“Έφυγε” ένας ξεχωριστός βιολιστής

Πέθανε σε ηλικία 90 ετών, ο Ιγκόρ Όιστραχ, γιος του φημισμένου Δαβίδ Όιστραχ, αλλά εκπληκτικός βιολιστής και ο ίδιος. Αν και απεβίωσε μέσα Αυγούστου, τα μέσα ενημέρωσης το έμαθαν (ή πάντως το γνωστοποίησαν) το Σεπτέμβρη. Πέθανε από επιπλοκές πνευμονίας και ήταν, επιπλέον, καρδιοπαθής. Η σύγκριση του συγκρατημένου Ιγκόρ προς τον πληθωρικό πατέρα του, ήταν πάντα συντριπτική.

Ο πατέρας Όιστραχ είχε γεννηθεί στην Οδησσό και ήταν “παιδί θαύμα”, αφού έπαιζε σε κοντσέρτα από τα έξι του χρόνια. Είχε στενή συνεργασία με τον ξακουστό πιανίστα Σβιατοσλάβ Ρίχτερ και τους εξαίρετους Αράμ Χαρτσατουριάν και Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Το 1963 υπέστη το πρώτο έμφραγμα, αλλά συνέχισε να εργάζεται μανιωδώς και δέκα χρόνια αργότερα, το επόμενο έμφραγμα αποδείχθηκε μοιραίο. Ο γιος έδωσε το πρώτο του κοντσέρτο στα 17 του χρόνια, με βασικό δάσκαλό του τον πατέρα του.

Στα 18 του πήρε το πρώτο βραβείο στο διεθνή Διαγωνισμό Βιολιού της Βουδαπέστης. Από το 1993 δίδασκε στο Βασιλικό Ωδείο των Βρυξελλών. Εμφανιζόταν συχνά ως σολίστ αλλά και με ορχήστρες, ενώ όσο ζούσε ο πατέρας του συμμετείχε στις περισσότερες εμφανίσεις του. Ο Ιγκόρ Όιστραχ παντρεύτηκε μια συμπατριώτισσά του πιανίστα και απέκτησαν έναν γιο, τον Βάλερι, που έγινε βιολιστής.

Η μεγάλη σκιά του Δαβίδ Όιστραχ όμως, δεν άφησε τον γιο του να λάμψει όσο του άξιζε, παρότι αναγνωριζόταν ως εξαιρετικός βιολιστής. Όταν εμφανίσθηκε στη Νέα Υόρκη, στο Κάρνεγκι Χολ, οι κριτικοί απλώς συνέκριναν: «Πολύ καλός βιολιστής, αλλά όχι σαν τον πατέρα του». Ο γιος έμοιαζε επιπλέον εκπληκτικά στον πατέρα και στη φυσιογνωμία, κάτι που επίσης έκανε την άδικη σύγκριση, σχεδόν αναπόφευκτη.

Η σταδιοδρομία του συνέπεσε με τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά μπόρεσε και εμφανίστηκε πολλές φορές στις ΗΠΑ. Το 1971 ένα κοντσέρτο στο Μανχάταν διακόπηκε από την αστυνομία, για να ερευνηθεί ο χώρος, με την αιτιολογία (ή δικαιολογία) ότι ίσως είχαν βάλει βόμβα Εβραίοι που διαμαρτύρονταν για την μεταχείριση των ομοθρήσκων τους στην Σοβιετική Ένωση.

Διάσημος πατέρας

Οι “Times” έγραφαν για τον τότε 33χρονο Ιγκόρ: «Έχει έναν ήχο σαν από καθαρό μετάξι, η εκτέλεση είναι αβίαστη σαν να μην προσπαθεί καθόλου ακόμα και στα πιο δύσκολα κομμάτια. Και έχει ένα παράξενο, συγκρατημένο, αλλά βαθιά έντονο συναισθηματικό ξέσπασμα που σε συγκλονίζει» ενώ η “Tribune” του Σικάγο «με ένα πρόσωπο σαν να παίζει πόκερ, δεν έδειχνε να ευχαριστιέται το έργο, και δεν το ευχαριστηθήκαμε ούτε εμείς».

O Ιγκόρ Όιστραχ, ίσως επειδή ανατράφηκε ως βιολιστής μέχρι τα 40 του χρόνια στο πλευρό του παθιασμένου και στομφώδους Δαβίδ Όιστραχ και έπρεπε να εξισορροπεί αυτό τον στόμφο όταν έπαιζαν μαζί, ίσως επειδή δεν έβρισκε τον οίστρο ιδιοσυγκρασιακά σύμφωνο με το δικό του ταμπεραμέντο, μα βασικά ίσως επειδή ήθελε πάση θυσία να διαφέρει επιτέλους από τον πατέρα του, είχε πολύ πιο διακριτική τέχνη.

Μετά το θάνατο του Δαβίδ Όιστραχ, το 1974, ο Ιγκόρ άρχισε σταδιακά να εμφανίζεται πλέον με τον δικό του έφηβο τότε γιο,τον Βάλερι, και έχοντας στο πιάνο την σύζυγό του Ναταλία Ζερτσάλοβα. Οι Όιστραχ έμειναν στην Μόσχα μέχρι το 1991, οπότε με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ο Ιγκόρ δέχθηκε την θέση καθηγητή στις Βρυξέλλες. Όμως, όταν πια γέρασε, ξαναγύρισε στη Μόσχα, όπου και πέθανε. Εκεί πέθανε και η γυναίκα του πριν από τέσσερα χρόνια. Ο Βάλερί Όιστραχ σταδιοδρόμησε στη Γερμανια και στις Βρυξέλλες και ως μουσικός βιολιστής και ως καθηγητής.

Όταν είχαν ρωτήσει τον Ιγκόρ Όιστραχ αν η σκιά του πατέρα του, τον είχε ουσιαστικά συνθλίψει, απάντησε διπλωματικά: «Νομίζω ότι είχα μια πολύ καλή σταδιοδρομία με τις δικές μου δυνάμεις, έπαιξα με τις καλύτερες ορχήστρες στον κόσμο και συνεργάστηκα με τους καλύτερους μαέστρους. Και αισθάνομαι ότι ήμουν τυχερός που είχα έναν τόσο σπουδαίο και θαυμάσιο πατέρα».