεχνογνωσίας.