Ταμείο Ανάκαμψης: Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός

Είναι, σίγουρα, ευχάριστο να προσφέρονται “χρήματα από ελικόπτερο”, ειδικά όταν αυτά προορίζονται για την πλήρως κατεστραμμένη, από τα Μνημόνια, ελληνική οικονομία. Ωστόσο, αν οι όροι, κάτω από τους οποίους θα εξασφαλιστούν αυτά τα χρήματα, εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους πρέπει να αντιμετωπιστούν με σκεπτικισμό. Και συγκεκριμένα, το Ταμείο Ανάκαμψης και το πρόγραμμα που το συνοδεύει, απειλεί την ελληνική οικονομία με μη αντιστρέψιμη επιδείνωση των πολυσύνθετων προβλημάτων της.

Φαίνεται παράλογη, εκ πρώτης όψεως, η μεμψίμοιρη υποδοχή αυτού του δώρου των 18 δισ. ευρώ του Ταμείου προς την Ελλάδα. Ωστόσο, μέσω του “δώρου” δηλώνεται ότι στόχος του είναι να μετατρέψει τη χώρα μας σε μια “νέα Ελλάδα”. Και, συνεπώς, είναι ξεκάθαρο ότι έχουμε στοιχειώδη υποχρέωση να ερευνήσουμε σε τι, ακριβώς, συνίσταται η νέα οικονομική φυσιογνωμία της Ελλάδας.

Για την Ελλάδα προβλέπονται από το Ταμείο Ανάκαμψης 31,16 δισ. ευρώ από τα οποία τα 18,43 δίνονται ως δώρο, ενώ τα 12,73 ως δάνειο. Τα ποσά αυτά θα διοχετευθούν στη χώρα μας σε διάστημα 5 ετών. Που σημαίνει ότι οι ετήσιες επενδύσεις θα ανέρχονται στο χαμηλό ποσοστό του 3-3.5% του ΑΕΠ. Να υπενθυμίσω ότι η αποτελεσματικότητα, σε όρους ανάπτυξης, είναι απείρως μεγαλύτερη, όταν το ποσό ρίχνεται μια και έξω στην οικονομία, και δεν κατανέμεται χρονικά, όπως στην περίπτωση του Ταμείου.

Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας

Το δώρο των 18 δισ. ευρώ, σε πέντε δόσεις δίνεται, λοιπόν, στην ελληνική οικονομία, που:

• Το ΑΕΠ της είναι τώρα κατώτερο κατά 32-38%, σε σχέση με το αντίστοιχο του 2010.
• Έχει κατρακυλήσει στην ουρά των Βαλκανίων, ενώ πριν από την κρίση ήταν στην κορυφή.
• Έχει υποχρεωθεί, στο διάστημα των 11 μνημονιακών ετών, να ξεπουλήσει σχεδόν το σύνολο της δημόσιας περιουσίας της.
• Έχει ρημαχτεί ο πρωτογενής, αλλά και ο δευτερογενής της τομέας, και φυτοζωεί κυρίως από τον τουρισμό.
• Έχει αποχαιρετίσει περίπου 600.000 νέους της και κατά κανόνα μορφωμένους, καθώς αδυνατούσε να τους εξασφαλίσει αξιοπρεπή απασχόληση.
• Στα δραματικά αυτά χρόνια της θανάσιμης λιτότητας και της αβυσσαλέας υποτέλειας η απουσία επένδυσης, ακόμη και για αντικατάσταση της φθοράς των εγκαταστάσεων παραγωγής, ροκάνισε και την δυνητική της ανάπτυξη.

Πρόκειται, συνεπώς, για οικονομία, που δεν νοείται να αναζητεί απλώς ανάκαμψη από τις περιπέτειες της πανδημίας, δεδομένου ότι χρειάζεται, αν μπορεί έτσι να λεχθεί, “νεκρανάσταση”. Αναπόφευκτα, συνεπώς, προβάλλουν αγωνιώδη ερωτήματα, σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Δεδομένου ότι αυτά τα ελάχιστα για την περίπτωσή μας, μέσα, θα πρέπει να απορροφηθούν μέχρι τελευταίας ρανίδας, έτσι που να αναφλέξουν τη σπίθα, η οποία θα επαναφέρει στη ζωή την ελληνική οικονομία.

Αυτά τα κονδύλια επιβάλλεται να τοποθετηθούν με τρόπους, που να προκαλέσουν όσο γίνεται περισσότερα και εντονότερα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα, οριζόντια και κάθετα. Τα ποσά του Ταμείου πρέπει να καταφέρουν να ομαλοποιήσουν την άκρως προβληματική μορφή της κατανομής δραστηριοτήτων στους τρεις τομείς παραγωγής. Εναποτίθενται, εξάλλου ελπίδες στο ότι το δώρο αυτό θα περιορίσει τον θανάσιμο βαθμό εξάρτησης της οικονομίας μας από εισαγωγές και θα αυξήσει παράλληλα αυτόν της αυτάρκειας.

Ταμείο Ανάκαμψης και άμυνα

Επιπλέον, τα χρήματα αυτά, οφείλουν να επαναφέρουν τη σχέση αλληλοσυμπλήρωσης και συνεργασίας ανάμεσα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, που έχει επικίνδυνα διαρραγεί. Ανατίθεται, ακόμη, στο ποσό αυτό η ευθύνη της διακοπής της πορείας αποδεκατισμού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που ανέκαθεν αποτελούσαν τη σπονδυλική στήλη της ελληνικής οικονομίας, η εξεύρεση τρόπων για την έναρξη εξόρυξης του υποθαλάσσιου πλούτου μας, και βέβαια η επανάκτηση και η προϊούσα ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας, έτσι που να μεταβληθεί σε “αστακό” η πατρίδα μας.

Διότι η άμυνα της χώρας μας, με τις παρούσες συνθήκες συνεχών απειλών από την Τουρκία, αποτελεί προϋπόθεση εθνικής μας επιβίωσης! Το, μέχρις εδώ, μερικότερο συμπέρασμα προβάλλει ως αυταπόδεικτο. Δηλαδή, η επιχείρηση επανόδου στη ζωή της ελληνικής οικονομίας απαιτεί προσεκτικά μελετημένες, προγραμματισμένες και κατά το δυνατόν ορθά επιλεγμένες επενδύσεις, με ποσά πολλαπλάσια αυτών του δώρου που φέρνει το Ταμείο Ανάκαμψης.

Με ποσά που να υπερβαίνουν τα 100 δισ. ευρώ, και να χρησιμοποιηθούν όλα μαζί στην οικονομία. Καθώς οι προϋποθέσεις αυτές δεν υπάρχουν οι αναμονές, σχετικά με τα αποτελέσματα χρησιμοποίησης αυτών των ανεπαρκών κονδυλίων του Ταμείου, είναι εξωπραγματικές.

Πώς προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα

Σπεύδω να δηλώσω ότι δεν είμαι εναντίον της χρήσης των νέων τεχνολογιών, της πράσινης ανάπτυξης, της ψηφιακής οικονομίας, της προσπάθειας μεγέθυνσης των ελληνικών επιχειρήσεων, της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, και όλων των λοιπών στόχων, που άμεσα ή έμμεσα προωθούνται από το ελληνικό πρόγραμμα του Ταμείου. Ως ανακοινώσεις είναι, όντως, σαγηνευτικές.

Ωστόσο, το πρόβλημα διάσωσης μιας ρημαγμένης οικονομίας, όπως είναι φευ η ελληνική, δεν λύνεται με νοητικές εικόνες, με ασκήσεις επί χάρτου και ακόμη λιγότερο με εξάρσεις τεχνολογικού νεοπλουτισμού. Αντιθέτως, απαιτεί πρόγραμμα αυστηρά εξειδικευμένο, για τις ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες της κάθε οικονομίας, επαγρύπνηση για την πιστή τήρησή του, προετοιμασία για την πιθανότητα μερικής μετατροπής του, και πάνω από όλα αποφυγή του πειρασμού εμφύτευσης προγραμμάτων, που έστω και αν επέτυχαν αλλού, αποτυγχάνουν, κατά κανόνα, όταν μεταφέρονται κάτω από άλλους ουρανούς.

