Ενώ η Αγία Σοφία έγινε τζαμί, τα τζαμιά της Κομοτηνής ανακαινίζονται

Mε την θλιβερή αφορμή της μετατροπής της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως σε ισλαμικό τέμενος, πράξη μεθοδευμένη από χρόνια και όχι μεμονωμένη από τη σύνολη πρακτική της ερντογανικής Τουρκίας, αξίζει να έχει κάποιος κατά νου τι συμβαίνει στην ελληνική Θράκη, σε σχέση με τα τζαμιά της μουσουλμανικής μειονότητας.

Όχι μόνο γιατί η Συνθήκη της Λωζάνης προέβλεπε μια σύνδεση της μοίρας των δύο μειονοτήτων (στην πράξη ποτέ και καμία αντιστοιχία δεν υπήρξε), αλλά και γιατί δείχνει μία πολιτισμική διαφορά που περνάει απαρατήρητη, ακόμα και στο εσωτερικό της Ελλάδος. Στο παρόν άρθρο θα περιοριστώ στην Κομοτηνή, που είναι πρωτεύουσα της Θράκης και κέντρο της παρουσίας και της δραστηριότητας των μειονοτικών πολιτών.

Στην πόλη υπάρχουν περί τα 20 τεμένη και μετζίτ (δηλαδή μικρά τζαμιά δίχως μιναρέ), άλλα παλαιότερα και άλλα νεότερα. Αξίζει να σημειωθεί πως για διπλάσιο αριθμό χριστιανών κατοίκων, η πόλη διαθέτει τους μισούς λατρευτικούς χώρους από τους οποίους μόνον ένας κρατάει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας (πιθανόν και πολύ πιο πίσω). Ποια είναι λοιπόν σήμερα η κατάσταση των τζαμιών στην Κομοτηνή;

Πρακτικά στην πόλη δεν υπάρχει τέμενος που να μην έχει ανακαινιστεί, μερικώς ή εκ βάθρων, τα τελευταία χρόνια. Προηγήθηκε το Γενί τζαμί, έδρα του εκάστοτε νόμιμου μουφτή Κομοτηνής, το οποίο ίσως είναι και το παλαιότερο της πόλης και βρίσκεται στο παλαιό εμπορικό κέντρο της. Ανακαινίστηκε το 2008 εσωτερικά και εξωτερικά με έξοδα και φροντίδα της Διαχειριστικής Επιτροπής Μουσουλμανικής Περιουσίας Κομοτηνής, που διενήργησε και σχετικό έρανο.

Είναι ο επίσημος, αρμόδιος φορέας που εποπτεύεται από την ελληνική Πολιτεία. Μάλιστα τις εργασίες καθυστέρησαν επί μακρόν οι καταγγελίες που γίνονταν από …μειονοτικούς κύκλους, προσκείμενους στον παράνομο μουφτή Ιμπραήμ Σερήφ, καθότι έχαναν οι τελευταίοι επιχειρήματα κατά του ελληνικού κράτους που “καταπιέζει” τη μουσουλμανική μειονότητα.

Εσκί τζαμί

Το δεύτερο σημαντικότερο τζαμί είναι το επίσης κεντρικό Εσκί τζαμί, που κατά ορισμένους είναι και το αρχαιότερο της πόλης (αρχές του 15ου αιώνα), ενώ εικάζεται πως προϋπήρξε ως χριστιανικός ναός του Αγίου Γεωργίου. Γι’ αυτό και κατά την διάρκειά της πρώτης Βουλγαροκρατίας (1913-1919) είχε μετατραπεί σε ναό. Ο κυρίως χώρος έχει συντηρηθεί και προ τριετίας ανακατασκευάστηκε ο περίτεχνος μιναρές του.

Απορίας άξιο είναι το γιατί η σημερινή μουφτεία εξακολουθεί να αφήνει τον χώρο περίπου …σελφ σέρβις, αρνούμενη να διορίσει ιμάμη για να λειτουργεί σε ένα τόσο εμβληματικό τζαμί που το εποφθαλμιά η άλλη πλευρά. Σημειωτέον, ότι το συγκεκριμένο τζαμί εθεωρείτο έδρα και περίπου ιδιοκτησία των κύκλων του τουρκικού προξενείου, μέχρι που ανέλαβε η νυν διοίκηση της Διαχειριστικής Επιτροπής Μουσουλμανικής Περιουσίας Κομοτηνής υπό τον Σελήμ Ισά και επανήλθε η νομιμότητα.

Τα ελληνικά τεμένη ανακαινίζονται

Εκεί που έγινε θεαματικό έργο ήταν το τέμενος Ταμπακχανέ. Επίσης πολύ κεντρικό, ήταν αφημένο στον χρόνο λόγω της μικρής πλέον παρουσίας μουσουλμάνων στην γύρω περιοχή. Το 2017 ολοκληρώθηκε η εντυπωσιακή ανακαίνισή του και η ανάδειξή του. Εξ ολοκλήρου επίσης ανακατασκευάστηκε το 2015 (εντός ελαχίστων εβδομάδων!) και το Μαχμούτ Αγά τζαμί, πίσω από το κεντρικό πάρκο της πόλης, μετά από φωτιά που προκλήθηκε εξ αιτίας βραχυκυκλώματος.

Μικρότερης έκτασης βελτιωτικές παρεμβάσεις έγιναν και στα υπόλοιπα τεμένη, κυρίως με εράνους μεταξύ των μελών της μειονοτικής κοινωνίας, αλλά και με τα έσοδα της Διαχειριστικής Επιτροπής Μουσουλμανικής Περιουσίας Κομοτηνής. Έτσι συνέβη με το μικρό τέμενος Κεσίκμπας επί της οδού Εγνατίας, με το γραφικό Σεχρέκουστου επί της οδού Φιλιππουπόλεως κτλ.

Και κάτι τελευταίο που αξίζει να σημειωθεί: τα τεμένη αυτά ανακαινίζονται ή επιδιορθώνονται, ασχέτως αν ο επιτόπιος ιμάμης αποδέχεται τη νομιμότητα του επίσημου μουφτή και της διοίκησης της Διαχειριστικής Επιτροπής Μουσουλμανικής Περιουσίας Κομοτηνής! Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο ιμάμης στο τέμενος Σεχρέκουστου, Ορχάν Μπουλμπούλ, ο οποίος επιδοκίμαζε προ ημερών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.

Και δεν είναι βέβαια η μοναδική περίπτωση. Άνθρωποι που επιλέγονται και χρηματοδοτούνται από το παραθεσμικό κύκλωμα του Σερήφ, δηλαδή του τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής, αμφισβητώντας πρακτικά την νομιμότητα στην Πολιτεία όπου λειτουργούν, όχι μόνο δεν υφίστανται καμία ενόχληση αλλά απολαμβάνουν και τα ευεργετήματα από την λειτουργία των νομίμων θεσμών. Αυτή την κατάσταση που περιγράφεται ανωτέρω ορισμένοι τουρκόφρονες την χαρακτηρίζουν –με το αζημίωτο, φαντάζομαι– στα διεθνή φόρα σαν “θρησκευτική καταπίεση” από την Ελλάδα!