Μετά τις ουρές στο Κτηματολόγιο νέα πεντάμηνη παράταση

Μετά τις τεράστιες ουρές στα κατά τόπους γραφεία του Κτηματολογίου, αλλά και λόγω της οικονομικής κρίσης που καθιστά το αναλογούν πρόστιμο δυσβάστακτο εισπρακτικό μέτρο, η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει νέα παράταση –πεντάμηνη– για τις εκπρόθεσμες δηλώσεις ακίνητης περιουσίας. Όμως, στις αρχές του 2024 όσοι δεν προβούν σε αυτήν την -όντως κοπιαστική και γραφειοκρατική- διαδικασία θα αντιμετωπίσουν πρόστιμα, που θα κυμαίνονται μεταξύ των 300 και 2.000 ευρώ.

Το πρόστιμο θα υπολογίζεται με βάση την αντικειμενική αξία των ακινήτων και το χρόνο καθυστέρησης στην υποβολή της δήλωσης –χρόνος που διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Το ποσό δεν θα μπορεί να είναι μικρότερο των 300 ευρώ σε καμία περίπτωση, αλλά ούτε και μεγαλύτερο των 2.000 ευρώ. Επί του προστίμου θα εκδοθεί κοινή υπουργική απόφαση μέχρι την 31 Δεκεμβρίου 2023 και θα τεθεί σε ισχύ ένα μήνα μετά, εκτός και αν η ΚΥΑ εκδοθεί νωρίτερα, οπότε μπορεί να τεθεί σε ισχύ από τον Ιανουάριο. Υπενθυμίζεται ότι η πολλοστή παράταση της προθεσμίας για τις εκπρόθεσμες δηλώσεις έληγε στα τέλη Ιουλίου.

Η νέα παράταση ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και οι λεπτομέρειες αναφέρονται στο άρθρο 38 (ΦΕΚ 137 Α’/29.7.2023). Το πρόστιμο για δικαιώματα κυριότητας (ψιλής και πλήρους) και επικαρπίας υπολογίζεται για το σύνολο των ακινήτων που δεν έχουν δηλωθεί εμπρόθεσμα, ακόμα και στις αγροτικές περιοχές.  Όποιος παραλείψει την δήλωση στο Κτηματολόγιο δεν μπορεί να προβεί σε καμία εμπράγματη δικαιοπραξία ή και να ζητήσει άδεια οικοδομής. Το αποδεικτικό υποβολής δήλωσης μνημονεύεται και επισυνάπτεται στο συμβόλαιο, μνημονεύεται στην οικοδομική άδεια και τηρείται στον φάκελο της αρμόδιας για την έκδοση της άδειας υπηρεσίας.

Εφόσον παρέλθουν όλες οι προθεσμίες τα αδήλωτα ακίνητα εγγράφονται στο Κτηματολόγιο ως “αγνώστου ιδιοκτήτη” και σε αυτή την περίπτωση περιέρχονται στο δημόσιο, εκτός και αν πραγματοποιηθούν οι σχετικές διορθώσεις στις προβλεπόμενες ημερομηνίες. Βεβαίως σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν ανοιχτά πολεοδομικά και ιδιοκτησιακά θέματα προς επίλυση, τα οποία καθυστερούν τη συγκέντρωση των δηλώσεων και τις κτηματογραφήσεις. Η αναμενόμενη Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργείων Οικονομικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα ορίζει επακριβώς τον τρόπο υπολογισμού του προστίμου, συμπεριλαμβανομένου του συντελεστή προσαύξησης λόγω καθυστέρησης. Αν παρέλθει η ημερομηνία πληρωμής του προστίμου, θα “χρεώνεται” αυτομάτως στην Εφορία.

Παράταση στην παράταση

Η παράταση -όπως και οι προηγούμενες που έχουν δοθεί- κρίθηκε σκόπιμη λόγω του ότι “γονάτισαν” οι εργαζόμενοι στο Κτηματολόγιο, αλλά και επειδή το συζητούμενο πρόστιμο είναι πολύ υψηλό για τους περισσότερους ιδιοκτήτες ακινήτων –ειδικά αν πρόκειται για ένα χωράφι εκτός σχεδίου ή ένα εγκαταλελειμμένο οίκημα για το οποίο κάποιος ήδη επιβαρύνεται με τον ΕΝΦΙΑ χωρίς να έχει κανένα έσοδο από αυτό. Μία δικαιολογία που ακούστηκε ήταν και η διετία της πανδημίας, η οποία όντως δυσχέρανε πολύ την όλη διαδικασία αφού απαιτείτο ραντεβού στο Κτηματολόγιο, καθώς και άλλα ραντεβού σε άλλες υπηρεσίες για να συγκεντρώσει κάποιος τα απαραίτητα έγγραφα.

Όμως είναι γεγονός ότι πάρα πολλά ακίνητα δεν έχουν δηλωθεί παρότι έχουν “αλλάξει χέρια” εδώ και πέντε ή και δέκα χρόνια, δηλαδή πολύ πριν από την πανδημία. Και τότε πάντως δίνονταν παρατάσεις επί παρατάσεων. Πέραν του θέματος της αμέλειας πολλών ιδιοκτητών ή συνιδιοκτητών, σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν ανοιχτά πολεοδομικά και ιδιοκτησιακά θέματα προς επίλυση, τα οποία καθυστερούν τη συγκέντρωση των δηλώσεων και τις κτηματογραφήσεις.

Προφανώς η κυβέρνηση θέλησε να αποφύγει ένα μέτρο στην ουσία εισπρακτικό, σε εποχές ενεργειακά και εν γένει οικονομικά δύσκολες για τους περισσότερους φορολογουμένους. Συνολικά, απομένει να δηλωθεί το 13% των ακινήτων της χώρας, αν και αυτό το ποσοστό είναι στην ουσία μέσος όρος. Άλλες περιοχές έχουν καλυφθεί σε ποσοστό σχεδόν 98% και άλλες στο 50%, δηλαδή δεν έχουν δηλωθεί ούτε τα μισά ακίνητα.

Στην καθυστέρηση αυτή έπαιξαν ρόλο τοπικές ιδιομορφίες, αλλά και το γεγονός ότι η κτηματογράφηση ξεκίνησε ανά περιοχές με μεγάλη διαφορά φάσης  -τρία χρόνια στην περίπτωση της Κρήτης. Η Κρήτη είναι “πολύ πίσω” στην κτηματογράφηση, όπως και τα νησιά του Αργοσαρωνικού. Εν γένει ουρές σχηματίστηκαν παρά τον καύσωνα σε όλα τα κτηματολογικά γραφεία της χώρας. Αυτές οι ουρές, αλλά και οι χρονοβόρες διαδικασίες στα γραφεία του Κτηματολογίου, εξαίρεσαν το προσωπικό του από τη δυνατότητα απόσπασης, μετάταξης και μετακίνησης σε άλλο φορέα του Δημοσίου έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2025. Η ημερομηνία αυτή θεωρητικά ορίσθηκε ως χρόνος ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου.