Τι θα γίνει αν εφαρμοστεί στην Ελλάδα η συνταξιοδοτική συνταγή ΔΝΤ-Πινοσέτ

Το τελευταίο χρονικό διάστημα συζητείται, μεταξύ των άλλων, στον δημόσιο διάλογο τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που θα έχουν οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι από την μεγάλη αλλαγή στο συνταξιοδοτικό, η οποία θα κινηθεί στο πλαίσιο της συνταγής ΔΝΤ-Πινοσέτ. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τη μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης από διανεμητικό σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης σε πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα για τους νέους εισερχομένους στην εργασία εργασίας από το 2021 και μετά.

Ειδικότερα υποστηρίζεται, μεταξύ των άλλων, ότι σήμερα στο επικουρικό ταμείο (ΕΤΕΑΕΠ) η μέση επικουρική σύνταξη ανέρχεται στα 172 ευρώ, ενώ με το νέο πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα ένας νέος (από 1/1/2021) ασφαλισμένος θα μπορεί να λάβει σύνταξη έως και 230 ευρώ τον μήνα, καταβάλλοντας 100 ευρώ το μήνα στον ατομικό του λογαριασμό επί 40 συνεχόμενα χρόνια ασφάλισης.

Τα παραδείγματα αυτά, όπως έχουν καταγραφεί στην διεθνή βιβλιογραφία, είναι παρόμοια με αυτά που δημοσίευαν στην Χιλή, όταν υπόσχονταν στους εργαζόμενους ότι μετά από 35 χρόνια εργασίας θα λάβουν σύνταξη με συντελεστή αναπλήρωσης 70% και η πραγματικότητα μετά από 30 χρόνια εφαρμογής του κεφαλαιοποιητικού συστήματος ατομικών λογαριασμών απέδειξε ότι τελικά ο μέσος συντελεστής ήταν μόλις 37%.

Αυτό συνέβη γιατί όταν η τότε πολιτική ηγεσία της Χιλής (δικτατορία Πινοσέτ) με την παρότρυνση και την τεχνική υποστήριξη του ΔΝΤ της Παγκόσμιας Τράπεζας, επιδίωκε να πείσει τους πολίτες να εισέλθουν στο νέο κεφαλαιοποιητικό συνταξιοδοτικό σύστημα των ατομικών λογαριασμών, προέβαλε παραδείγματα στα οποία υπερεκτιμούσαν τον χρόνο ασφάλισης των εργαζομένων, την πορεία των μισθών και τις επενδυτικές αποδόσεις και υποεκτιμούσαν την αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Όμως, για να συμβεί αυτό (υψηλός συντελεστής αναπλήρωσης) απαιτείται ο εργαζόμενος να έχει επί 40 συνεχόμενα χρόνια σταθερή εργασία χωρίς μεσοδιαστήματα ανεργίας καθώς και υψηλού επιπέδου μισθό. Αντίθετα, υποστηρίζεται ότι στο σημερινό σύστημα που ισχύει στο ΕΤΕΑΕΠ, η επικουρική σύνταξη θα επιδεινωθεί λόγω των χαμηλών μισθών και τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης.

Η μεγάλη παγίδα

Η έρευνα όμως έχει αποδείξει ότι το κεφαλαιοποιητικό σύστημα ατομικών λογαριασμών επηρεάζεται εξίσου και περισσότερο από το ύψος των μισθών και τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Αυτό συμβαίνει διότι οι ατομικές εισφορές που θα καταβάλλονται στον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου είναι ποσοστό του μισθού (6%). Έτσι, για να καταβάλλει κάποιος 100 ευρώ το μήνα εισφορά θα πρέπει να λαμβάνει μισθό 1650 ευρώ μεικτά, όταν ο μέσος σημερινός μισθός είναι 1175 ευρώ μεικτά.

Επομένως, ένας ασφαλισμένος που θα έχει ενδιάμεσα κενά ανεργίας και θα έχει απασχοληθεί και με ευέλικτες μορφές απασχόλησης όπου ο μέσος μισθός σήμερα είναι 395 ευρώ μεικτά, τότε στον ατομικό του λογαριασμό θα αποταμιεύσει ένα πολύ μικρό ποσό σε ευρώ. Έτσι, όταν έλθει η στιγμή της συνταξιοδότησης, όπου το ποσό που θα έχει συγκεντρώσει μετατραπεί σε σύνταξη με ένα συντελεστή που θα καθορίζεται από το προσδόκιμο ζωής, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί κατά 6 έτη μέχρι το 2060, το τελικό ποσό της σύνταξης που θα λάβει θα είναι μικρότερο από 100 ευρώ.

Και αν λάβουμε υπόψη και πιθανές απώλειες λόγω των κινδύνων των χρηματιστηρίων και των αμοιβών της διαχείρισης των επενδύσεων, το ποσό της σύνταξης μπορεί να είναι σημαντικά χαμηλότερο από 100 ευρώ το μήνα. Κατά συνέπεια, στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα ατομικών λογαριασμών, όποιος εργαζόμενος έχει ασφάλεια και σταθερή διάρκεια στην εργασία του, υψηλούς μισθούς και όχι απώλειες από τους κινδύνους των χρηματιστηρίων και της διαχείρισης των επενδύσεων, θα λάβει και υψηλή σύνταξη.

Αντίθετα, ο εργαζόμενος που δεν θα έχει αυτές τις προϋποθέσεις στον εργασιακό του βίο, θα λάβει μία πολύ μικρή σύνταξη, δεδομένου ότι στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα ατομικών λογαριασμών δεν υπάρχει η αλληλεγγύη των γενεών και η αναδιανεμητικότητα που ισχύει σε ένα διανεμητικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.