Αναφέρομαι στην υιοθέτηση νεωτερισμών, από οικονομίες που δεν είναι έτοιμες να τις αξιοποιήσουν, πριν εξυπηρετηθούν άλλες και πιο σημαντικές τους προτεραιότητες. Όσοι διαθέτουν έστω και γενικές γνώσεις του κεφαλαίου περί οικονομικής ανάπτυξης, εύκολα θα διαπιστώσουν το τραγικό συνονθύλευμα αεροβασιών, που εμπεριέχεται στο δικό μας τμήμα βοήθειας από το Ταμείο. Και, ακόμη, είναι εύκολα προβλέψιμο και το μέγεθος της αποτυχίας, στο οποίο αυτό θα καταλήξει.

Για ποια Ελλάδα;

Εν ολίγοις πρόκειται για μια Ελλάδα:

• Σημαιοφόρο της πράσινης ανάπτυξης, που ωστόσο έχει εγκαταλειφθεί ή σωστότερα αναβληθεί για καλύτερες ημέρες, από την υφήλιο.
• Που αλόγιστα εξαφάνισε το λιγνίτη, αφήνοντας σωρεία νοικοκυριών να παγώνουν, παρότι στην υφήλιο, όχι απλώς εξακολουθούν να τον χρησιμοποιούν, αλλά επιπλέον προβαίνουν και σε επενδύσεις επέκτασής του.
• Που εκστασιάστηκε από τις ανεμογεννήτριες, παρότι τα αποτελέσματά τους είναι περισσότερο από αμφιλεγόμενα παντού.
• Που ανυπομονεί να χρησιμοποιήσει ηλεκτρικά αυτοκινητάκια, παρότι δεν κατόρθωσε να παράγει τα παραδοσιακά.

Και τελικώς, πρόκειται για μια Ελλάδα, που ουσιαστικά δεσμεύτηκε να επιστρέψει αυτό το δώρο των 18 δισ., ευρώ, στον ευρωπαϊκό Βορρά, χωρίς ουδόλως αυτό να έχει συμβάλλει στην επίλυση των κρίσιμων δικών της προβλημάτων. Μήπως το σκηνικό του Ταμείου Ανάκαμψης αποτελεί πιστή επανάληψη των δανείων που δόθηκαν, στη χώρα μας, από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ για να την “σώσουν”;

Είναι βέβαιο ότι το πρόγραμμα αυτό του Ταμείου Ανάκαμψης για την Ελλάδα, δεν καταστρώθηκε από Έλληνες, αλλά επιβλήθηκε στους αρμόδιους. Ωστόσο, θα ήλπιζε κανείς, ότι ο τρόπος υπογραφής των εγκληματικών Μνημονίων, από τους τότε αξιωματούχους, που μερικοί άλλωστε δήλωσαν ότι «δεν τα είχαν διαβάσει», αλλά και τα δεινά που ακολούθησαν αυτές τις υπογραφές, θα καθιστούσαν προσεκτικούς τους διαδόχους τους.

Έτσι, ώστε να έχουν “διαβάσει” πριν υπογράψουν, αλλά και να έχουν φροντίσει να συγκεντρώσουν σοβαρά επιχειρήματα, προκειμένου να αντικρούσουν το παντελώς ακατάλληλο πρόγραμμα του Ταμείου, που δόθηκε στην Ελλάδα. Δυστυχώς, δεν ήταν η περίπτωση διότι, προφανώς, τα πλοκάμια της υποτέλειας, που στραγγαλίζουν όλα τα επίπεδα και όλες τις εκφάνσεις της εθνικής μας υπόστασης, επέβαλαν και το πρόγραμμα του Ταμείου στην Ελλάδα.

Το δάνειο του Ταμείου Ανάκαμψης

Το Ταμείο Ανάκαμψης αποφασίστηκε ακόμη να βοηθήσει την Ελλάδα με την παροχή δανείου 13 δισ. ευρώ, σε περίοδο που ξεχείλιζε η διεθνής ρευστότητα και που το ελληνικό χρέος είχε σχεδόν διπλασιαστεί ως ποσοστό στο ΑΕΠ. Το χρέος αυτό, που κατά την έναρξη της κρίσης ήταν 110% του τότε ελληνικού ΑΕΠ, αλλά όμως κρίθηκε “μη βιώσιμο”, και γι’ αυτό η Ελλάδα οδηγήθηκε κατεπειγόντως στο ΔΝΤ.

