“Εξοικονομώ”: Ο Β. Παπαδόπουλος (ΥΠΕΝ) για κόστη και οφέλη

Παρά τα προβλήματα, προσαρμοζόμαστε στις απαιτήσεις των πολιτών, φορέων και επαγγελματικών κλάδων, ώστε να “τρέχουν” ταχύτερα οι διαδικασίες των νέων προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας, αναφέρει στην συνέντευξη του, ο σύμβουλος ενεργειακής αποδοτικότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Βασίλειος Γ. Παπαδόπουλος υπενθυμίζοντας : Το “Εξοικονομώ-Επιχειρώ” με προϋπολογισμό 200 εκατ. ευρώ, είναι έτοιμο να ξεκινήσει να δέχεται αιτήσεις.

-Να πάρουμε τα προγράμματα από την αρχή, να δούμε πως εξελίχθηκαν τα “Εξοικονομώ”, μέχρι σήμερα.

Η παλαιότητα των κτιρίων και οι πολύ μεγάλες καταναλώσεις οδήγησαν στη λήψη της απόφασης για τη δημιουργία των προγραμμάτων “Εξοικονομώ”. Πρώτη προσπάθεια είχε γίνει παλαιότερα με το πρόγραμμα “Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον Ι”. Το πλήθος των ωφελούμενων αυτού του προγράμματος έφτασε τις 56.459, ενώ οι επιχορηγήσεις και τα δάνεια που έπεσαν στην αγορά, ήταν πάνω από 672 εκατ. ευρώ. Κατόπιν υπήρξε ένα κενό στα χρηματοδοτικά προγράμματα εξοικονόμησης.

Το 2018 ξεκίνησε το “Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον ΙΙ”. Αρχικά το 2018 και 2019 αντίστοιχα ξεκίνησαν ο Α΄ και ο Β΄ κύκλος του προγράμματος με συνολικό προϋπολογισμό 676 εκατ. ευρώ. Είναι προγράμματα που ξεκίνησαν από την προηγούμενη κυβέρνηση, υλοποιήθηκαν όμως πολύ επιτυχημένα από την παρούσα. Τα προγράμματα αυτά έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί με το ποσοστό ολοκλήρωσης να είναι πλέον του 99% για το ΕΚΟ ΙΙ Α΄(Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον ΙΙ ) και 98,5% για το Β΄ κύκλο αντίστοιχα. Μόλις κλείσει και ο Β΄ κύκλος οι ωφελούμενοι θα είναι μόνο από αυτόν περίπου 19.500.

Στην πορεία ήρθε ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του πολύ πετυχημένου προγράμματος “Εξοικονομώ –Αυτονομώ”. Μέσω αυτού υλοποιείται η ενεργειακή αναβάθμιση 37.000 και πλέον κατοικιών με συνολικό προϋπολογισμό τα 804,39 εκατ. ευρώ, πού με την αναμενόμενη μόχλευση κατά την ολοκλήρωση του, θα έχουν πέσει στην αγορά πάνω από 1 δις ευρώ. Αυτή τη στιγμή το ποσοστό ολοκλήρωσης του προγράμματος προσεγγίζει το 80% -μέχρι το τέλος 2023 θα έχει ολοκληρωθεί. Στη συνέχεια ήρθε το ακόμα πιο επιτυχημένο πρόγραμμα “Εξοικονομώ 2021”. Ως ΥΠΕΝ προσπαθούμε πάντα να ακούμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες των πολιτών. Με γνώμονα αυτό λοιπόν επανασχεδιάσαμε τη φιλοσοφία των προγραμμάτων “Εξοικονομώ” και προβήκαμε σε σημαντικές αλλαγές.

-Δηλαδή;

Πρωτίστως αλλάξαμε τη διαδικασία ένταξης στο πρόγραμμα καταργώντας την αρχή της χρονικής προτεραιότητας, η οποία ήταν μία πιεστική αλλά ίσως και άδικη διαδικασία και προχωρήσαμε στην αξιολόγηση βάσει κριτηρίων βαθμολογίας. Τα κριτήρια αυτά είναι ενεργειακά, οικονομικά αλλά και κοινωνικά. Αφού λοιπόν προκηρύχθηκε το πρόγραμμα, είδαμε στην πορεία την τεράστια συμμετοχή των πολιτών σε αυτό. Οι αιτήσεις πλησίασαν τις 90.000.

Επομένως, φροντίσαμε και βρήκαμε επιπρόσθετους πόρους για να μπορέσουμε να τους εντάξουμε όλους. Το πρόγραμμα λοιπόν διαθέτει προϋπολογισμό 1.138.000 εκατ. ευρώ και είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα “Εξοικονομώ” που έχει βγει ποτέ. Μία ακόμα τομή αυτού του προγράμματος είναι η προκαταβολή που δίνει το πρόγραμμα στον ωφελούμενο με στόχο την ταχύτερη υλοποίηση αλλά και την πιο εύρυθμη λειτουργία της αγοράς με λιγότερες πιστώσεις και πιο άμεσες χρηματοροές. Ταυτόχρονα βλέποντας και τις ανατιμήσεις της αγοράς, αυξήσαμε τα όρια των επιμέρους δαπανών.

