Μπορεί να φταίει το νερό για την εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου;

Μπορεί το νερό να αποτελεί τον απόλυτο φταίχτη για την αυγουστιάτικη εκτόξευση των τιμών του φυσικού αερίου σε Ευρώπη και ΗΠΑ; Κι όμως μπορεί! Κι όχι απλά μπορεί, αλλά στο ανοιξιάτικο μοντέλο πρόβλεψης που παρουσίασα τον περασμένο Μάιο, κατονόμασα τον επόμενο κίνδυνο για ένα νέο ράλι τιμών στο αέριο τον Αύγουστο, ο οποίος είναι ο δεύτερος μήνας μεγαλύτερης ζήτησης φυσικού αερίου.

Είχα μιλήσει για έναν «πρωτοφανή ύπουλο εχθρό», τον οποίο είχα επιμετρήσει σε ανάλογες καταστάσεις από το 2020 στην Πολιτεία της Καλιφόρνια (ΗΠΑ). Και ο εχθρός φέτος το καλοκαίρι ήταν η ξηρασία. Ας εξηγήσουμε την επίδραση που έχει το νερό στις τιμές του αερίου αλλά και γενικότερα στο ενεργειακό μείγμα των κρατών! Σε μια περίοδο, όπου η Ευρώπη “πιάστηκε Κότσος” για μια ακόμη φορά στην αντιπαλότητα Μπάιντεν-Πούτιν, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη του πλανήτη αρμενίζει στο πέλαγος πρωτοφανούς ενεργειακής αβεβαιότητας κι ανασφάλειας.

Οι Ευρωπαίοι παρακολουθούν με έκπληξη και δέος τα πρωτοφανή γεγονότα να εξελίσσονται, αν και εμείς τα έχουμε περιγράψει από το 2020. Οι δήθεν “πράσινοι Λόρδοι των Βρυξελλών”, έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ αποτυχίας, οδηγώντας την Γηραιά Ήπειρο στην καταστροφή! Τις επιπτώσεις της ξηρασίας τις θεωρούσα δεδομένες, μιας και την Άνοιξη είχα λάβει μοντέλα μακροπρόθεσμων μετεωρολογικών προβλέψεων από τον γνωστό ιστότοπο Accuweather. Άλλωστε τον περασμένο χειμώνα, τα στοιχεία που είχα χρησιμοποιήσει πάλι από το Accuweather αποδείχτηκαν ακριβή, αφού μας είχαν οδηγήσει τότε σε ορθές εκτιμήσεις-προβλέψεις στο SLpress.gr τότε για τις τιμές του πετρελαίου.

Από τον Μάιο-Ιούνιο φέτος είχα εκφράσει την εκτίμησή μου ότι ο επόμενος εχθρός για τις τιμές του φυσικού αερίου θα ήταν η λειψυδρία και ξηρασία. Γιατί, όμως, η ξηρασία “τίναξε στον αέρα” τα μοντέλα πρόβλεψης κρατών και εκτόξευσε και πάλι τις τιμές του αερίου στα ύψη, διαλύοντας την προσπάθεια σταθεροποίησης της τιμής του δείκτη natgas στις ΗΠΑ. Αυτός έφτασε τελικά στα 10 $/mmbtu, όπως είχα προβλέψει τον Σεπτέμβριο 2021 στο SLpress.gr. Mπορεί να φταίει το νερό για τη νέα αύξηση της τιμής του αερίου, αλλά ο λόγος δεν είναι αυτός που φαντάζεστε!

Δεν φταίνε τα υδροηλεκτρικά

Μια ρηχή προσέγγιση, φέρνει στο νου αμέσως τα υδροηλεκτρικά! Ότι δηλαδή μια παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας ρίχνει την στάθμη των υδάτων με αποτέλεσμα η συνεισφορά των υδροηλεκτρικών στο ενεργειακό μείγμα των χωρών να είναι χαμηλή. Αυτό ως προσέγγιση είναι ορθή, αλλά και αναμενόμενη, συνεπώς και μετρήσιμη από τους οικονομέτρες. Άπαντες γνωρίζουμε ότι τα υδροηλεκτρικά τους καλοκαιρινούς μήνες δεν έχουν μεγάλη συνεισφορά.

Συνεπώς, η όποια πτώση της συμμετοχής τους λόγω εποχικότητας ήταν προβλέψιμη και το πρόβλημα, όπως συμβαίνει πάντα, μπορούσε να αντιμετωπιστεί εγκαίρως με πολιτικές αντιστάθμισης! Υπήρχε κάτι που δεν μπορούσε να προβλεφθεί, πέραν της φτωχής συνεισφοράς των υδροηλεκτρικών; Η ερώτηση αυτή μας οδηγεί στα βαθιά νερά της αγοράς ενέργειας.