Ωστόσο, τώρα, ένδεκα χρόνια μετά, παρότι το χρέος έφθασε σε ποσοστό 226% του ΑΕΠ, παραδόξως υποστηρίζεται ότι δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα “βιωσιμότητας”! Είναι ξεκάθαρο ότι το δάνειο του Ταμείου θα διογκώσει ακόμη περισσότερο το χρέος, θα καταρρακώσει τις μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν δύσκολη αν όχι αδύνατη πρόσβαση στις τράπεζες, και θα προσελκύσει μεγάλες και κυρίως ξένες επιχειρήσεις, που θα επωφεληθούν από αυτό.

Φαίνεται ότι έχει ήδη ξεσπάσει άγριος πόλεμος ανάμεσα σε ξένες και ελληνικές εταιρίες, για την αρπαγή της βοήθειας του Ταμείου Ανάκαμψης προς την Ελλάδα. Και η ένταση αυτής της διαμάχης είναι τέτοια που οδήγησε σε σκέψεις για την ανάγκη σχηματισμού κυβέρνησης τεχνοκρατών, ώστε η διανομή δώρων και δανείων να διεξαχθεί με αυστηρά “αξιοκρατικά” κριτήρια (βλ. άρθρο μου στο Newsbreak 8.2.22).

Αρνητικές συνέπειες

Όσοι, ανάμεσά μας, εμφανίζονται ενθουσιασμένοι, διότι θα πέσει χρήμα στην οικονομία μας, χρειάζεται να αναμοχλεύσουν στη μνήμη τους τη σημασία του ρητού «ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός». Μερικές από τις αρνητικές συνέπειες της βοήθειας από το Ταμείο Ανάκαμψης:

• Αύξηση της εξάρτησης από εισαγωγές και προϊούσα αδυναμία υποκατάστασής τους.
• Επιδείνωση του ανορθόδοξου σχήματος συμμετοχής των βασικών τομέων παραγωγής στο ΑΕΠ και στην απασχόληση.
• Διεύρυνση των ανισοτήτων κατανομής εισοδήματος και πλούτου.
• Ολοκλήρωση του ξεπουλήματος του εθνικού μας πλούτου.
• Κατασκευή μιας “νέας Ελλάδας” με ολοένα λιγότερη Ελλάδα.

Αλλά προβάλλει και μια απορία. Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις, οι ιδιωτικές καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες υπερβαίνουν τα 160 δισ. ευρώ. Πώς, συμβαίνει, λοιπόν, παρότι η «οικονομία μας βαίνει θαυμάσια», κατά τους αρμόδιους, να μη χρησιμοποιούνται αυτά τα τεράστια ποσά για την ανάπτυξη της χώρας, αλλά αντιθέτως να εξαρτώμεθα από δώρα του Ταμείου Ανάκαμψης, που αποτελούν μικρό κλάσμα των καταθέσεών μας;

Δεδομένου ότι σε οικονομία που αναπτύσσεται με σοβαρό εθνικό πρόγραμμα, που εμπνέει εμπιστοσύνη στο μέλλον και που έχει τόσο επείγουσες ανάγκες ανασυγκρότησης, η διαθέσιμη αποταμίευση δεν παραμένει με τη μορφή αποθησαύρισης, αλλά μετατρέπεται σε επένδυση. Με τις συνθήκες αυτές, φαίνεται εντελώς αβάσιμη η υπόθεση ότι δηλαδή η είσοδος των 31δισ. ευρώ, στην ελληνική οικονομία, σε διάστημα πέντε ετών, όπως προβλέπεται, θα κινητοποιήσει άλλα τόσα! Ωστόσο, παρά ταύτα, είθε τα όνειρα θερινής νυκτός του σχεδίου διαχείρισης των πόρων απ’ το Ταμείο να γίνουν πραγματικότητα.