Επιπλέον, θεσμοθετήσαμε τον κληρωτό Β΄ επιθεωρητή για τη μεγαλύτερη διασφάλιση της επίτευξης των στόχων του προγράμματος. Το “Εξοικονομώ 2021” αυτή τη στιγμή υλοποιείται με πάνω από 54.000 ωφελούμενους να έχουν ολοκληρώσει τις προαπαιτούμενες διαδικασίες και να έχουν πάρει υπαγωγή από το ΤΕΕ (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος).

Νέα προγράμματα

Σχεδόν παράλληλα ακολούθησαν τα προγράμματα “Εξοικονομώ 2023” και “Εξοικονομώ Ανακαινίζω για Νέους”. Δύο προγράμματα που ήρθαν με τη σειρά του να προστεθούν στην πορεία της ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών με προϋπολογισμό 300 και 350 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Το μεν πρώτο είναι στα πρότυπα του “Εξοικονομώ 2021” για τους πολίτες το δε Νέων είναι πιο στενευμένο με ενισχυμένο τον κοινωνικό χαρακτήρα. Το “Εξοικονομώ Ανακαινίζω για Νέους” αφορά τόσο στην ενεργειακή αναβάθμιση, όσο και σε μία πλήρη ανακαίνιση του σπιτιού για νέους έως και 39 ετών.

Ως μέρος της ευρύτερης κοινωνικής πρωτοβουλίας της κυβέρνησης “Το Σπίτι Μου” στόχο έχει να παρέχει ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα για τους νέους που θέλουν να φτιάξουν το σπιτικό τους. Η περίοδος των αιτήσεων αυτών των προγραμμάτων έληγε στις 15/9, αλλά από το πολύ μεγάλο ενδιαφέρον που έχουν δείξει οι πολίτες πρόσφατα λήφθηκε η απόφαση της παράτασης του διαστήματος υποβολής αιτήσεων ένταξης κατά δύο μήνες ακόμα.

Μέσα σε όλα αυτά τα προγράμματα που αφορούν στις κατοικίες να αξίζει να σημειωθούν και δύο άλλα προγράμματα. Το πρόγραμμα “ΗΛΕΚΤΡΑ” το οποίο αφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων του Δημόσιου Τομέα, αλλά και το πρόγραμμα “Εξοικονομώ Επιχειρώ” για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων του τουρισμού, του εμπορίου και των υπηρεσιών. Το “Ηλέκτρα” έχει προϋπολογισμό 640 εκατ. ευρώ και είναι ανοιχτό προς υποβολή νέων αιτήσεων, ενώ ταυτόχρονα οι ήδη υποβληθείσες αιτήσεις προχωρούν τα διαδικαστικά με στόχο: οι υλοποιήσεις των έργων και τα πρώτα λεφτά να πέσουν στην αγορά αρχές του επόμενου έτους.

Το πολυαναμενόμενο “Εξοικονομώ Επιχειρώ” διαθέτοντας έναν προϋπολογισμό 200 εκατ. ευρώ είναι έτοιμο να ξεκινήσει να δέχεται αιτήσεις άμεσα. Πρέπει να σας πω ότι όλα αυτά τα προγράμματα έχουν χρηματοδοτηθεί από Εθνικούς πόρους, ΕΣΠΑ και Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και συμβάλουν τα μέγιστα στους εθνικούς στόχους, όπου βάσει του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα έως το 2030 πρέπει να έχουν ανακαινιστεί πάνω από 600.000 κατοικίες.

-Ποιο πρόγραμμα “Εξοικονομώ” θεωρείτε πιο πετυχημένο και γιατί;

Δεν μπορεί να γίνει σύγκριση μεταξύ τους, αφού αποτελούν διακριτά τμήματα μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής με στόχο: την βέλτιστη ενεργειακή αναβάθμιση και εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτό που μπορεί να σημειωθεί όμως, είναι ότι κανένα από τα προγράμματα αυτά δεν έμεινε με αδιάθετους πόρους.

