Στρώνει δρόμο στη Μέρκελ η Λαγκάρντ – Προβληματίζει η στάση της

Προβληματισμό προκαλεί η στάση της Λαγκάρντ απέναντι στην πρωτοφανή απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, το οποίο έκρινε αντισυνταγματική την αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ. Η πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας, αν και υπεραμύνθηκε των δικών της αποφάσεων, φέρεται να επιθυμεί το άνοιγμα ενός διαύλου επικοινωνίας με τους Γερμανούς δικαστές. Έτσι όμως, δεν τους καθιστά απλώς ισότιμους συνομιλητές, αλλά στρώνει τον δρόμο στο Βερολίνο και για νέες αξιώσεις.

Μιλώντας στο Bloomberg, η Λαγκάρντ υποστήριξε με θέρμη τις πρόσφατες αποφάσεις της ΕΚΤ για τη μαζική αγορά ομολόγων κρατών-μελών της ευρωζώνης. Παραλλήλως, αναφερόμενη στην απόφαση του γερμανικού δικαστηρίου, (η οποία αφορά το προηγούμενο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων), υπογράμμισε ότι «η ΕΚΤ παραμένει μία ανεξάρτητη Αρχή, η οποία λογοδοτεί μόνο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο». Πρόσθεσε τέλος ότι η Κεντρική Τράπεζα «θα συνεχίσει να πράττει ό,τι είναι απαραίτητο προκειμένου να φέρει σε πέρας την αποστολή της».

Μέχρι εδώ όλα φαίνονται μια χαρά και εντός του θεσμικού πλαισίου. Νωρίτερα, ωστόσο, ευρωπαϊκή πηγή είχε αναφέρει ότι η πρόεδρος της ΕΚΤ θα αναζητήσει μια «διπλωματική προσέγγιση» στο αίτημα του γερμανικού δικαστηρίου, το οποίο ζήτησε, την περασμένη Τρίτη, από την Κεντρική Τράπεζα, να δικαιολογήσει, και μάλιστα με τρόπο πειστικό, το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων.

Θα συναινέσει στην αυθαιρεσία; 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης έπαυσε την ισχύ μιας απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο είναι ανώτερό του, στρεφόμενο όχι ενάντια στο περιεχόμενό της, αλλά ενάντια στις πολιτικές διαδικασίες μέσα από τις οποίες αυτή η απόφαση εφαρμόστηκε στη Γερμανία. Παρακάμπτοντας μάλιστα όλους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς ζήτησε από μια «ανεξάρτητη ευρωπαϊκή αρχή» να δικαιολογήσει την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα των επιλογών της.

Πρόκειται για “καραμπινάτη” αυθαιρεσία, η οποία αν είχε γίνει από κάποιο άλλο κράτος μέλος, αυτό θα ήταν ήδη υπόλογο έναντι των Ευρωπαϊκών Θεσμών. Η Κομισιόν απάντησε βεβαίως από την πρώτη στιγμή ότι το Ευρωπαϊκό Δίκαιο υπερισχύει των Εθνικών Δικαίων, η Λαγκάρντ, όμως εμφανίζεται τώρα να επιδιώκει μια «διπλωματική» απάντηση, την ώρα που η Αρχή της οποίας προΐσταται δεν είναι υποχρεωμένη να προβεί σε μια τέτοια ενέργεια.

Η ΕΚΤ άλλωστε, στην ανακοίνωσή της, ανέφερε απλώς ότι «έλαβε γνώση» της κρίσης που έχει προκληθεί, αλλά δεν ανέλαβε καμία δέσμευση για το αν θα απαντήσει στο αίτημα του γερμανικού δικαστηρίου. Μάλιστα, ο αντιπρόεδρός της, Λουίς ντε Γκίντος, τόνιζε σήμερα, παραλληλα με τις δηλώσεις της Λαγκάρντ, ότι η ΕΚΤ είναι περισσότερο αποφασισμένη από ποτέ να παρέμβει προκειμένου να βοηθήσει την πληγείσα οικονομία της Ευρωζώνης. Ο ίδιος σημείωνε, ότι η Κεντρική Τράπεζα υπάγεται στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, λέγοντας ουσιαστικά ότι η ΕΚΤ μπορεί να μην ασχοληθεί καν με το γερμανικό δικαστήριο και την απόφασή του.

