Πληθωρισμός και ανισότητα

Για πολλούς ανθρώπους τα εισοδήματα και οι μισθοί τους δεν  επαρκούν για τα προς το ζην. Οι περισσότερες έρευνες γύρω από την εξέλιξη των εισοδημάτων αναδεικνύουν ότι η εισοδηματική ανισότητα μεγαλώνει σε περιόδους κρίσης και ακόμα περισσότερο υπό συνθήκες υψηλού πληθωρισμού.

Είναι σαφές ότι τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα επιβαρύνονται δυσανάλογα από την αύξηση των τιμών της ενέργειας και αισθάνονται επίσης πιο έντονα τις επιπτώσεις της αύξησης των τιμών των τροφίμων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι βασικές δαπάνες, για τρόφιμα, θέρμανση ή μετακινήσεις, αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών δαπανών σε αυτά τα νοικοκυριά. Τα νοικοκυριά αυτά επίσης συχνά δεν έχουν αποταμιεύσεις, δεν μπορούν να δανειστούν χρήματα ή να εργαστούν περισσότερο προκειμένου να διατηρήσουν σε κάποιο βαθμό το βιοτικό τους επίπεδο.

Σύμφωνα με την καθιερωμένη οικονομική ανάλυση, η αύξηση της προσφοράς χρήματος δεν επηρεάζει τη διανομή του εισοδήματος, καθώς υποτίθεται ότι οι τιμές αυξάνονται ομοιόμορφα και ότι τα εισοδήματα επηρεάζονται εξίσου από την επίδραση του πληθωρισμού. Ωστόσο, αυτό βασίζεται σε δύο υποθέσεις: ότι το μερίδιο του χρήματος στον πλούτο είναι περίπου το ίδιο για όλους και ότι όλοι έχουν το ίδιο επίπεδο πληροφόρησης.

Ο οικονομολόγος Zoran Balac στο βιβλίο του «Money Inflation’s Effect on Wealth Inequality» (2008), αντιτίθεται σε αυτή την άποψη ότι η αύξηση της προσφοράς χρήματος επηρεάζει όλους τους δρώντες εξίσου, όπως είχε υποστηρίξει ένας εκ των πατέρων του νεοφιλελευθερισμού, ο Milton Friedman. Ο πληθωρισμός κατά την άποψη του Balac δεν αποτελεί  μια ξαφνική διαδικασία, με την έννοια μίας εφάπαξ αύξησης των τιμών, αλλά μια διαδικασία που διαβρώνει σταδιακά την οικονομία.

Για τον λόγο αυτό, η επίδραση του πληθωρισμού δεν γίνεται αντιληπτή  από την πλειονότητα του πληθυσμού για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο Balac, διατείνεται ότι κατά κανόνα, μια μικρή ομάδα ανθρώπων έχει πρώτη πρόσβαση σε νέα κεφάλαια και μπορεί να τα χρησιμοποιήσει προς όφελός της.

Πλούτος, Εκπαίδευση και Προσφορά Χρήματος

Καθώς οι εύποροι  πολίτες είναι γενικά καλύτερα ενημερωμένοι και μπορούν να προβλέψουν τον πληθωρισμό νωρίτερα, και επομένως να αναδιατάξουν τα περιουσιακά τους στοιχεία εγκαίρως, σε σχέση με τους μικρούς αποταμιευτές. Είναι προφανές ότι, οι οικονομικά ισχυροί  έχουν πρόσβαση σε μεγάλες πιστώσεις, άρα, αξιοποιούν προς όφελος τους τη νέα προσφορά χρήματος μέσω των τραπεζών. Εν προκειμένω, πρόκειται για μία διαδικασία νομισματικής αναδιανομής η οποία αυξάνει την ανισότητα της κατανομής του πλούτου.

Στη μελέτη του ο Balac, μέτρησε  τη σχέση μεταξύ της αύξησης της προσφοράς χρήματος και της ανισότητας του πλούτου, χρησιμοποιώντας στοιχεία για μεταβλητές που θεωρούνται γενικά σχετικές με την κατανομή του πλούτου, όπως η οικονομική ανάπτυξη, οι κρατικές δαπάνες και η ανάπτυξη των εκπαιδευτικών προσόντων. Ο οικονομολόγος συνδύασε τα στοιχεία αυτά με τα δεδομένα για την αύξηση της προσφοράς χρήματος, προκειμένου να υπολογίσει ποιος από αυτούς τους παράγοντες έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στην κατανομή του πλούτου και την ευημερία. Το συμπέρασμα του είναι ότι ο πληθωρισμός έχει εξίσου ισχυρή επίδραση με τις διαφορές στην εκπαίδευση.

Όπως δείχνουν άλλωστε πολλές μελέτες, πράγματι, υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της κατανομής του πλούτου και του μορφωτικού επιπέδου. Ωστόσο, η προσφορά χρήματος αποδεικνύεται σχεδόν εξίσου σημαντικός παράγοντας. Επομένως, μια μεταβολή της προσφοράς χρήματος κατά 1% έχει εξίσου ισχυρή επίδραση με μια μεταβολή της τάξης του 1% στα απολυτήρια του λυκείου. Συνεπώς, ο συγγραφέας βλέπει μια σύγκρουση μεταξύ της κοινωνικής πολιτικής, η οποία αποσκοπεί στον περιορισμό της οικονομικής ανισότητας και της πολιτικής του εύκολου χρήματος, η οποία αυξάνει την ανισότητα αυτή.

Επειδή, ο πληθωρισμός επιδεινώνει περαιτέρω την κοινωνική πόλωση στη Ελλάδα και την Ευρώπη, οι πολιτικές δυνάμεις ειδικά του κεντροαριστερού χώρου θα πρέπει να επικεντρωθούν  σε συντονισμένες δράσεις και πακέτα ανακούφισης για την προστασία κυρίως των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Οι υψηλότεροι μισθοί και τα εισοδήματα είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο ιδίως τα άτομα με χαμηλό εισόδημα μπορούν να προστατευτούν μακροπρόθεσμα από τις υψηλότερες τιμές ώστε, να αποτραπεί η επιδείνωση της πόλωσης στην κοινωνία μας.