“Πάρε με όταν φτάσεις” – Συναυλία μνήμης για τα Τέμπη

Αν ο Θόδωρος Τερζόπουλος με την Ορέστεια του, προσπάθησε να μας αποκαλύψει τι σημαίνει και τι συνεπάγεται, προσωπικά και συλλογικά, μια ζωή χωρίς Ερινύες…Τι σημαίνει και τι συνεπάγεται μια συλλογική ζωή χωρίς ζωντανή, ασυμβίβαστη ελέγχουσα συνείδηση, χωρίς μνήμη…Η εκδήλωση του Συλλόγου Συγγενών των Θυμάτων του εγκλήματος των Τεμπών, στο Καλλιμάρμαρο, λειτούργησε ως η επάνοδος ενός πανίσχυρου χορού ασυμβίβαστων Ερινύων, στο προσκήνιο της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Στο προσκήνιο της δικαϊακής και ηθικής μας ζωής.

Στη χώρα μας το τραγούδι και η μουσική διαχρονικά λειτουργεί ως καταλύτης αφύπνισης, ανάτασης, κάθαρσης, συναισθηματικού συντονισμού, ένταξης σε “κοινό πολιτικό-συμβολικό αστερισμό”. Από την εποχή του λαϊκού δημιουργού του ακριτικού και του κλέφτικου τραγουδιού, στον Ρήγα, στον Κάλβο και τον Σολωμό, η μουσική και το τραγούδι έρχεται να καλύψει το τεράστιο κενό υπεύθυνης πνευματικής και πολιτικής παρουσίας. Έτσι συνέβη και στο Καλλιμάρμαρο. Οι ερμηνευτές παρ’ ότι συνέθεταν ένα ευρύ φάσμα αφετηριών και καλλιτεχνικών ταυτοτήτων επι-κοινωνούσαν με το σύνολο του κόσμου που είχε κατακλύσει το Καλλιμάρμαρο.

Επικοινωνούσαν με έναν κόσμο που μετείχε στον πόνο των συγγενών των θυμάτων, έναν κόσμο που μετείχε σε μια βαθύτατα “πένθιμη χαρά” πηγάζουσα από την αίσθηση της παλλαϊκής συμπαράστασης στην απαίτηση για δικαιοσύνη και δικαίωση, ένας κόσμος που δήλωνε ότι θέλει να θυμάται και να τιμά τα αδικοχαμένα παιδιά του, έναν κόσμο που ένιωθε το δάκρυ του πόνου των συγγενών των θυμάτων να μετουσιώνεται σε πηγή αγωνιστικής απαίτησης για ΠΟΤΕ ΠΙΑ.

Δύο εκδηλώσεις για τη μνήμη

Η άποψη, για την κυριαρχούσα ιδιώτευση, για απόλυτη επικυριαρχία του αντικοινωνικού ατομικισμού, που έτεινα να αποδέχομαι, δεν σας κρύβω ότι κλονίστηκε μετά την εκδήλωση στο Καλλιμάρμαρο, ιδιαίτερα σε συνδυασμό της απόλυτη επιτυχία αυτής της εκδήλωσης με την επιτυχία της Ορέστειας του Τερζοπουλου. Ίσως αυτές οι δύο εκδηλώσεις μνήμης να αποτελούν τις αμυγδαλιές μιας νέας άνοιξης.
Κατά τα φαινόμενα η ζωή δικαιώνει την πρόσληψη του Καζαντζάκη για τον καθοριστικό ρόλο του τραγουδιού για να ανθοβολήσει η χέρσα γη μας…

«…Ε μωρέ σεις χωριάτες μέρμηγκοι, σταροκουβαλητάδες,
θα ρίξω παπαρούνα κόκκινη, φωτιά να πιάσει ο κάμπος.
Κοράσια με τ’ αγριοπερίστερα στον δρόσερό σας κόρφο,
λεβέντες με το μαυρομάνικο στο λάζο το ζωνάρι,
ξερό δεντρό ’ναι η γης χωρίς ανθούς, όσο κι αν πολεμάτε,
εγώ, μωρέ με το τραγούδι μου θα την ανθοβολήσω!…» (Από τον πρόλογο της Οδύσσειας το …)

