Πέθανε σε ηλικία 81 ετών ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε – Ο βίος και η αξέχαστη πολιτεία του

Ο Σόιμπλε γεννήθηκε στο Φράιμπουργκ το 1942. Σπούδασε νομικά και οικονομικά στα Πανεπιστήμια του Φράιμπουργκ και του Αμβούργου από τα οποία αποφοίτησε το 1966 και το 1970 εργάστηκε ως εφοριακός και ως δικηγόρος, αφού πρώτα πέτυχε στις κρατικές εξετάσεις. Το 1971 έλαβε το διδακτορικό του στη Νομική, με μια εργασία που είχε τίτλο “Η επαγγελματική νομική κατάσταση του ορκωτού λογιστή στις λογιστικές επιχειρήσεις”.

Ο Σόιμπλε εισήλθε στην τοπική αυτοδιοίκηση στο κράτος της Βάδης-Βυτεμβέργης και τελικά κατέληξε να γίνει ανώτερος διοικητικός υπάλληλος της φορολογικής υπηρεσίας του Φράιμπουργκ. Στη συνέχεια άσκησε τη δικηγορία στο περιφερειακό δικαστήριο του Όφενμπουργκ, από το 1978 έως το 1984.

Από το 1984 μέχρι το 1991 ήταν υπουργός της κυβέρνησης του Χέλμουτ Κολ, αρχικά ως ομοσπονδιακός υπουργός Ειδικών Υποθέσεων και επικεφαλής της Καγγελαρίας κι έπειτα ως ομοσπονδιακός υπουργός Εσωτερικών. Από το 1991 έως το 2000, ήταν αρχηγός της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης στο Κοινοβούλιο και από το 1998 έως το 2000 ήταν αρχηγός του κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης.

Η σκληρή-συντηρητικά καριέρα

Διετέλεσε και πάλι υπουργός Εσωτερικών κατά την πρώτη θητεία της Μέρκελ μεταξύ των ετών 2005 και 2009, ενώ στη συνέχεια για οκτώ χρόνια ως Ομοσπονδιακός Υπουργός Οικονομικών κατά τη δεύτερη και τρίτη κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ.

Στις 15 Νοεμβρίου 1984 ο Σόιμπλε διορίστηκε υπουργός Εσωτερικών Υποθέσεων και επικεφαλής της Καγκελαρίας υπό τον καγκελάριο Χέλμουτ Κολ.

Όταν το 1986 ο σοβιετικός τύπος κατηγόρησε τον Χέλμουτ Κολ ότι, σε μια συνέντευξή του σε περιοδικό, έκανε σύγκριση μεταξύ των προπαγανδιστικών ικανοτήτων του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και του Τζόζεφ Γκέμπελς, υποστηρίχθηκε από διάφορους ότι ο Σόιμπλε συμβούλεψε τον Καγκελάριο να μην γράψει επιστολή απολογίας στον Γκορμπατσόφ για αυτό το περιστατικό, υποστηρίζοντας ότι η εν λόγω χειρονομία θα παρεξηγούνταν ως ένδειξη αδυναμίας.

Με την ιδιότητά του ως υπουργός Εσωτερικών Υποθέσεων, ο Σόιμπλε ηγήθηκε των προετοιμασιών για την πρώτη επίσημη επίσκεψη του Έριχ Χόνεκερ, προέδρου του συμβουλίου της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (GDR), το 1987. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, θεωρούνταν ευρέως ως ένας από τους πλησιέστερους συμβούλους του Χέλμουτ Κολ. Στον μετασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου στις 21 Απριλίου 1989, ο Σόιμπλε έγινε υπουργός Εσωτερικών.

