Επίσκεψη Ερντογάν: Βλέπουμε το δένδρο και χάνουμε το δάσος…

Η Αθήνα αισιοδοξεί ότι στη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας των δύο χωρών που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου θα γίνει ένα “ακόμα” βήμα στην πορεία βελτίωσης των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας. Ποια είναι όμως τα προηγούμενα “βήματα βελτίωσης” που να δικαιολογούν την προσμονή για “ένα ακόμη βήμα”; Η ελληνική κυβέρνηση επιλέγει να βλέπει το δένδρο και να αποκρύπτει το δάσος στην επίσκεψη Ερντογάν. Προβάλλεται διαρκώς στο δημόσιο διάλογο η μείωση του δείκτη παραβιάσεων στον εναέριο χώρο του Αιγαίου, που πράγματι είναι ένα θετικό γεγονός, αλλά αποκρύπτεται-αποσιωπάται ότι στη θάλασσα γίνεται επίδειξη σημαίας με την κατάσταση να έχει χειροτερέψει ακόμη και με βάση όσα ίσχυαν πριν από το σεισμό.

Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοινώθηκαν, οι παραβιάσεις των χωρικών υδάτων από Τούρκους το διάστημα Ιανουάριος-Ιούλιος 2022 ήταν 792. Το ίδιο διάστημα το 2023 καταγράφηκαν 909 παραβιάσεις! Η αναφορά αφορά μόνο στις παραβιάσεις από σκάφη του τουρκικού ναυτικού και της ακτοφυλακής. Δεν υπάρχει καταγραφή των παραβιάσεων που γίνονται από τον τουρκικό αλιευτικό στόλο.

Ο Νίκος Σταμούλης, Πρόεδρος της Ένωσης πλοιοκτητών παράκτιας αλιείας, αναφέρθηκε στον μεγάλο κίνδυνο σύντομα το Αιγαίο να μην έχει ψάρια, για μια σειρά λόγων, ένας εκ των οποίων είναι και η παράνομη αλιεία των Τούρκων οι οποίοι “λεηλατούν” ό,τι υπάρχει στο Αιγαίο. «Έχουμε υποστεί τεράστια οικονομική καταστροφή, λόγω της παράνομης αλιείας των Τούρκων από την άλλη πλευρά του Αιγαίου. Οι ποσότητες των ελληνικών ψαριών είναι ελάχιστες πια. Δεν γίνεται κανένας έλεγχος και καμία αστυνόμευση εδώ και πολλά χρόνια», τόνισε.

Τουρκικές προκλήσεις

Ο Ερντογάν δεινός διαπραγματευτής επέλεξε ως δόλωμα την ελαχιστοποίηση των παραβιάσεων του FIR ένα θέμα ήσσονος στρατηγικής σημασίας για την Άγκυρα, για να ρίξει τους τόνους. Παρά ταύτα, η Τουρκία συνεχίζει την αναθεωρητική της πολιτική και εκφράζει στην πράξη τις επεκτατικές τις επιδιώξεις. Όπως φαίνεται δεν συμμερίζεται την “αγωνία” και το “άγχος” μας να διατηρήσουμε το καλό κλίμα, παραβλέποντας τις επιθετικές δηλώσεις και πράξεις της τουρκικής πλευράς. Η ελληνική πλευρά δείχνει μία ανεξήγητη σπουδή να διεξαχθεί διάλογος, ενώ η Άγκυρα επιμένει στην αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στον αέρα και στη θάλασσα. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ανέχεται προκλητικά τις τουρκικές προκλήσεις με προκάλυμμα την ελαχιστοποίηση των παραβιάσεων στο Αιγαίο, η οποία γίνεται σημαία από τα συστημικά ΜΜΕ.

Πρόσφατα ο Χακάν Φιντάν έριξε λάδι στη φωτιά, όταν μιλώντας στην τουρκική Εθνοσυνέλευση αναφέρθηκε σε τουρκική μειονότητα σε Θράκη και Δωδεκάνησα. Τη σκυτάλη των τουρκικών προκλήσεων πήρε ο αρχηγός του τουρκικού Ναυτικού ο οποίος αμφισβήτησε με δηλώσεις του την κυριαρχία ελληνικών νησιών, κατηγορώντας την Ελλάδα ότι αυξάνει την ένταση. Δεν πρέπει να διαλάθει προσοχής το γεγονός ότι η Ζουράφα (ελληνική βραχονησίδα) περιλαμβανόταν στους χάρτες προσομοίωσης στην πρόσφατη τουρκική άσκηση στο Βόρειο Αιγαίο.