Ο ρόλος της μουσικής και της ποίησης λειτούργησε προδικτατορικά, στην διαμόρφωση του αγωνιστικού λαϊκού φρονήματος της εποχής. Ελάχιστη υπόμνηση μπορεί να αποτελέσει το ριζίτικο Κρητικό τραγούδι η “Ξαστεριά”. Λειτούργησε συνθετικά συγκροτώντας τη βαθύτερη και ουσιαστικότερη απειλή για τους κρατούντες.. Συγκρότησε το ενοποιητικό κοινωνικο-ψυχολογικό, συμβολικό υπόβαθρο μιας μαχητικής και απαιτητικής κοινωνικής αντιπολίτευσης με καθοριστική συμμετοχή της νέας γενιάς. Προσέφερε κοινούς ηθικούς, αξιακούς, πολιτισμικούς παρονομαστές. Κοινωνική και πολιτισμική συνοχή που οδήγησε τους κρατούντες στην επιβολή της κοινωνικά αποσυνθετικής, παραλυτικής, παρένθεσης της δικτατορίας για την αντιμετώπιση της.

Απείλησε και μεταδικτατορικά… στην ίδια κατεύθυνση, (η μουσική και η ποίηση) όμως έλειπε, ξανά, η πνευματική και πολιτική ηγεσία που θα αξιοποιούσε την προδικτατορική παρακαταθήκη και το μεταδικτατορικό πολιτιστικό ξέσπασμα για την διαμόρφωση και την εδραίωση μιας πολιτισμικής ηγεμονίας, θεμελιακής προϋπόθεσης για μια πολιτική ηγεμονία προοδευτικών και πατριωτικών πολιτικών δυνάμεων. Μιας ηγεμονίας που θα λειτουργούσε αποτρεπτικά στην μεταπολιτευτική σταδιακή παρακμιακή πορεία των βασικών συνιστωσών του πολιτικού μας συστήματος, αλλά και του πολιτικού μας συστήματος στο σύνολό του.

Μετέχοντας στην εκδήλωση στο Καλλιμάρμαρο για τη μνήμη των θυμάτων, νοιώθοντας τον παλμό των συμπασχόντων-συμμετεχόντων μπορούσα να είμαι βέβαιος ότι δεν επρόκειτο για “παράσταση” αλλά για πραγματική ιεροτελεστία αφιερωμένη στους αδικοχαμένους νεκρούς, στους πενθούντες συγγενείς, στην αναγκαία για την ατομική και συλλογική ψυχική υγεία, ΜΝΗΜΗ. Ήταν συλλογικός όρκος στην Μνημοσύνη. Θυσία αφιερωμένη στην Μνημοσύνη.. Αφιερωμένη στην αρχαία Θεά που κατά τους Ορφικούς Ύμνους, «συγκρατεί κάθε ανθρώπινο νου, σύνοικον με την ψυχή και καθιστά καλοδύναμο και κραταιό τον λογισμό των ανθρώπων…».

Επιτρέψτε μου να κλείσω αυτό το κείμενο με τους στοίχους του τραγουδιού που συνέταξε ο Δεληβοριάς την παραμονή της εκδήλωσης και με συγκλονιστικό τρόπο το απέδωσε στο Καλλιμάρμαρο.

“Που είσαι τώρα φως μου
Ήτανε γραμμένο
Νάμαι εδώ για πάντα
Να σε περιμένω
Όσο κι αν κρατήσει
Να μην το ξεχάσεις
Όταν φτάσεις πάρε
Πάρε όταν φτάσεις
Θα το γράψει ο τοίχος
Θα το γράψει ο βράχος
Πως δεν ήταν μόνο
Ενός ανθρώπου λάθος
Θα το πει η σημύδα
Θα το πει κι ο κέδρος
Πως εδώ σκοτώνει
Όπου βρει το κέρδος
Θα το πει η λεβάντα
Θα το πει η μυρσίνη
Πως κυλάει στα μάτια
Η δικαιοσύνη
Μάτια του παιδιού μου
Που δεν θα φιλήσω
Δεν υπάρχει τρόπος πια
Να σταματήσω
Μέχρι νάρθει ο πήχυς
Και το χαλινάρι
Μέχρι ναρθει η Νέμεσις
Και να τους πάρει
Αν δεν βρω το τέρμα
Δεν θα ησυχάσω
Δεν θα σταματήσω
Δεν θα ξαποστάσω
Δεν θα κάνω πίσω
Και δεν θα ξεχάσω
Θα σε πάρω εγώ
Παιδάκι μου όταν φτάσω”