“Στο ακρωτήρι της κρυφής ελπίδας”

Ξαναδιαβάζοντας τα πρώτα αυθόρμητα σχόλιά μου στα περιθώρια των σελίδων της ποιητικής συλλογής του Ελευθερίου Ξάνθου (Ελευθέριος Τζιόλας) “Στο ακρωτήρι της κρυφής ελπίδας” (εκδ. Αρμός), σκέφτηκα να τα δημοσιεύσω ανεπεξέργαστα ως θραύσματα ενός αρχικού αισθητικού “διαλόγου”. Καθώς η ελλειπτικότητά τους, όπως διανθίζεται με στίχους χαρακτηριστικούς της ποίησής του, ίσως είναι και η καλύτερη πρώτη “συνάντηση” με την πολύ πυκνή υπαινικτικότητα των σημαινομένων της συγκεκριμένης ποιητικής γραφής. Όπως, μάλιστα, διασταυρώνεται με τους πονεμένους καημούς του Τόπου μας.

Είναι ποίηση, όπως προϊδεάζει συμπυκνωτικά και ο τίτλος του πρώτου ποιήματος της “συλλογής”, έντονης ταυτοτικής ιθαγένειας, με όλες τις αξιακές της φορτίσεις. Έξοχα υπομνηματισμένη, δίκην ερμηνευτικής πλαισίωσης, απ’ τη φωτογραφική εικαστική μαγεία κι απ΄ τον στοχαστικό δοκιμιακό της επίλογο. Που χαρίζει βαθιές αισθητικές ανάσες ελληνικής πατρίδας, πάντοτε συνομιλούσας, στη μακρά διαχρονία της, με τους ανοιχτούς οικουμενικούς ορίζοντες.

Άρωμα “Άσματος ηρωικού και πένθιμου…”, με την πολύ δική του συγκινησιακή σηματοδότηση στο δεύτερο ποίημα:

“Δεν χάνεται κανείς / όταν πεθαίνει στης λευτεριάς το σύνορο / για όλους μας!

Ανυπότακτη συνομιλία με το ανέφικτο στο τρίτο:

“Στον αέρα / τα ψηλά λάβαρά μας / λογχίζουν τα σύννεφα / συνομιλώντας με το ανέφικτο”

Ιχνηλασία της ελληνικής διαχρονίας και των αδικαίωτων καημών της Ρωμιοσύνης, όπως συμβολίζονται στο τέταρτο ποίημα Απ’ το “κεφάλι του Άρη“, του “Παπαξάνθη το μαρτύριο“, τον “άταφο Μανδηλαρά“:

“Το κεφάλι του Άρη / στο Φανοστάτη στα Τρίκαλα / ένας πύρινος περιστρεφόμενος κομήτης…”

“Ο άταφος Μανδηλαράς στα κύματα του Αιγαίου / το πέλαγος των αδικαίωτων φουσκώνει...”

• Σχόλιο στο έκτο ποίημα:

“Τραγούδια κλέφτικα… / Καρδιά ρεμπέτικη… / Μοιρολόι τρεμάμενο… / Μπέσα για μπέσα ορέ, ν’ αντέξουμε τον χαλασμό…”

• Σχόλιο στο έβδομο ποίημα: Βαθιά πονεμένος ολολυγμός για το ανοιχτό τραύμα του Εμφυλίου: Ξοδεμένες ζωές – ξέπνοοι μαχητές  – κραυγές σπαραγμού – ρημαγμένα ορύγματα – σκισμένες σημαίες…! Με τους “νικητές” ηθικά νικημένους και τους “νικημένους” ηθικά νικητές, σε έναν… νικημένο Τόπο! Όπου, όσο οι δυο “όχθες” δεν θα βλέπουν την κοινή κοίτη που τις ενώνει, το ανοιχτό εθνικό τραύμα δεν θα κλείσει!

“Η ήττα / πιο δυνατή απ΄ τη νίκη τους / επικαθορίζει το μέλλον και σκιαγραφεί / τις νέες ορίζουσες”

• Σχόλιο στο δέκατο ποίημα:

“Ψυχές γραπωμένες στα αετώματα / πεσμένα κιονόκρανα ιδεών”

• Σχόλιο στο ενδέκατο ποίημα:

Θάλασσα… νύχτα… Πομπές του Αχέροντα… Πόλεις ανέραστες και άπληστες…

“Ξέπλεκο όνειρο με λάμψεις μεγαλείου / Στα υψίπεδα της ιστορίας καλπάζει και χάνεται”.

• Σχόλιο στο δωδέκατο ποίημα:

“Προσμονή ζυμωμένη με ελπίδα και έλλειμα! / Χαμόγελα κλεισμένα / σε σφιγμένες γροθιές!

• Σχόλιο στο δέκατο τρίτο ποίημα:

“Η άνοιξη αργεί!”

• Σχόλιο στο δέκατο τέταρτο ποίημα:

“Θεσσαλονίκη: μάνα, κάρμα, αλάνα, πλάνα, μάγισσα, αρχόντισσα!”

“Όμως κρεμόσουνα κι εσύ από του ψεύτη τη βολή και τον κάθε υποκριτή“.

• Σχόλιο στο δέκατο πέμπτο ποίημα:

“Εκεί που είσαι αυτό και γίνεσαι και τ’ άλλο / Με στοχασμό, παλμό και λύτρωση”

• Σχόλιο στο δέκατο έκτο ποίημα:

“Τόπος ξεπλυμένων χρωμάτων… / Λυγμός βιολιού… / Στεναγμός κλαρίνου…”

“Ελάφια τα οράματά σου / αναγεννούνε έρωτες κι απώλειες ζωής”

• Σχόλιο στο δέκατο ένατο ποίημα:

“Με πολέμους τούτη η πατρίδα / Έζησε / Αγωνίστηκε / Τράνεψε και πορεύτηκε”

• Σχόλιο στο εικοστό ποίημα:

“Οι νεκροί ακίνητοι, ευγενείς, αθόρυβοι, ήρεμοι, αληθινοί”

“Κάθε πρωί / μας αφήνουν με μιαν ευχή / κι ένα χάδι”

• Σχόλιο στο εικοστό εικοστό πέμπτο  ποίημα:

Ο ποιητής “Στην κορυφή του κύματος να ζει, / να περπατεί στο φως, / με σκέψη έναστρη, πυκνή… / το μέλλον (προ)καλώντας!”

Παρότι η ποίηση όπως και η τέχνη γενικότερα, κρίνεται από το αισθητικό αντίκρυσμά της, δεν κρύβω τον πειρασμό μου να ψάχνω και να συγκινούμαι με τα όσα αγγίζει στο βάθος του περιεχομένου της η ποιητική γραφή του Ξάνθου (Τζιόλα). Κι εννοώ τις βαθιά γειωμένες στον ελληνικό μας Τόπο αγωνίες και καημούς, μαζί με όλη τη λεπτή αισθητική καταξίωση της πολύ ακριβής ταυτοτικής πολιτιστικής μας  ιθαγένειας: όμορφα και στοχαστικά υπομνηματισμένης απ΄τις “φωτογραφίες” και τον “δοκιμιακό λόγο”. Όπου, όμως, κάπως έτσι η ποίηση δεν είναι μόνο η αυθεντικότερη έκφραση της ψυχής ενός τόπου, αλλά και η άμυνά του, η αντίστασή του. Ιδίως όταν απειλείται από κύματα… μεταλλακτικής υποκουλτούρας, όπως ο δικός μας Τόπος τούτους τους ύποπτους καιρούς της “μετανεωτερικής αποικιοποίησής” μας.