Είναι η Νέα Δεξιά ο σύγχρονος φασισμός;

Το ερώτημα αν ο Τραμπ είναι φασίστας και αν η Νέα Δεξιά είναι η σύγχρονη μορφή φασισμού τίθεται από τα χρόνια της προεδρίας του. Αυτό επικαιροποιείται με βάση και τα τελευταία εκλογικά αποτελέσματα, όπως στην Ολλανδία, όπου το αντιμεταναστευτικό  και ευρωσκεπτικιστικό κόμμα του Γκερτ Βίλντερς ήρθε πρώτο με 25%, την εκλογή στην προεδρία του “Αργεντίνου Τραμπ” και ultra νεοφιλελεύθερου Χαβιέρ Μίλει, την δημοσκοπική άνοδο του αντιμεταναστευτικού AfD στην Γερμανία, την εκλογή της “μεταφασίστριας” Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία κτλ.

Σε ό,τι αφορά την Γερμανία, ακόμα και οι Χριστιανοδημοκράτες αποποιούνται σήμερα την κληρονομιά της Άγκελα Μέρκελ, την οποία ο πρώην Αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα είχε χρίσει “ηγέτιδα του ελεύθερου κόσμου”, ελέω της τότε έλευσης Τραμπ. Και επί προεδρίας Τραμπ και μετέπειτα, το ιδεολογικό ρεύμα που ονομάστηκε τραμπισμός αποτελεί σημείο αναφοράς της Νέας Δεξιάς, των αντιμεταναστευτικών και αντιευρωπαϊκών κομμάτων ανά την Ευρώπη, στον αντίποδα όλων των προηγούμενων προέδρων των ΗΠΑ. Και όχι μόνο της Νέας Δεξιάς: Σύμφωνα με την… Νέα Αριστερά ο τραμπισμός είναι σημείο αναφοράς για την νέα ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, την οποία κατηγορούν ότι υιοθετεί την ρητορική της Alt Right!

Πάντως, η πολωτική ρητορική το τελευταίο διάστημα του Τραμπ όντως ξύπνησε μνήμες Μεσοπολέμου: Οι δηλώσεις του ότι «οι μετανάστες δηλητηριάζουν το αίμα της χώρας» και ο χαρακτηρισμός «αποβράσματα» για τους πολιτικούς του αντιπάλους ήρθαν να επιβεβαιώσουν τους φόβους πως ενδεχόμενη εκλογή του θα σημάνει «το τέλος της φιλελεύθερης δημοκρατίας». Να σημειωθεί πως ακόμα και ο διάσημος Αμερικανός φιλόσοφος Φράνσις Φουκουγιάμα, του περίφημου “Τέλους της Ιστορίας” έφτασε να προσδοκά σε μία “επιστροφή” του σοσιαλισμού, ως ιδεολογικό αντίβαρο!

Φασισμός και Νέα Δεξιά

Πράγματι μπορούμε να εντοπίσουμε αναλογίες στην σημερινή εποχή με τον Μεσοπόλεμο. Υπάρχουν όμως πολλές διαφορές. Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε κόμματα όπως το κόμμα της Μαρίν Λεπέν ή το AfD ως “λαϊκίστικα”, “ακροδεξιά”, “αντιευρωπαϊκά”, αλλά σε καμία περίπτωση φασιστικά. Πράγματι τα σημερινά ακροδεξιά κόμματα κερδίζουν τις ψήφους των αγανακτισμένων κοινωνικών στρωμάτων (ακόμα και της εργατικής τάξης) όπως κατάφεραν παλαιότερα τα φασιστικά.

Όμως δεν έχουν τη μαζική συγκρότηση των φασιστικών κομμάτων του Μεσοπολέμου. Δεν έχουν παραστρατιωτικές ομάδες, όπως οι Γερμανοί ναζί ή οι Ιταλοί φασίστες. Τα τάγματα εφόδου του Χίτλερ και οι “squadistras” του Μουσολίνι είχαν αμφισβητήσει ευθέως την εξουσία του στρατού και της αστυνομίας. Προφανώς αυτό το φαινόμενο δεν συμβαίνει στις μέρες μας. Παρόλο που αναμφισβήτητα η ρητορική Τραμπ λειτούργησε ως υποκίνηση στην κατάληψη του Καπιτωλίου, ο πρώην πρόεδρος δεν οργανική σχέση με οργανωμένες ομάδες κρούσης, όπως οι φασίστες ηγέτες του Μεσοπολέμου.

“Τίποτα έξω από το κράτος, τίποτα ενάντια του κράτους“, έλεγε ο Μπενίτο Μουσολίνι. Ο φασισμός ασκούσε ολοκληρωτικό έλεγχο σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, από τον αθλητισμό, μέχρι την τέχνη. Τα σημερινά ακροδεξιά κόμματα δεν έχουν τέτοια δυνατότητα, ακόμα και αν το ήθελαν. Είναι αλήθεια πως η κυβέρνηση Όρμπαν στην Ουγγαρία (και η απερχόμενη στην Πολωνία) ασκούν ασφυκτικό έλεγχο στην δικαιοσύνη και τα ΜΜΕ. Μπορούμε να μιλήσουμε για αυταρχικές τάσεις, όχι όμως για φασισμό. Η δε προεδρία Τραμπ έδειξε πως ο πρώην πρόεδρος αντιμετώπιζε αντιπολίτευση ακόμα και από την κυβέρνηση του!

Η σημερινή ακροδεξιά/Νέα Δεξιά χαρακτηρίζεται από απομονωτισμό στις διεθνείς υποθέσεις, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση της Ουκρανίας, όπου οι κυριότεροι αρνητές της βρίσκονται στην τραμπική πτέρυγα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Δεν υποστηρίζει μεγαλεπήβολους στρατιωτικούς στόχους, οι οποίοι αιματοκύλισαν την ανθρωπότητα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην περίπτωση του Τραμπ, ειδικά στο ζήτημα του Ιράν, ο πρώην πρόεδρος υπήρξε φιλοπόλεμος στα λόγια και όχι στην πράξη. Μάλιστα, η Νέα Δεξιά είναι καθόλα υποστηρικτική του Ισραήλ, χωρίς να ομνύει στον αντισημιτισμό του Μεσοπολέμου.

Λεπέν και Μελόνι ομνύουν στον κοινοβουλευτισμό, μία άλλη διαφορά με τους μεσοπολεμικούς φασίστες ηγέτες. Ως κυβέρνηση τα κόμματα της Νέας Δεξιάς στην Ευρώπη, επιδιώκουν συμβιβασμούς και προσδοκούν στην συμμαχία συντηρητικών κομμάτων, παίζοντας το παιχνίδι της αστικής νομιμότητας και υφίσταται την αναμενόμενη κυβερνητική φθορά

Η οικονομική κρίση, το μεταναστευτικό, η διαφθορά των κατεστημένων κομμάτων αλλά και η εμμονή των κατεστημένων σε μία εκτός τόπου πολιτική ορθότητα λειτουργεί ως “βούτυρο στο ψωμί” των λαϊκιστών. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πως το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα δεν μαθαίνει από τα λάθη του. Η πολιτική ελίτ αρκείται στο να “κουνά το δάχτυλο” σε όποιο εκλογικό αποτέλεσμα δεν της είναι αρεστό και να περιφρονεί μονίμως τις κοινωνικές ανησυχίες. Με την στάση του το πολιτικό κατεστημένο αποδείχτηκε ο ιδανικός “χρήσιμος ηλίθιος” των λαϊκιστών.