Ένα ακόμη σαφές το μήνυμα προς την Αθήνα, είναι η έκδοση Νόταμ που αφενός μπλοκάρει, αφετέρου διχοτομεί το Αιγαίο, από τις 27 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου. Η δέσμευση περιοχών με Νόταμ ξεπερνά ακόμη και αυτόν τον 25ο μεσημβρινό. Επί πλέον η τουρκική κυβέρνηση στο πλαίσιο της άσκησης Doğu Akdeniz 2023 (Ανατολική Μεσόγειος 2023), δέσμευσε περιοχές στα βόρεια της Κύπρου εντός της κατεχόμενης κυπριακής ΑΟΖ.

Στην άσκηση που σκοπίμως δόθηκε πολυεθνικός χαρακτήρας, συμμετείχαν εννέα κράτη. Τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία σιώπησαν για να μη χαλάσει το καλό κλίμα. Εν τούτοις η Τουρκία, μέσω του διεθνούς χαρακτήρα της άσκησης αποκτά επιχειρησιακό πλεονέκτημα, το οποίο έμμεσα γίνεται δεκτό από τους συμμετέχοντες και κατ’ επέκταση από τη διεθνή κοινότητα. Η συμμετοχή χωρών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, καθώς και κρατών από άλλες γεωπολιτικές περιοχές, όπως το Αζερμπαϊτζάν, νομιμοποιεί τουρκικές αυθαιρεσίες. Η Άγκυρα αποκτά γεωπολιτικό πλεονέκτημα στην πράξη, εκμεταλλευόμενη την ανοχή και την αδράνεια της Ελλάδας και της Κύπρου που δεν έχουν αντιδράσει.

Ένα ακόμη βήμα της συνεχούς πολιτικής προκλήσεων αποτέλεσε η ενέργεια της παγκοσμίου φήμης εγκυκλοπαίδειας Britannica να εμφανίσει, όπως είναι αυτονόητο, τα νησιά του Αιγαίου ως ελληνικά. Το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών της Τουρκίας ανέφερε ότι αυτή η πράξη είναι προκλητική, καλώντας μάλιστα σε αντίδραση. «Η Britannica εμφανίζει ολόκληρη τη “Θάλασσα των Νήσων” ως ελληνικό έδαφος», έγραψε το Κέντρο, χαρακτηρίζοντας σκάνδαλο τον χάρτη της εγκυκλοπαίδειας, στο λήμμα για την Ελλάδα.

Η ελληνική διπλωματία παρακολουθεί τις εκάστοτε τουρκικές προκλήσεις με “ψυχραιμία” μη τυχόν εκνευρισθεί ο Ερντογάν και ακυρώσει την επίσκεψή του. Μετά τα όσα αναφέρθηκαν, το να διατείνεται η ελληνική πλευρά ότι πρέπει να συζητήσουμε με την Τουρκία τώρα που το κλίμα είναι “καλό”, αποτελεί εμπαιγμό που υποκρύπτει σκοπιμότητα. Προφανώς υπάρχει πίεση από τη Δύση για τη διαμόρφωση κλίματος συνεννόησης μεταξύ των δύο χωρών, ώστε να διατηρηθεί αρραγής η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, όταν μάλιστα τα μέτωπα Ουκρανίας και Γάζας παραμένουν ανοιχτά.

Η διπλωματία του κατευνασμού

Το ελληνικό κατεστημένο θεωρεί ότι με τον κατευνασμό θα “εξημερώσουμε το θηρίο”. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχει μία ανοχή, που έχει επιτρέψει την Τουρκία να δρα πειρατικά στο Αιγαίο, αποκαθηλώνοντας την μία μετά την άλλη τις περίφημες ελληνικές κόκκινες γραμμές. Η Τουρκία έχει μακρά παράδοση ευέλικτης και πραγματιστικής διπλωματίας. Τελώντας σε εθνικιστικό παροξυσμό, έχει πλέον στρατιωτικοποιήσει πλήρως την εξωτερική της πολιτική και δεν υπάρχει πρόθεση εγκατάλειψης του επεκτατικού της δόγματος “Γαλάζια Πατρίδα” που έχει ως στόχο τον εναέριο, θαλάσσιο, υποθαλάσσιο, και σε δεύτερο χρόνο τον εδαφικό έλεγχο περιοχών του ανατολικού Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο Ερντογάν θα επιδιώξει να “τελειώσει” με τα θέματα Αιγαίου και Κύπρου, εκμεταλλευόμενος τη διάθεση υποχώρησης της Αθήνας. Το ελληνικό πολιτικό προσωπικό πρέπει να αποβάλλει το φοβικό σύνδρομό του, το οποίο αυξάνει την τουρκική βουλιμία. Αντί να ψάχνει ταπεινωτικές λύσεις, η Αθήνα πρέπει να εστιάσει στην αύξηση της ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος. Θεωρούμε αφελώς ότι η Τουρκία θα επιδείξει μετριοπάθεια στα πλαίσια της τεχνητής ηρεμίας στο Αιγαίο, η οποία αποσκοπεί και στη δημιουργία κλίματος ανοχής στην ελληνική κοινωνία για τις επερχόμενες συμφωνίες.