Υπό αυτόν τον ρόλο προήγαγε τις διαπραγματεύσεις για λογαριασμό της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας για την επανένωσή της με την GDR το 1990. Τόσο ο ίδιος όσο και ο αναπληρωτής υπουργός εξωτερικών της Αυστρίας Γκούντερ Κράουσε υπέγραψαν τη Συνθήκη Ενοποίησης στις 31 Αυγούστου 1990. Σε μια ισχυρή και φορτισμένη συναισθηματικά ομιλία του στο Κοινοβούλιο το 1991, ο Σόιμπλε υποστήριξε τη θέση υπέρ της μετακίνησης της γερμανικής πρωτεύουσας από τη Βόννη στο Βερολίνο.

Το όνειρο να γίνει καγκελάριος

Στη δεκαετία του 1990 ο Σόιμπλε έγινε ένας από τους πιο δημοφιλείς πολιτικούς στη Γερμανία και υπήρχε μια συνεχής εικασία ότι θα αντικαθιστούσε στην καγκελαρία τον Χέλμουτ Κολ, του οποίου η δημοτικότητα μειωνόταν συνεχώς.

Τον Νοέμβριο του 1991 ο Σόιμπλε έγινε ο κοινοβουλευτικός ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατικών, αντικαθιστώντας τον 71χρονο Άλφρεντ Ντρέγκερ, μια κίνηση που τον έκανε πιθανό διάδοχο του Χέλμουτ Κολ. Το 1997 ο Χέλμουτ Κολ δήλωσε ότι ο Σόιμπλε ήταν ο επιθυμητός υποψήφιος για να τον διαδεχθεί αλλά δεν ήθελε να παραδώσει την εξουσία μέχρι το 2002 όταν η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση θα ολοκλήρωνε την εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος του ευρώ. Ωστόσο, καθώς η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση έχασε στις εκλογές του 1998, ο Σόιμπλε δεν έγινε ποτέ Καγκελάριος.

Μετά την εκλογή του Έμπερχαντ Ντίεπγκεν ως δημάρχου του Βερολίνου, ο Σόιμπλε έκανε συνομιλίες για να είναι ο πρώτος υποψήφιος στις πρόωρες εκλογές της 21ης Οκτωβρίου 2001 αλλά απορρίφθηκε από το παρακλάδι της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης στο Βερολίνο για χάρη του Φρανκ Στέφελ.

Ορισμένες οργανώσεις της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης ήθελαν τον Μάρτιο του 2004 να ορίσουν τον Σόιμπλε ως υποψήφιο για το αξίωμα του Γερμανού Πρωθυπουργού, του αρχηγού κράτους, λόγω της τεράστιας πολιτικής του εμπειρίας.

Παρά την υποστήριξη των πρωθυπουργών της Βαυαρίας και της Έσσης, ο Σόιμπλε δεν έλαβε τελικά την υποψηφιότητά του από το κόμμα επειδή η ηγέτης της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης Άνγκελα Μέρκελ, άλλοι πολιτικοί της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης και το φιλελεύθερο κόμμα καταφέρθηκαν εναντίον του. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το σκάνδαλο με τις κομματικές συνεργασίες στις εκλογές που αφορούσε τον Σόιμπλε και πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 1999 δεν είχε ποτέ επιλυθεί πλήρως.

Μετά την κατάρρευση της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης στις ομοσπονδιακές εκλογές του 1998, ο Σόιμπλε διαδέχθηκε τον Χέλμουτ Κολ και έγινε ο πρόεδρος του κόμματος.

Μόλις 15 μήνες αργότερα, παραιτήθηκε από τη θέση και από την ηγεσία της κοινοβουλευτικής ομάδας της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης το 2000 μετά το σκάνδαλο για τη χρηματοδότηση του κόμματος. Η παραίτηση του Σόιμπλε ξεκίνησε μια αλλαγή στο εσωτερικό των Χριστιανοδημοκρατών, με την Άνγκελα Μέρκελ να αναλαμβάνει την ηγεσία του κόμματος και τον Φρήντριχ Μερτζ να γίνεται πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης.

