Πως ο Μακιαβέλι αποστομώνει τον Λιάκο

Όσο και αν φαίνεται παράξενο (ακόμη και γελοίο), υπάρχουν πολλοί διανοούμενοι-επιφυλλιδογράφοι που με αφορμή και πάλι την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου επαναλαμβάνουν μονότονα ότι το ελληνικό έθνος «είναι ξαφνικό δημιούργημα του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης» ή ότι πρόκειται για μεταεπαναστατικό «νεαρό έθνος» ή ακόμη για «εξελληνισμό του έθνους» (π.χ. Αντώνης Λιάκος).

Θα αρκούσε βεβαίως ένα ελαφρύ μειδίαμα περιφρόνησης για να προσπεράσει κανείς τέτοια ανιστόρητα ιδεολογικά κατασκευάσματα περιφρόνησης της πατρίδας, αν “διανοητές” αυτού του τύπου δεν κυριαρχούσαν στο δημόσιο και πολιτικό βίο της χώρας, απαξιώνοντας συστηματικά την εθνική μας μνήμη, βάλλοντας κατά της διαχρονικότητας του ελληνικού έθνους.

Επ’ αυτού κάποιες (από τις “άπειρες”) ιστορικές επισημάνσεις: Κατ’ αρχάς ας μη αναφερθούμε στο περίφημο “Contra errores GRAECORUM” (“κατά των σφαλμάτων των Γραικών”) της πραγματείας του Θωμά Ακινάτη (κατά παραγγελία του Πάπα Ουρβανού Δ΄) από το 1263. Ας ξεχάσουμε επίσης τον σημαντικότερο χρονογράφο των Φράγκων της περιόδου τέλη του 12ου αιώνα, Ομπρί ντε Τρουα Φοντέν, που κάνει λόγο για εκείνον τον «πανίσχυρο Γραικό», τον «δυνατό άρχοντα Θεόδωρο Βρανά», λίγο πριν την “πρώτη Άλωση” της Κωνσταντινούπολης το 1204.

Να μην αναφερθούμε ούτε στον “Πορθητή” Μωάμεθ Β΄ που ήθελε, όπως ομολογούσε, «να εκδικηθεί τους Έλληνες», ούτε καν στους μισέλληνες Γερμανούς αυτοκράτορες και ιεράρχες εκείνης της μακρινής εποχής που δεν μιλούσαν παρά μόνο για «Έλληνες» και για «Γραικούς». Και αυτό, για να μην ισχυριστεί κάποιος ότι όλοι οι προαναφερθέντες (και πολλοί άλλοι ακόμη) χρησιμοποιούσαν τη λέξη “Έλληνες/ Γραικοί” και “Ελλάδα” δήθεν για πολιτικούς ή θρησκευτικούς λόγους.

Τι έγραφε ο Μακιαβέλι

Και ας επικεντρωθούμε σε έναν μεγάλο διανοητή των αρχών του 16ου αιώνα και πανθομολογουμένως «γνήσιο καταγραφέα της πραγματικότητας», τον Νικολό Μακιαβέλλι, σε δύο μόνο παραδείγματα από τα πολλά περισσότερα στα έργα του “Ο Ηγεμόνας” και “Διατριβές”.

Κατ’ αρχάς, για τον Ιταλό πατριώτη Μακιαβέλι και τη διαχρονικότητα που υπονοεί «όποιος γεννιέται στην Ιταλία και στην Ελλάδα … έχει λόγο να κατηγορεί την εποχή του και να παινεύει τα περασμένα γιατί σ΄ αυτά βλέπει πολλά που του φαίνονται θαυμαστά ˙ μα στα τωρινά … την άκρα αθλιότητα, το αίσχος και την ντροπή. ….» (“Διατριβές”, 2, προοίμιο).

Προσπαθώντας μάλιστα να αποδείξει ότι το λάθος που έκαναν στην αρχαιότητα οι Αιτωλοί, καλώντας στην Ελλάδα τους Ρωμαίους, επαναλήφθηκε και στον ύστερο Μεσαίωνα, γράφει: «Ο Αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης για να αντισταθεί στους γείτονές του κάλεσε στην Ελλάδα δέκα χιλιάδες Τούρκους. Αυτοί όταν τέλειωσε ο πόλεμος δεν ήθελαν να φύγουν, γεγονός που στάθηκε η αρχή της υποδούλωσης της Ελλάδας στους άπιστους» (“Ο Ηγεμόνας”, κεφ. ΙΓ΄).

Εν κατακλείδι, αυτό που προκαλεί και εξοργίζει είναι η προφανής ιδεοληπτική θεώρηση της ιστορίας και του έθνους, η εθνική μειονεξία κάποιων, αλλά και σε ορισμένους από αυτούς ο ευδιάκριτος πλέον ανθελληνισμός-μισελληνισμός τους. Όμως, όπως έγραφε ο Αντόνιο Γκράμσι: «Αποδοκιμάζει κανείς το παρελθόν για να μην υπολογίζει το καθήκον του παρόντος». Όποιος ξέρει λίγη ιστορία, χωρίς ιδεοληπτικούς αυτοπεριορισμούς, καταλαβαίνει αμέσως περί τίνος πρόκειται…