Και διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας ο Ερντογάν (μέσω Καβτσίογλου)

Μετά την αιφνιδιαστική κίνηση του κεντρικού τραπεζίτη στις 17 Μαρτίου, που διαμορφώνει το βασικό επιτόκιο κατά 200 μονάδες βάσης υψηλότερα στο 19%, ανακάμπτουν οι προσδοκίες των αγορών για μία νέα ορθολογική διαχείριση της τουρκικής οικονομίας και επιστροφή στην σταθερότητα. Αν και η κίνηση της Kεντρικής Tράπεζας έχει το διπλάσιο εύρος σε σχέση με την πλειοψηφία των εκτιμήσεων των αγορών, ένα τριήμερο αργότερα ο Τούρκος πρόεδρος αποπέμπει με προεδρικό διάταγμα τον επιθετικό Naci Ağbal, για να τον αντικαταστήσει με ένα πειθήνιο όργανό του και κομματικό στέλεχος, τον Sahap Kavcıoğlu, προκαλώντας ρίγη πανικού στις αγορές.

Οι απεγνωσμένες προσπάθειες του Ağbal για την σταθεροποίηση της οικονομίας της χώρας και κυρίως για την βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, τον οδηγούν σε τρείς αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων από την ανάληψη των καθηκόντων του στις αρχές Νοεμβρίου, αρχικά στο 15%, κατόπιν στο 17% και τελικά στο 19%. Παράλληλα αυξάνει σωρευτικά κατά 875 μονάδες βάσης τα επιτόκια των εβδομαδιαίων συμβολαίων επαναγοράς (repos) σε μία απόπειρα να αποκαταστήσει την τρωθείσα δραματικά αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας και να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Όμως ο έμπειρος οικονομολόγος εν γνώσει του υπογράφει την καταδίκη του από την στιγμή που θεωρεί καθήκον του την σταθεροποίηση του νομίσματος, όντας πεπεισμένος παράλληλα πως οι ενέργειές του θα προκαλέσουν την έκρηξη της οργής του Τούρκου προέδρου. Αναμφίβολα θεωρεί όταν αναλαμβάνει την διεύθυνση στις 7 Νοεμβρίου του 2020 πως οι επιλογές του αποτελούν μονόδρομο από την στιγμή που το τουρκικό νόμισμα έχει υποτιμηθεί περισσότερο από 40% από τον Ιανουάριο του 2020.

Ούτως ή άλλως πάντως, ο Ağbal από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του είχε αποφασίσει να ακολουθήσει μία εμπροσθοβαρή ισχυρή νομισματική πολιτική με στόχο να αποτρέψει κάθε σύμπτωμα χαλάρωσης, χωρίς να αγνοεί πως η τακτική του αποτελεί μία άνευ προηγουμένου πρόκληση για τον Recep Tayyip Erdoğan. Με τρείς αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων εντός πενταμήνου o νέος διοικητής επιχειρεί να σταθεροποιήσει το εθνικό νόμισμα και να τιθασεύσει τον πληθωρισμό, καταλήγοντας ωστόσο να αποτελέσει τον τρίτο κεντρικό τραπεζίτη που αποπέμπεται από τα μέσα του 2019.

Η αιφνιδιαστική αποπομπή του συνιστά ουσιαστικά τα αντίποινα του Τούρκου προέδρου για την νομισματική πολιτική του, που κινείται εντελώς αντίθετα στην παράλογη εμμονή του με τα χαμηλά επιτόκια και την πιστωτική χαλάρωση μέσω δανεισμού. Αν και κατά τα τέλη του 2020 μετά την αποπομπή του γαμβρού του και υπουργού Οικονομικών Berat Albayrak, το καθεστώς Erdoğan επιχειρεί να ενθαρρύνει τους ήδη ταλαιπωρημένους ξένους επενδυτές να επανέλθουν στην χειμαζόμενη τουρκική οικονομία, η τελευταία κίνησή του δεν έχει καμία σχέση με την ορθολογική διαχείρισή της.

Ερντογάν και αντικαταστάτης

Αντίθετα αποδεικνύει κατά τον χειρότερο δυνατό τρόπο πως πρόκειται για ένα ακόμα επικοινωνιακό τέχνασμα με σκοπό να παρασύρει ξένα κεφάλαια στην χώρα, προκαλώντας κατόπιν με την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του ανεπανόρθωτες απώλειες.Ο διάδοχος του Naci Ağbal, καθηγητής τραπεζικής στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά Sahap Kavcioglu, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη φήμη αρθρογραφώντας στην καθεστωτική εφημερίδα Yeni Şafak, αν και είναι επίσης γνωστό πως υιοθετεί πλήρως την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων από την εποχή που εντάσσεται στο κυβερνών κόμμα (AKP).

Από τις στήλες του συγκεκριμένου εντύπου είχε εξαπολυθεί μία άνευ προηγουμένου επίθεση εναντίον του Ağbal αμέσως μετά την τελευταία άνοδο των επιτοκίων, προδικάζοντας την αντίδραση του Τούρκου προέδρου. Η εφημερίδα σπεύδει να καταγγείλει τον κεντρικό τραπεζίτη, πως εφαρμόζει μία χειραγωγούμενη από το Λονδίνο νομισματική πολιτική, για να διευκολύνει τους μεγάλους επενδυτές στις κερδοσκοπικές τους κινήσεις εναντίον του τουρκικού πληθυσμού.

