Συμπεράσματα από τον ισολογισμό της Τράπεζας της Ελλάδος
07/03/2024
Ενεκρίθη κι δημοσιεύτηκε ο ισολογισμός της Τραπέζης της Ελλάδος της 31ης Δεκεμβρίου 2023, που κρύβει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το παρελθόν έτος και για το μέλλον. Αν και δεν σχολιάζεται ευρύτερα, όσο λχ. ο γάμος των ομοφύλων, συγκεντρώνει την προσοχή καθώς αντικατοπτρίζει, κατά κάποιον τρόπο, την διαχείριση της εθνικής οικονομίας το περασμένο έτος απ’ το “Ευρωσύστημα” των Kεντρικών Τραπεζών, στο οποία ανήκει η Τράπεζα της Ελλάδος απ’ το 2002, επί Σημίτη.
Πιστή στις από 96 ετών παραδόσεις της, η Τράπεζα της Ελλάδος δεν ακολουθεί τα διεθνή λογιστικά πρότυπα στον ισολογισμό, αλλά εμμένει να έχει στα αριστερά της στήλης το ενεργητικό και δεξιά το παθητικό. Οι κεντρικές τράπεζες δικαιούνται να είναι… εκκεντρικές.
Όμως οι υποχρεώσεις της είναι υποχρεώσεις της χώρας, αν και κανείς δεν μας λέγει πώς θα καλυφθούν με μία οικονομία ουσιαστικά στάσιμη. Υπονοείται βέβαια ότι βαρύνουν τον ελληνικό λαό αλλά στο… απώτερο μέλλον. Το ζήτημα είναι αν μπορεί ο ισολογισμός της Κεντρικής Τραπέζης να ισοφαρίζει το εθνικό προϊόν και να αποκαλύπτει ότι ως έθνος ζούμε πέραν των δυνάμεων μας. Κι αυτό αφορά όλους μας, αν και δεν συζητείται όπως λχ. στην Ελβετία με δημοψηφίσματα, όπως για την αποκατάσταση της αγοραστικής δυνάμεως των συντάξεων…
Παρατηρείται σχετικώς ότι οι υποχρεώσεις της Τράπεζας της Ελλάδος αυξάνουν αντί να μειούνται σε μία εποχή όπου οι οικονομικές συμβουλές, τουλάχιστον του κυρίου Πατέλη, σεμνύνονται ότι “νοικοκυρεύουν” τον δημόσιο τομέα και υποστηρίζουν τον ιδιωτικό – “φιλελευθέρα” γαρ η κυβέρνηση, κατά τον “έπαινο των… Σοφιστών αλλ’ όχι και δήμου” (*).
Οι υποχρεώσεις έναντι της “γενικής κυβερνήσεως” αυξήθηκαν πέρυσι στα 25,7 δισ. ευρώ, αλλ’ έναντι των Τραπεζών της ζώνης του ευρώ μειώθηκαν σημαντικά (46%) στα 28 δισ. ευρώ, που υποδηλοί την περιοριστική νομισματική πολιτική την οποία εφαρμόζει η Τράπεζα της Ελλάδος κατ’ εντολήν της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) μαζί με τα υψηλά επιτόκια που διατηρεί για τις πιστώσεις κι όχι τις καταθέσεις. Η τάση περιορισμού των ρευστών διαθεσίμων στην οικονομία ενδέχεται να ενταθεί εφέτος καθώς η ΕΚΤ προσπαθεί να συμμαζεύσει τον ισολογισμό της, που ξεχείλωσε διαρκούσης της κινεζικής πανδημίας (2020-22).
Μείωση δανείων και ρευστότητας
Η Κριστίν Λαγκάρντ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, πιέζεται να μειώσει τα επιτόκια, αλλά όσο ο πληθωρισμός του ευρώ είναι πάνω από τον στόχο 2%, δεν συνιστάται. Οι Γερμανοί αντιτίθενται. Τα δάνεια της Τράπεζας της Ελλάδος προς τις εμπορικές τράπεζες, σχετιζόμενα με πράξεις νομισματικής πολιτικής του ευρώ, μειώθησαν πέρυσι 60% περίπου στα 14 δισ. από 35 το προηγηθέν έτος.
Μία άλλη παρατήρηση του ισολογισμού, για το ύψος των εν κυκλοφορία κερμάτων που μειώθηκε 22% στα 36 εκατομμύρια ευρώ, υποδηλοί περιορισμό στη χρήση τους, ίσως διότι τα “ψιλά”, (0,1-0,2- 0,5 ευρώ) δεν αντιπροσωπεύουν πλέον αξίες στις συναλλαγές, λόγω του πληθωρισμού. Αντίθετα, η κυκλοφορία των χαρτονομισμάτων ευρώ έμεινε αμετάβλητη πέρυσι, σχεδόν στα 35,3 δισ.
Ο υψηλός πληθωρισμός που πλήττει τον μέσο Έλληνα καταναλωτή, δεν είχε νομισματικά αίτια αλλά ήταν “κόστους ζωής”, προκαλούμενος απ’ τα ποικιλώνυμα καρτέλ, τα οποία εκμεταλλεύονται τις περιστάσεις – αν και χρειάζεται κάποιος αλγόριθμος της ΑΙ, για να υπολογισθεί η ελληνική νομισματική κυκλοφορία μέσα στην τεραστία ευρωζώνη.
Ως αποτέλεσμα των νομισματικών συνθηκών, τα κέρδη της ΤτΕ κατακρημνίσθησαν πέρυσι κατά 79% , στα 99 εκατομμύρια ευρώ από 459 εξ αιτίας των υψηλών τόκων που κατέβαλε η Τράπεζα της Ελλάδος (τρία δισ. ευρώ). Το “νομισματικό εισόδημα” (seignorage) που εισέπραξε η ΤτΕ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ήταν σημαντικό – κάπου 3,3 δισ. ευρώ. Έχει και μερικά καλά το ευρώ.
Εκεί όμως όπου ο διάσημος Γερμανός καθηγητής Χάνς-Βέρνερ Σιν (βλ. σχ. “The euro Trap”, Οxford Press 2014) θα ανησυχούσε είναι το ύψος των υποχρεώσεων της Τράπεζας της Ελλάδος , «εκ των δοσοληψιών του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών» (TARGET ***), που ανήλθαν σωρευτικά στα 115 δισ. ευρώ πέρυσι. Αν το τεράστιο αυτό ποσόν αντιπροσωπεύει το απλήρωτο εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδος παρελθουσών χρήσεων, τότε το εξωτερικό χρέος της χώρας δεν είναι 406 δισ. ευρώ που το εμφανίζει η ΕΛΣΤΑΤ αλλά 521 δισ. ευρώ. Δηλαδή φθάνει στο 232% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος το 2023!
Καλόν θα ήταν να εξηγήσει αυτό ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, εν τη πολυπραγμοσύνη του, γιατί όπως έγραψε ο Καβάφης: «Κεφάλαια μεγάλα αν έχει αμφιβάλλω/ Κι’ άρχισα να φοβούμαι μη στην πρώτη κρίσι/ξαφνικά τας πληρωμάς της σταματήσει» (**).
(*) Παράφραση του ποιήματος του Κ. Π. Καβάφη “ΣΑΤΡΑΠΕΙΑ”
(**) Απ’ τ’ ανέκδοτα ποιήματα του Καβάφη “Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ” του 1897.
(***)ΤARGET= Trans-European Automated Real-time Gross Settlement Express Transfer System