Ο “φταίχτης” για την αυγουστιάτικη έκρηξη στις τιμές του αερίου, λοιπόν, ήταν το νερό, αλλά εξαιτίας της παύσης λειτουργίας των πυρηνικών εργοστασίων! Θα αναρωτηθείτε τί σχέση έχει το νερό με τα πυρηνικά εργοστάσια; Ας πάρουμε για παράδειγμα την Γαλλία. Τα περισσότερα πυρηνικά της εργοστάσια, είναι εγκατεστημένα και λειτουργούν στις όχθες μεγάλων ποταμών. Η ίδρυσή τους εκεί, κρίθηκε ότι χαμηλώνει το κόστος λειτουργίας και ευνοεί το σύστημα ψύξης των στροβίλων των εργοστασίων, επειδή το νερό του ποταμού μέσω αγωγών εισέρχεται στους στροβίλους τους οποίους και ψύχει.

Γιατί κλείνουν πυρηνικά εργοστάσια

Η κυβέρνηση Μακρόν –όπως στο παρελθόν και Πολιτείες των ΗΠΑ– δεν έλαβαν σοβαρά υπόψη ότι η στάθμη των ποταμών μπορεί να πέσει πολύ με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αρκετό νερό για ψυχθούν οι στρόβιλοι των πυρηνικών εργοστασίων. Φυσικά, το ίδιο πρόβλημα έχουν και όσα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος καίνε π.χ. μαζούτ. Κι αυτά με νερό ψύχονται. Έτσι άρχισαν να κλείνουν προληπτικά αρκετά γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια, λόγω της χαμηλής στάθμης των υδάτων στα ποτάμια.

Υπάρχουν και περιπτώσεις που έκλεισαν πυρηνικά εργοστάσια προληπτικά, κι ας είχε το γειτονικό ποτάμι αρκετή στάθμη υδάτων! Γιατί έγινε αυτό; Διότι όταν το νερό εισέρχεται στον αεροστρόβιλο από το ποτάμι, εξέρχεται και πέφτει πάλι σε αυτό, αλλά με πολύ αυξημένη θερμοκρασία. Αναλόγως του κατασκευαστή του στροβίλου, το νερό που εισέρχεται για να ψύξει τους στροβίλους πρέπει να έχει θερμοκρασία π.χ. κάτω των 26 βαθμών Κελσίου.

Όταν, όμως, το νερό περάσει μέσα από τις μηχανές θερμαίνεται πολύ κι όταν ξαναπέφτει στο ποτάμι, αυξάνει τη μέση θερμοκρασία των νερών συνολικά του ποταμού. Μία τέτοια άνοδος της θερμοκρασίας των νερών του ποταμού πάνω από το όριο ασφαλείας τα καθιστά ακατάλληλα να ψύξουν τους στροβίλους. Με απλά λόγια, αν το νερό του ποταμού ζεσταθεί πολύ τότε το εργοστάσιο κλείνει προληπτικά για ώρες ή και για μέρες, ή μειώνει δραστικά την παραγωγική του δυναμική.

Αυτό συμβαίνει ως μέτρο προστασίας των πυρηνικών εργοστασίων, αλλά υπάρχει και μια περιβαλλοντική παράμετρος. Το πολύ ζεστό νερό που πέφτει πίσω στα ποτάμια, είναι ικανό να καταστρέψει την χλωρίδα και πανίδα του ποταμού. Γι’ αυτό και έχουν θεσπιστεί αρκετές απαγορεύσεις, προκειμένου να προστατέψουν τα ευρωπαϊκά ποτάμια. Λύσεις υπάρχουν, αλλά ουδείς έχει ασχοληθεί. Σε μελέτη που έχω εκπονήσει για λογαριασμό ασιατικής εταιρίας προτείνεται από το 2020 μία πρωτοποριακή λύση, στην οποία θα αναφερθώ σε μελλοντικό άρθρο.

Ξεμένει και η Γαλλία

Οι τελευταίες δηλώσεις αγωνίας του Μακρόν για τον επικείμενο χειμώνα οφείλονται σ’ ένα “κοινό μυστικό”, το οποίο αποτελεί το “Άγιο Δισκοπότηρο” των ελίτ στην αγορά ενέργειας. Κάποιοι εξακολουθούν να λένε εσφαλμένα ότι το 71% της παραγωγής ρεύματος στην Γαλλία προέρχεται από πυρηνικά εργοστάσια! Αυτό ήταν κάποτε αληθές και δυστυχώς κάποιοι εξακολουθούν να το θεωρούν σήμερα ως δεδομένο μιας και το λέει η WikiPedia!

Το σωστό είναι ότι η Γαλλία έχει σήμερα μέγιστη δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κατά 71% από πυρηνικά εργοστάσια! Μόνο που η πραγματικότητα φέτος δεν έχει καμιά σχέση με τη “μέγιστη δυνατότητα”. H Γαλλία διαθέτει 54 πυρηνικά εργοστάσια, αλλά φέτος 26 από αυτά έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας! Κάποια λόγω εργασιών συντήρησης και κάποια άλλα για τους λόγους που αναφέραμε παραπάνω.

Στην Γαλλία φέτος υπήρξαν λοιπόν περικοπές της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στους πυρηνικούς σταθμούς Tricastin, St Alban και Golfech, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών στους ποταμούς Ροδανό και Γκαρόν. Αυτό άρχισε από τον Ιούλιο και συνεχίστηκε με ένταση και τον Αύγουστο στον Ροδανό και στο Blayais στις εκβολές του Γκαρόν εν μέσω υψηλών θερμοκρασιών που έφτασαν τους 40 βαθμούς Κελσίου.

Οι προαναφερθέντες περιορισμοί θεσπίστηκαν μετά τον καύσωνα του 2003, οπότε η γαλλική αρχή πυρηνικής ασφάλειας (ASN) έθεσε όρια θερμοκρασίας και ροής ποταμών, πέρα από τα οποία οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής πρέπει να μειώνουν την παραγωγή τους για να διασφαλίζεται ότι το νερό που χρησιμοποιείται για την ψύξη των στροβίλων δεν θα βλάψει την φύση όταν ριχτεί ξανά στο ποτάμι.

Άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου

Σε ετήσια βάση, οι απώλειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας λόγω υψηλής θερμοκρασίας στα νερά ποταμών και λόγω χαμηλής στάθμης αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο το 0,3% της ετήσιας παραγωγής, ένα αμελητέο ποσοστό. Ωστόσο, αυτή την περίοδο οι μισοί πυρηνικοί αντιδραστήρες της κρατικής EDF είναι εκτός λειτουργίας. Η ζημιά που έχει υποστεί η EDF στο Α’ εξάμηνο του 2022 ξεπερνά τα 5,3 δισ€ και έπεται συνέχεια.

Η γαλλική κυβέρνηση (κατέχει το 84% των μετοχών της EDF) βρίσκεται σε διαδικασία εξαγοράς μετόχων μειοψηφίας για να αναλάβει τον πλήρη έλεγχο της επιχείρησης, προκειμένου να προχωρήσει σε αναβάθμιση του πυρηνικού της προγράμματος! Και φυσικά, χώρες που εισάγουν παραδοσιακά ρεύμα από γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια, όπως η Ισπανία, η Ελβετία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο κλαίνε με μαύρο δάκρυ.

Ήταν λοιπόν αναπόφευκτο για τη Γαλλία (και για άλλα κράτη που διαθέτουν πυρηνικά εργοστάσια), προκειμένου να προστατεύσει τον υδροφόρο ορίζοντά της, φέτος να κλείσει τους μισούς της πυρηνικούς αντιδραστήρες και να σπεύσει να προμηθευτεί τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου (LNG) για να καλύψει το μεγάλο κενό στο ενεργειακό της μείγμα. Κι ενώ διαθέτει ήδη τέσσερις τερματικούς σταθμούς LNG προσανατολίζεται στην άμεση κατασκευή άλλων δύο. Σύμφωνα με στοιχεία που διαθέτω, έχει ήδη διπλασιάσει τα φορτία LNG που εισάγει από διάφορες χώρες, μεταξύ αυτών και οι ΗΠΑ.

Το πρόσθετο πρόβλημα των Ευρωπαίων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας το είδε βέβαια ο Πούτιν και έσπευσε να ανακοινώσει μια νέα παύση της ροής φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 τo τριήμερο 29-31 Αυγούστου, επικαλούμενος εργασίες συντήρησης. Και σε συνδυασμό με την παύση των αμερικανικών παραδόσεων κατά 20% λόγω της έκρηξης στο Freeport του Texas, φτάσαμε αυτή την εβδομάδα η τιμή του αερίου του αμερικάνικου δείκτη natgas να καταγράψει ρεκόρ 15ετίας (10$/mmbtu), ενώ η τιμή του ευρωπαϊκού δείκτη αερίου (TTF) αντί να χαλιναγωγηθεί, όπως διαβεβαίωναν οι Βρυξέλλες, κατέγραψε νέα υψηλά (321,7 €/Mwh).

Αφού το πρόβλημα που περιέγραψα παραπάνω δεν συμβαίνει για πρώτη φορά –έχει συμβεί στο παρελθόν σε Καλιφόρνια, Τέξας, Ινδία, Κίνα και Ρωσία– γιατί η Κομισιόν και συνολικά η ΕΕ στάθηκε ανίκανη να “τρέξει” ένα μοντέλο για την επίπτωση της ξηρασίας στα πυρηνικά εργοστάσια, βασιζόμενη στα ιστορικά παραδείγματα που έχουμε ζήσει μέχρι σήμερα και αποτελούν πιλότο, στην οικονομετρία; Γιατί δεν βρέθηκε ούτε ένας από τους ευρωκράτες “τεχνοκράτες” που να προβλέψει το προφανές;