Μουδιασμένη η Άγκυρα από τις εξελίξεις στις ΗΠΑ – Στασίδι αναζητά ο σιωπηλός Ερντογάν

Αμήχανα δείχνει να παρακολουθεί την κατάσταση στις ΗΠΑ η Άγκυρα, με τον Ερντογάν να παραμένει σιωπηλός μπροστά στην εν εξελίξει αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο. Ο Τούρκος πρόεδρος, όπως και ο Πούτιν, δεν έχει προβεί σε κανένα σχόλιο, μέχρι στιγμής. Αξιωματούχοι της κυβέρνησής του δηλώνουν, ωστόσο, ότι η Τουρκία είναι πρόθυμη να εξακολουθήσει να συνεργάζεται και με την νέα αμερικανική ηγεσία.

Με δεδομένη την ιδιαίτερη σχέση του Ερντογάν με τον Τραμπ, παρά τις περιοδικές εντάσεις σε μια σειρά ζητημάτων περιφερειακής και εσωτερικής πολιτικής, η Άγκυρα δείχνει να επαναπροσδιορίζει τις θέσεις της και να αναζητά διαύλους επικοινωνίας με την επερχόμενη κυβέρνηση των Δημοκρατικών. Ο Ερντογάν, μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν έχει συγχαρεί τον Μπάιντεν για την νίκη του, περιμένοντας ίσως την τυπική επίσημη ανακοίνωση του αποτελέσματος. Αποστάσεις κρατούν όμως και οι Τούρκοι  αξιωματούχοι, οι οποίοι διαμηνύουν σε δηλώσεις τους ότι η συνεργασία των δύο χωρών θα συνεχιστεί.

Αυτό τόνισε, στην πρώτη αντίδραση της Άγκυρας, μετά την ανακήρυξη, από τον Τζό Μπάιντεν, της νίκης του στις προεδρικές εκλογές της περασμένης Τρίτης, ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης,  Φουάτ Οκτάι. Ο ίδιος επισήμανε ότι, αν και η φιλία Ερντογάν-Τραμπ συνέβαλε στη διευθέτηση αρκετών ζητημάτων, οι δίαυλοι επικοινωνίας Άγκυρας-Ουάσιγκτον θα λειτουργούν όπως πριν.

Ψάχνει χώρο ο Ερντογάν 

Προσεκτικός ήταν και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών σε δηλώσεις του, οι οποίες όμως είχαν γίνει πριν την ανακήρυξη της νίκης των Δημοκρατικών. Την περασμένη Παρασκευή, και ενώ το θρίλερ στις ΗΠΑ συνεχιζόταν, παρά την διαφαινόμενη νίκη του Μπάιντεν, ο Τσαβούσογλου δήλωνε ότι η Άγκυρα θα επιδιώξει «μια ειλικρινή προσέγγιση» με στόχο τη βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών, «ανεξάρτητα από το ποιος από τους υποψηφίους θα αναλάβει καθήκοντα στις ΗΠΑ».

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών έκανε εκτενή αναφορά στις σχέσεις των δύο χωρών, επισημαίνοντας ότι η Τουρκία έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με κυβερνήσεις και Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών προέδρων. Τόνισε επίσης την μακρόχρονη εταιρική σχέση των δύο συμμάχων στο ΝΑΤΟ, αποφεύγοντας οποιαδήποτε αναφορά στις εντάσεις της τελευταίας πενταετίας.

Την ίδια ημέρα βέβαια, όταν είχε αρχίσει να γίνεται αντιληπτό ευρέως ότι ο Μπάιντεν είναι στο κατώφλι του Λευκού Οίκου, ο αντιπρόεδρος Οκτάι επαναλάμβανε ότι η Άγκυρα δεν φοβάται τις κυρώσεις και σημείωνε ότι «καμία χώρα, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, δεν έχει πιθανότητες να εφαρμόσει μια πολιτική στην περιοχή, αντίθετη με τις απόψεις της Τουρκίας ή αποκλείοντας την Τουρκία». Ο σύμβουλος του Ερντογάν τόνιζε επίσης ότι «η Τουρκία δεν είναι πλέον μια χώρα που συρρικνώνεται από τις κυρώσεις» και ότι αυτές «θα αυξήσουν περαιτέρω την αποφασιστικότητά της».

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ουάσιγκτον έχει απειλήσει, επανειλημμένως την Τουρκία με κυρώσεις για την αγορά των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400. Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ απέφυγε επί μακρόν να τις επιβάλλει, παρά τις πιέσεις πολλών γερουσιαστών, ανάμεσά τους και Ρεπουμπλικάνων. Οι σχέσεις των χωρών, συμμάχων στο ΝΑΤΟ, έχουν δοκιμαστεί όμως και για μια σειρά άλλων ζητημάτων.

Σχέσεις …στοργής 

Η κρίση στη Συρία, οι τουρκικές προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, η επιθετική πολιτική της Άγκυρας κατά της Κύπρου και της Ελλάδας, αλλά και η στάση του Ερντογάν έναντι του Ισραήλ και αραβικών και μουσουλμανικών χωρών, συμμάχων των ΗΠΑ, αποτέλεσαν μόνιμη εστία εντάσεων την τελευταία πενταετία.

Ένταση ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και την Άγκυρα έχουν προκαλέσει επίσης οι αμερικανικές κατηγορίες εναντίον της κρατικής τουρκικής τράπεζας Halkbank και του ρόλου της στην παραβίαση του εμπάργκο στο Ιράν. Το ίδιο συνέβη και με την εμμονή του Ερντογάν να ζητά την έκδοση του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιμάμη Γκιουλέν, τον οποίο ο Τούρκος πρόεδρος θεωρεί υπαίτιο του αποτυχημένου πραξικοπήματος εναντίον του.

Έντονη υπήρξε επίσης η κριτική των ΗΠΑ, και εξίσου έντονη η αντίδραση του Ερντογάν, σε ό,τι αφορά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Οι διώξεις κατά των Κούρδων, οι αθρόες συλλήψεις πολιτικών αντιπάλων, αλλά και υπηκόων ξένων χωρών, συμπεριλαμβανομένων Αμερικανών πολιτών που κατηγορήθηκαν για σχέσεις με την τρομοκρατία, πυροδότησαν κατά καιρούς μια εκρηκτική κατάσταση. Παρόλα αυτά, οι κυρώσεις δεν ήρθαν.

Πολλοί αναλυτές εκτιμούν πάντως, ότι με την εκλογή του Μπάιντεν είναι αρκετά πιθανό να πληγούν οι σχέσεις ων δύο χωρών, και μάλιστα σε μια κρίσιμη για την Τουρκία περίοδο, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την οικονομία. Μια τέτοια εξέλιξη θα ασκούσε ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις στην τουρκική λίρα, η οποία έχει ήδη υποστεί δραματική πτώση και καταγράφει ιστορικά χαμηλά έναντι του δολαρίου.