-Στην αρχή, ήταν όποιος προλάβει στην πλατφόρμα για την υποβολή αιτήσεων, στη συνέχεια τα πράγματα καλυτέρεψαν – ακούγονται όμως ακόμα παράπονα και για τον χρόνο καταβολής της επιδότησης – και από επιχειρηματίες. Τί λέτε γι’ αυτό;

Πράγματι, η διαδικασία για την υποβολή των προτάσεων στα προγράμματα “Εξοικονομώ” έχει αλλάξει από το “Εξοικονομώ 2021” και μετά. Αυτό είναι λογικό, ως ΥΠΕΝ πάντα ακούμε τους πολίτες και την αγορά και προσπαθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο και καλύτερα να προσαρμόσουμε τις πολιτικές μας στις πραγματικές τους ανάγκες. Εξ’ άλλου όλα τα προγράμματα που ετοιμάζουμε προτού ξεκινήσουν τη λειτουργία τους τίθενται πάντα σε δημόσια διαβούλευση. Έτσι λοιπόν ένα βασικό αίτημα των μηχανικών πραγματοποιήθηκε, άλλαξε δηλαδή ο τρόπος υποβολής των αιτήσεων.

Ως προς τις καθυστερήσεις, το “Εξοικονομώ 2021” μπορεί να μοιάζει ως προς τα τεχνικά σημεία αρκετά, ωστόσο είναι στη λειτουργία του πολύ διαφορετικό από τα προηγούμενα. Έτσι λοιπόν στήθηκε με προκαταβολές επιχορήγησης, εγγυοδοσία για τα ευάλωτα νοικοκυριά, ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου κ.α. Όλα αυτά για να προετοιμαστούν, να υλοποιηθούν και στην πορεία να λειτουργήσουν προφανώς χρειάστηκε αρκετός χρόνος και δουλειά. Το θέμα όμως είναι ότι έγιναν και τα επόμενα προγράμματα θα τρέξουν ταχύτερα ακριβώς, επειδή βασίζονται πάνω στην ίδια λογική, που όμως πλέον, έχει έτοιμες διαδικασίες.

-Έχετε εικόνα της αγοράς από την εμπλοκή διαφόρων επαγγελματικών κλάδων στα εξοικονομώ;

Πολλοί είναι οι επαγγελματικοί κλάδοι που εμπλέκονται. Ενδεικτικά αναφέρω μηχανικοί, τεχνίτες, προμηθευτές κουφωμάτων, συστημάτων θέρμανσης, ηλιακών θερμοσιφώνων.

-Υπάρχει χρονικός περιορισμός για τα “Εξοικονομώ”, θα εξελιχθούν ή θα σταματήσουν;

Ο στόχος είναι η μείωση των καταναλώσεων και η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, στην κατεύθυνση της υλοποίησης των δεσμεύσεων της χώρας, που απορρέουν από το ΕΣΕΚ και πάντα με γνώμονα τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, αλλά και τη μείωση του κόστους αυτής για τους πολίτες. Τα προγράμματα που αυτή τη στιγμή “τρέχουν” είναι: το “Εξοικονομώ – Αυτονομώ” (σε επίπεδο υλοποίησης), το “Εξοικονομώ 2021” (σε επίπεδο υλοποίησης), το “Εξοικονομώ 2023” (σε επίπεδο υποβολής αιτήσεων), το “Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για Νέους” (σε επίπεδο υποβολής αιτήσεων) και ετοιμάζεται το “Εξοικονομώ – Επιχειρώ” άμεσα. Αυτά τα προγράμματα είναι αρκετά αυτή τη στιγμή και για την ίδια την αγορά.

-Με τα προγράμματα αυτά εξαντλείται και το ζήτημα της εξοικονόμησης ενέργειας;

Πάντα υπάρχει το περιθώριο βελτίωσης των δράσεων και δημιουργίας νέων.

-Τι γίνεται με τα θέματα των ελέγχων;

Για να μην γίνονται παρανοήσεις, για τα θέματα ελέγχου, δεν επιλαμβάνονται οι επιθεωρητές περιβάλλοντος. Η διαδικασία είναι η εξής: Για τα “Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον ΙΙ Α΄, Β΄”,  “Εξοικονομώ Αυτονομώ” ο δικαιούχος (Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα -ΕΑΤ ΑΕ) διενεργεί διοικητικό έλεγχο σε όλες τις αιτήσεις. Οι διαχειριστικές αρχές του ΕΠΑΝΕΚ (Επιχειρησιακού προγράμματος Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Καινοτομία ) και ΠΕΠ (Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα) διενεργούν δειγματοληπτικό και διοικητικό έλεγχο.

Έλεγχο (διοικητικό ή επιτόπιο) μπορεί να διενεργήσει και ελεγκτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πχ Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. Για τα “Εξοικονομώ 2021, 2023 Νέων” το ΤΕΕ διενεργεί διοικητικό έλεγχο σε όλες τις αιτήσεις, ενώ πραγματοποιεί και επιτόπιο δειγματοληπτικό έλεγχο (ΕΔΕΛ- Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου). Τα τμήματα επιθεώρησης ενέργειας Βορείου και Νοτίου Ελλάδος διενεργούν ελέγχους σε ΠΕΑ (Πιστοποιητικά Ενεργειακής Αποδοτικότητα) που έχουν εκδοθεί.