Η ζωγραφική του παπά που γύρισε πεζός την Ευρώπη!

Στην αθηναϊκή συνοικία της Νεάπολης, σε τοίχο του ναού του Αγίου Νικολάου Πευκακίων – ο οποίος θεμελιώθηκε το 1889 από τον ταγματάρχη του Μηχανικού Σώματος, καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Γεράσιμο Αναστ. Μεταξά (1816-1890) και με συνεχιστή των εργασιών τον γιο του Αναστάσιο (1862-1937) και εγκαινιάστηκε το 1895,―έχει φιλοτεχνηθεί σύνθεση που απεικονίζει το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο. Η τοιχογραφία φέρει την υπογραφή Γ. Κ. Φώτας και θα πρέπει να χρονολογηθεί στη δεκαετία του 1920.

Ο Μεταξάς διατηρούσε το αρχιτεκτονικό γραφείο του στην οδό Κανάρη 13 στο Κολωνάκι. Σχεδίασε το 1859 την οικία του Κωνσταντίνου Σταμ. Βούρου (1830-1918) στην οδό Παπαρρηγοπούλου 5 στην Πλατεία Κλαυθμώνος όπου και έμεινε μετά από τον γάμο του το 1860 με την όμορφη και μειλίχια πατρινιά Βασιλική Στρούμπου, το ένα από τα δύο μέγαρα του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών.

Παράλληλα, πρόσθεσε το 1869 δεύτερο όροφο στο Οφθαλμιατρείο Αθηνών και αρχιτεκτόνησε και το νοσοκομείο του Ευαγγελισμού, το θεμέλιο λίθο του οποίου στις 26 Μαρτίου 1871 έθεσε η βασίλισσα Όλγα (1851-1926).

Ο Γεράσιμος Αναστ. Μεταξάς.

Κώστα Δημητριάδη, Αναστάσιος Γερ. Μεταξάς, 1938, χαλκοκασσίτερος, είσοδος Παναθηναϊκού Σταδίου.

Ας έρθουμε τώρα στο ζωγράφο της τοιχογραφίας. Όσα, λιγοστά γνωρίζουμε, τα συμπληρώνει αυτοβιογραφικό κείμενο του γλύπτη Κώστα Περάκη (1928-2004). Εξήντα οκτώ σελίδες γραμμένες το 1990, προκειμένου να αποτελέσουν βάση της σχετικής μονογραφίας. Ο γλύπτης, ο ζωγράφος, ο χαράκτης, ο κεραμίστας (Εργαστήριο Τέχνης και Λόγου, Αθήνα 1991), που συνέταξε ο φίλος του Νίκος Λογοθέτης (1933-2018) και που την υπέβαλε ο Περάκης στο Υπουργείο Πολιτισμού αντί καταλόγου, με σκοπό να εξασφαλίσει σύνταξη.

Ο Κώστας Περάκης.

Ποιος ήταν ο παπα-Φώτας

Ο Γεώργιος Κ. Φώτας (παπα-Φώτας) γεννήθηκε στη Μυτιλήνη γύρω στο 1880. Το 1905 τον βρίσκουμε εγκατεστημένο στο Λονδίνο και το θέρος του 1909 να εκθέτει στο Albert Hall το έργο του “Ο Χριστός ενώπιον του Πιλάτου”, το οποίο είχε μεγάλη πιθανότητα να αγοραστεί και να τοποθετηθεί στον ελληνικό ναό της βρετανικής πρωτεύουσας. Αρκετές φορές, εξέθεσε έργα του στην έκθεση της Καλλιτεχνικής Ακαδημίας του Λονδίνου, ανάμεσα στα οποία το 1908 το Χριστό ενώπιον των αρχιερέων.

Επίσης, το 1926 εξέθεσε ως μέλος του Συνδέσμου Ελλήνων Καλλιτεχνών, το 1930 έκανε μεγάλη έκθεση ζωγραφικών έργων του, μεταξύ των οποίων παράσταση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου. Επιπλέον, το 1933 έλαβε μέρος στη Διαρκή Έκθεση Ελληνικών Προϊόντων στο Ζάππειο. Κατά το διάστημα 1928-35 έκανε πεζός το γύρο της Ευρώπης (Ιταλία, Ελβετία, Γερμανία, Γαλλία) και επί τρία χρόνια έζησε στο Βέλγιο, αποσπώντας διπλώματα και θερμές συστάσεις.

Ο Γεώργιος Κ. Φώτας στο μαρμαρογλυφείο της οικογένειας Περάκη το 1937. Πίσω του διακρίνεται ο γλύπτης Πέτρος Ν. Ρούμπος (φωτ. Αρχείο Περάκη).

Επιστρέφοντας στην Αθήνα, εγκαταβίωσε στη Μονή Πετράκη. Στην τοιχογραφία του για τον ναό του Αγίου Νικολάου Πευκακίων αντιγράφει ομόθεμη τοιχογραφία του δυτικότροπου ζωγράφου Σπυρίδωνος Χατζηγιαννόπουλου (1820-1905), έργο του 1888 από το ναό της Αγίας Ειρήνης στην οδό Αιόλου όπου είχε εργαστεί από το 1884.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η γλυπτική στην παλιά Αθήνα

Ο Περάκης θυμόταν ότι ο ιερέας ήταν φίλος του γλύπτη πατέρα του Δημήτριου (Μήτσου) Ν. Περάκη (1893-1965) που συχνάζοντας στο επί της λεωφόρου Αμαλίας 46 μαρμαρογλυφείο του, είχε δώσει στα τρία παιδιά του «δυο-τρεις φορές ψωμί, τυρί και λίγα χρήματα». Θυμόταν επίσης ότι «η δουλειά του έμοιαζε κάπως του Παπαλουκά» (Νίκου Λογοθέτη, “Τρεις ζωγράφοι κι ένας γλύπτης”, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2014 και του ίδιου “Ο εικαστικός Κώστας Περάκης όπως τον έζησα”, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2017). Ο Γ. Κ. Φώτας πέθανε, χτυπημένος από καλπάζουσα φυματίωση, στην Αθήνα το 1941.

Γεώργιου Κ. Φώτα, Ο Απόστολος Παύλος κηρύττει στον Άρειο Πάγο (λεπτομέρεια), π. 1920, νωπογραφία, ναός Αγίου Νικολάου Πευκακίων.

Βελτιωμένη εκκλησιαστική ζωγραφική

Προφανώς, η ομοιότητα που παρατηρούσε ο Περάκης, σήμαινε ότι η ζωγραφική του Φώτα δεν ήταν βυζαντινότροπη. Ακολουθώντας τη βελτιωμένη εκκλησιαστική ζωγραφική, θεωρητικός της οποίας ήταν ο καθηγητής της Καλλιτεχνικής Μυθολογίας και της Ιστορίας των Εικαστικών Τεχνών στο Σχολείο των Τεχνών της Αθήνας (1848-1863) Γρηγόριος Γ. Παπαδόπουλος (1819-1873), ο Φώτας συναντήθηκε με τον Χατζηγιαννόπουλο και στη Μονή Πετράκη, όπου δούλεψε ο δεύτερος έξι εικόνες. Αυτό μαρτυρεί ο Χατζηγιαννόπουλος σε αυτοβιογραφικό σημείωμά του,που το είχε αγοράσει ο βυζαντινολόγος Ανδρέας Ξυγγόπουλος (1891-1979) από τον αρχαιοπώλη Δημοσθένη Στάικο.

Ο Γρηγόριος Γ. Παπαδόπουλος.

Σε λόγο του για την εκκλησιαστική τέχνη και ιδιαιτέρως για την ελληνική αγιογραφία, τον οποίον εκφώνησε στις 28 Ιουνίου 1870, κατά την απονομή βραβείων στους αριστεύσαντες μαθητές του ιδρυμένου από τον ίδιον το 1849 Ελληνικού Εκπαιδευτηρίου, ο Παπαδόπουλος θεωρούσε τον Χατζηγιαννόπουλο ως τον μόνο στην ορθόδοξη Ανατολή άξιο να ονομάζεται αγιογράφος.

Ταξίδεψε το 1858 στο Άγιον Όρος, όπου γνώρισε τη γλαφυρή δυτικότροπη και εισηγμένη από τη Ρωσία ζωγραφική της αδελφότητας των Ιωασαφαίων (ονομάστηκαν έτσι από τον επικεφαλής τους, μοναχό Ιωάσαφ, κατά κόσμον Ιορδάνη Ελεμίνογλου, 1832-1880). Παράλληλα, επηρεάστηκε από το Γερμανό ζωγράφο και καθηγητή στο Σχολείο των Τεχνών Λουδοβίκο Θείρσιο (1825-1909), γιο του καθηγητή της Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου Ειρηναίου Θείρσιου (Friedrich Thiersch, 1784-1860).Ο Λ. Θείρσιος ζωγράφισε το 1867 το ίδιο θέμα, έργο που βρίσκεται στο παλαιό Δημαρχείο της Αθήνας. Σε σχέση με την τοιχογραφία του Θείρσιου, η τοιχογραφία του Φώτα παρουσιάζει μια κάποια σκληρότητα στην απόδοση των προσώπων.