Αντιδρούν και άλλοι

Με την άποψη του ντε Γκίντος συντάσσονται πολλοί διοικητές κεντρικών τραπεζών στην ευρωζώνη, οι οποίοι, αν και δεν θέλουν να κατονομαστούν, όπως ανέφεραν οι Financial Times, είναι αντίθετοι στο να δώσει η ΕΚΤ απαντήσεις στο γερμανικό δικαστήριο. Επισημαίνουν μάλιστα, και πολύ ορθά πράττουν, ότι η Κεντρική Τράπεζα είναι ανεξάρτητη. Για ποιο λόγο όμως η Λαγκάρντ φέρεται να επιδιώκει μια «διπλωματική λύση» και ποια θα μπορούσε να είναι αυτή.

Σύμφωνα με την πηγή που αποκάλυψε στο Γαλλικό Πρακτορείο τις προθέσεις της, η επικεφαλής της ΕΚΤ φέρεται «να μην θέλει κλιμάκωση της αντιπαράθεσης». Με ποιόν όμως; Με ένα δικαστήριο, στο οποίο δεν είναι υποχρεωμένη να δώσει εξηγήσεις ή με την Μέρκελ, που αν και είπε ότι οι Γερμανοί δικαστές υπερέβησαν των εξουσιών τους, μια χαρά θα κρυφτεί μελλοντικά πίσω από την απόφασή τους, αν ο Κόντε τολμήσει να ξαναμιλήσει για ευρωομόλογα.

Η Λαγκάρντ φέρεται να αναζητά μία λύση που «θα προστατεύει την ανεξαρτησία της ΕΚΤ και θα πληροί παράλληλα τις προϋποθέσεις των δικαστών». Οι δικαστές  δεν έκριναν όμως παράνομες τις ενέργειες της ΕΚΤ (δεν θα μπορούσαν άλλωστε, αφού εγκρίθηκαν μεταγενέστερα από το ανώτερο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο), αλλά αποφάνθηκαν ότι η κυβέρνηση της Μέρκελ και η γερμανική Βουλή δεν τις εξέτασαν διεξοδικά.

Ο λάκος στη φάβα

Αν η Λαγκάρντ ανοίξει αυτόν τον διάλογο θα καταστήσει την ΕΚΤ υπόλογο του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου. Και μάλλον δεν θα το κάνει με τόσες αντιδράσεις. Τότε όμως γιατί φέρεται να επιδιώκει μια διπλωματική λύση;

Είναι ήδη γνωστό, ότι η ΕΚΤ ξεκίνησε στην αρχή του έτους την μεγάλη αναθεώρηση της στρατηγικής της, η οποία, ωστόσο, πάγωσε, εξαιτίας της πανδημίας. Η αναθεώρηση αυτή προβλέπει την «αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και των πιθανών παρενεργειών των εργαλείων νομισματικής πολιτικής που αναπτύχθηκαν την τελευταία δεκαετία». Σε αυτά τα εργαλεία περιλαμβάνονται, όμως, και οι αγορές κρατικού χρέους, για τις οποίες το γερμανικό δικαστήριο έβγαλε αντισυνταγματική τη συμμετοχή της Bundesbank.

Και εδώ έρχεται η ίδια πηγή να σημειώσει ότι όλη αυτή η διαδικασία επανεξέτασης «θα μπορούσε να γίνει χωρίς καθυστέρηση και παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα σε ένα ευρύ κοινό». Υποστηρίζει μάλιστα ότι αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να είναι μια απάντηση στις ανησυχίες των Γερμανών δικαστών, χωρίς να συνιστά “ευθεία απάντηση”. Ο ντε Γκίντος, ωστόσο, έχει ήδη τοποθετηθεί, τονίζοντας ότι η ΕΚΤ «αξιολογεί τις παρενέργειες και αποδεικνύει την αναλογικότητα των αποφάσεών της (για την οποία κόπτονται οι Γερμανοί) πριν τις λάβει».