Η επερχόμενη διαπραγμάτευση προβλέπεται να γίνει επί των τουρκικών μονομερών επεκτατικών διεκδικήσεων. Η Αθήνα δεν έχει κατανοήσει ότι ακόμη και αν η Ελλάδα ικανοποιούσε όλες τις παρούσες απαιτήσεις της Τουρκίας, σε δεύτερο χρόνο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα έμπαιναν οι επόμενες μονομερείς τουρκικές διεκδικήσεις. Προφανώς, ο Τούρκος πρόεδρος έχει ζυγίσει το λιποβαρές ελληνικό πολιτικό σύστημα και θεωρεί ευκαιρία να επιτύχει μέρος των τουρκικών διεκδικήσεων.

Προετοιμάζοντας την ελληνική πλευρά για τη στάση του κατά τη συνάντηση, ο Ερντογάν διεμήνυσε ότι Τουρκία και Ελλάδα μοιράζονται την ίδια θάλασσα κι ότι θέλει λύση win-win. «Ελπίζω ότι το ταξίδι στην Ελλάδα, που σκοπεύουμε να κάνουμε στις 7 Δεκεμβρίου, θα οδηγήσει στο άνοιγμα μιας νέας σελίδας μεταξύ των χωρών μας. Διαφορές είχαμε και θα έχουμε με την Ελλάδα. Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να βρούμε κοινό έδαφος, καθώς δύο χώρες μοιράζονται την ίδια θάλασσα» είπε χαρακτηριστικά ο Τούρκος πρόεδρος. Το win-win στην ανατολίτικη διπλωματία της Τουρκίας σημαίνει: “τα δικά μας δικά μας και τα δικά σας μισακά”.

Η γλώσσα του σώματος

Η ελληνική πλευρά δεν πρέπει να συρθεί στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με ετεροβαρείς όρους για να εξυπηρετήσει “συμμαχικά” συμφέροντα. Η εθνική κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα δεν πρέπει να μπουν στην κλίνη του Προκρούστη. Η ανεκτικότητα έναντι της Άγκυρας καθηλώνει την Ελλάδα σε παθητικό ρόλο που πληγώνει την εθνική μας αξιοπρέπεια. Ποια είναι άραγε η χρησιμότητα των κοστοβόρων εξοπλισμών; Η απόσβεσή τους πρέπει να γίνει μέσω της αποτροπής.

Αν η Τουρκία αντιληφθεί ότι οι κόκκινες γραμμές είναι πράγματι κόκκινες, θα προσαρμόσει την πολιτική της. Ο ραγιαδισμός τής ανοίγει την όρεξη για νέες διεκδικήσεις αφού μηρυκάσει τις υποχωρήσεις του αντιπάλου. Η γλώσσα του σώματος δείχνει το ποιος έχει το πάνω χέρι στις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις. Τα τελευταία χρόνια στις ελληνοτουρκικές συναντήσεις κορυφής, οι δικοί μας έχουν ένα πλατύ χαμόγελο, ενώ ο Ερντογάν ένα υπεροπτικό μειδίαμα, που σημειολογικά δείχνει το αίσθημα υπεροχής του. Ας το προσέξει αυτήν τη φορά ο Μητσοτάκης.

Εν κατακλείδι αυτή η προσωπική διπλωματία του να συζητήσει τη βεντάλια των τουρκικών διεκδικήσεων, εγείρει κρίσιμα ερωτήματα. Η δήλωσή του: «Πείσαμε την Τουρκία πως η προηγούμενη αναθεωρητική της στάση έναντι της Ελλάδος ήταν εξόχως αντιπαραγωγική», φοβίζει, επειδή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πραγματικότητα. Η εξωτερική πολιτική είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και δεν πρέπει να χαράσσεται από ένα πρόσωπο. Το «l’ État, c’ est moi» του Λουδοβίκου ΙΔ’ μόνο εν μέρει ίσχυε, αφού είχε δύο ικανότατους υπουργούς τον Κολμπέρ και το Λουβουά, οι οποίοι είχαν οργανώσει χωρίς επιτροπεία την οικονομία και τον στρατό αντίστοιχα. Στην χώρα μας τι ισχύει άραγε;