Πάντα στη δεύτερη θέση

Πριν τις εκλογές του 2005 η Άνγκελα Μέρκελ συμπεριέλαβε τον Σόιμπλε στο υπουργικό της συμβούλιο για την εκστρατεία των Χριστιανοδημοκρατών προκειμένου να μην γίνει ο Γκέρχαρντ Σρέντερ καγκελάριος. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, ο Σόιμπλε υπηρέτησε ως σύμβουλος της Μέρκελ πάνω στα θέματα της ασφάλειας και της εξωτερικής πολιτικής.

Μετά τις εκλογές, ο Σόιμπλε έγινε δυνητικός υποψήφιος για το αξίωμα του υπουργού Αμύνης. Ωστόσο, κατά τις διαπραγματεύσεις για τη σύσταση κυβέρνησης συνασπισμού, ηγήθηκε της αντιπροσωπείας της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης στην ομάδα εργασίας για την εσωτερική πολιτική. Μόλις σχηματίστηκε η νέα κυβέρνηση, ο Σόιμπλε έγινε ξανά Υπουργός Εσωτερικών, αυτή τη φορά στον κομματικό συνασπισμό υπό την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ.

Μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2009, ο Σόιμπλε, μέχρι τότε ένας από τους πιο έμπειρους πολιτικούς της Γερμανίας, έγινε Υπουργός Οικονομικών τον Οκτώβριο του 2009. Τότε, σε ηλικία 67 ετών, έγινε ο μεγαλύτερος σε ηλικία άνδρας στο υπουργικό συμβούλιο και το μεγαλύτερο σε ηλικία μέλος του Κοινοβουλίου στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.

Ήταν επίσης ένας από τους επτά συντηρητικούς υπουργούς της απερχόμενης κυβέρνησης της Μέρκελ, το οποίο παρέμεινε στην εξουσία. Μέχρι το 2014, η Wall Street Journal ονόμαζε τον Σόιμπλε ως “το δεύτερο ισχυρότερο πρόσωπο της Γερμανίας μετά την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ”.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Σόιμπλε θεωρήθηκε ευρέως ως ο πιο αντιρρησίας συνήγορος της κυβέρνησης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ένας παθιασμένος υποστηρικτής της συνεργασίας της Γερμανίας με τη Γαλλία. Ωστόσο, μαζί με την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ λαμβάνει συχνά μια σκληρή γραμμή απέναντι σε ορισμένες νότιες ευρωπαϊκές χώρες κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ευρωζώνη.

Το 2012 ο Σόιμπλε απέρριψε τις προτάσεις της προέδρου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ να δοθεί στην Ελλάδα περισσότερος χρόνος για πρόσθετες περικοπές δαπανών με στόχο την αντιμετώπιση του ελλείμματός της. Την ίδια χρονιά ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας κατηγόρησε τον Σόιμπλε ότι προσβάλλει το έθνος του.

Αξέχαστος στο Νότο της ΕΕ

Τον Οκτώβριο του 2013 ο Σόιμπλε κατηγορήθηκε από τον πρώην πρωθυπουργό της Πορτογαλίας Χοζέ Σόκρατες για τη συχνή τοποθέτηση ειδήσεων στα ΜΜΕ ενάντια στην Πορτογαλία κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ευρωζώνη πριν την πτώχευση της χώρας. Ο Σόκρατες τον χαρακτήρισε ως έναν “πονηρό υπουργό οικονομικών”.

Ως ένας κορυφαίος υποστηρικτής της λιτότητας κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ευρωζώνη – ο Σόιμπλε έφερε το 2014 στη Γερμανία έναν εθνικό προϋπολογισμό ύψους 299 δισ. ευρώ, ο οποίος επέτρεψε στη Γερμανία να μην αναλάβει ένα νέο εθνικό χρέος για πρώτη φορά από το 1969. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2016, ο Σόιμπλε κατάφερε ένα πλεόνασμα ύψους 18,5 δις ευρώ.