Ο άνθρωπος πάντως του παρασκηνίου της αλλοπρόσαλλης νομισματικής πολιτικής, ο Recep Tayyip Erdoğan, είχε παραμένει σιωπηλός μετά την τελευταία συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Κεντρικής Τράπεζας, αν και επί σειράν ετών καυτηριάζει την πολιτική της, με κύριο επιχείρημα την αύξηση του κόστους δανεισμού στην χώρα του. Τελικά αποδεικνύει με την συμπεριφορά του πως έχει αποτελέσει ένα ηφαίστειο σε κατάσταση ύπνωσης, συσσωρεύοντας θυμό και απογοήτευση, καταλήγοντας να εκραγεί με τις πρώτες ώρες του Σαββάτου, στις 20 Μαρτίου, εκμηδενίζοντας και τα τελευταία ψήγματα αξιοπιστίας της τουρκικής οικονομίας.

O Kavcıoğlu ανήκει στον κύκλο των πρώην μαθητών του ανώτατου συμβούλου του Erdoğan, Erisah Arıcan, ο οποίος έχει αποτελέσει επίσης και σύμβουλο του Berat Albayrak, όταν ο τελευταίος υπέβαλε τη διπλωματική του θέση στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά. Ο Albayrak φέρει την ευθύνη της καταστροφής των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Κεντρικής Τράπεζας στις απεγνωσμένες προσπάθειες στήριξης της τουρκικής λίρας και την αντίστοιχη για την έκρηξη του δανεισμού με μοχλό τις τράπεζες του δημοσίου.

Χρηματοοικονομική αναταραχή

Η έλευση του Kavcıoğlu, ίσως πυροδοτήσει μία έντονη φημολογία για την παρασκηνιακή επάνοδο του Albayrak στην οικονομική και νομισματική πολιτική της Τουρκίας. Ο νέος κεντρικός τραπεζίτης έχει διατελέσει και διευθυντής της κρατικής τράπεζας HALKBANK από το 2005 έως το 2015, που αντιμετωπίζει στις ΗΠΑ μεγάλα προβλήματα λόγω της εμπλοκής της στους μηχανισμούς παράκαμψης των αμερικανικών κυρώσεων εναντίον του Ιράν και διώκεται από την αμερικανική δικαιοσύνη.

Η προεδρική απόφαση απειλεί με νέα ισχυρή αναταραχή την χρηματοοικονομική κατάσταση στην Τουρκία, που ενισχύεται και από το γεγονός ότι η πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας να διατηρεί επί ένα δωδεκάμηνο, έως τον Νοέμβριο του 2020, το βασικό της επιτόκιο σε χαμηλότερα επίπεδα από τον βασικό πληθωρισμό, πλήττει μάλλον ανεπανόρθωτα το νόμισμα.

Μία από τις πρώτες φωνές διαμαρτυρίας ακούγεται από τον πρώην υποδιοικητή της κεντρικής τράπεζας Ibrahim Turhan, που καταγγέλλει την κίνηση του Erdoğan ως οικονομική αυτοκτονία. Ακολουθεί μία λακωνική αναφορά του γνωστού επενδυτικού οίκου με εξειδίκευση στις αναδυόμενες αγορές BLUEBAY ASSET MANAGEMENT, που εκφράζει την απογοήτευσή του για την αποπομπή Ağbal, καταλήγοντας πως οι αγορές πρόκειται σύντομα να εκδώσουν την ετυμηγορία τους.

Δυσοίωνες προβλέψεις

Στο απίθανο κλίμα που επικρατεί στο εσωτερικό της χώρας, οι Τούρκοι πολίτες συγκεντρώνουν όπως-όπως δολάρια, ευρώ και χρυσό, για να θωρακίσουν τις οικονομίες τους έναντι της περιδίνησης της τουρκικής λίρας και του ταχύτατα διογκούμενου πληθωρισμού. Οι καταθέσεις σε συνάλλαγμα υπερβαίνουν πλέον το 50% του συνόλου, ενώ οι δημοσκοπήσεις που εστιάζονται στην κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, αποκαλύπτουν πως η εμπιστοσύνη στην ακολουθούμενη οικονομική πολιτική του Erdoğan κινείται στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2018.

Από την άλλη πλευρά ο Kavcıoğlu στην αρθρογραφία του στην γνωστή ισλαμιστική εφημερίδα Yeni Şafak, εμφανίζεται υπέρμαχος των χαμηλών επιτοκίων τον Φεβρουάριο και δηλώνει την θλίψη του για τα δεινά του κόστους δανεισμού τραπεζών και επιχειρήσεων, από την στιγμή που σε άλλες χώρες δανείζονται με αρνητικά επιτόκια. Πάντως από την τοποθέτηση του Ağbal έως την αποπομπή του, οι ξένοι επενδυτές έχουν τοποθετήσει νέα κεφάλαια ύψους $4,5 δισεκατομμυρίων, τα οποία αποσύρονται πλέον σε κλίμα πανικού.

Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της χώρας χρηματοδοτείται από τις εισροές ξένων επενδυτικών κεφαλαίων, με τις νέες εξελίξεις να προκαλούν νέα προβλήματα. Τα ήδη εξαντλημένα συναλλαγματικά αποθέματα πρόκειται να δεχθούν νέες ισχυρές πιέσεις, με συνέπεια να αυξηθεί απότομα ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος. Επιπλέον σε κανονικές συνθήκες η τουρκική οικονομία απαιτεί σε ετήσια βάση εισροές ύψους κατά μέσο όρο $200 δισεκατομμυρίων για να καλύψει κατά 70% το βραχυπρόθεσμο χρέος της χώρας. Κατά συνέπεια τα χειρότερα έπονται…