Έχει χαρακτηριστεί ως η “προσωποποίηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας” και ως η “πρωταρχική ευρωπαϊκή λιτότητα” – η φήμη του Σόιμπλε πάνω στον σκληρό έλεγχο των δαπανών βοήθησε στην ταχεία ανάκαμψη της Γερμανίας από την ύφεση αλλά έχει απορρίψει τις προτάσεις από κυβερνητικούς υποστηρικτές με θέμα τις φορολογικές περικοπές.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του, υποστήριξε τη θέση ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όπως η αναδιάρθρωση της αγοράς εργασίας στην Ευρώπη, είναι η διέξοδος από μια χαμηλή ανάπτυξη.

Το 2013 ο Σόιμπλε και ο Βίτορ Γκασπάρ, ο ομόλογός του στην Πορτογαλία, ανακοίνωσαν ένα σχέδιο χρήσης της γερμανικής κρατικής τράπεζας KfW ώστε να δημιουργηθεί ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα βοηθήσει τους Πορτογάλους κάτω των 25 ετών να αποκτήσουν μια θέση εργασίας ή επαγγελματική κατάρτιση.

Το 2012, μετά την παραίτηση του Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ από την προεδρεία των 17 υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, γνωστών ως Εurogroup, δημοσιοποιήθηκαν οι προθέσεις της Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ να ασκεί πίεση στον Σόιμπλε για την ανάληψη αυτής της θέσης. Την εν λόγω θέση ανέλαβε αργότερα ο Γερούν Ντάισεμπλουμ.

Στις διαπραγματεύσεις για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης συνασπισμού μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2013, ηγήθηκε της αντιπροσωπείας της CDU στην ομάδα εργασίας για τη χρηματοοικονομική πολιτική ; αντιπρόεδρος του SPD ήταν ο δήμαρχος του Αμβούργου Όλαφ Σόλτς.

Από το 2014 έως το 2015, ο Σόιμπλε και ο Σολτζ ηγήθηκαν εκ νέου των διαπραγματεύσεων για την αναθεώρηση της λεγόμενης επιβάρυνσης της πρόσθετης αλληλεγγύης επί του εισοδήματος και του εταιρικού φόρου και για την αναδιοργάνωση των οικονομικών σχέσεων μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Γερμανίας και των ομοσπονδιακών κρατών της.

Σε μια επιστολή προς τον Πιερ Μοσκοβισί, Ευρωπαίο Επίτροπο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων και Φορολογίας, στα τέλη του 2014, ο Σόιμπλε και οι Υπουργοί Οικονομικών των άλλων μεγάλων οικονομιών της Ευρωζώνης – Μισέλ Σαπέν της Γαλλίας και Πιερ Κάρλο Παντοάν της Ιταλίας – προέτρεψαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει νόμους για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής από τις εταιρείες και να εμποδίσει τα κράτη μέλη να προσφέρουν χαμηλότερους φόρους για να προσελκύσουν επενδυτές, ζητώντας μια ολοκληρωμένη οδηγία BEPS (Διάβρωση Βάσης και Μετατόπιση Κερδών) προς τα κράτη μέλη έως τα τέλη του 2015.

Με πρωτοβουλία του Σόιμπλε, η Γερμανία έγινε ιδρυτικό μέλος της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων και Υποδομών. Σε μια συνάντηση των μεγάλων οικονομιών G-20 το 2015, ο Σόιμπλε ζήτησε μια καλύτερη ενσωμάτωση της ισλαμικής οικονομίας στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Φανατικός της πειθαρχίας

Όταν ο Πρόεδρος Γιόακιμ Γκάουκ ανακοίνωσε τον Ιούνιο του 2016 την πρόθεσή του να μην ξαναβάλει υποψηφιότητα για τις εκλογές, ο Σόιμπλε αναφέρθηκε ως πιθανός διάδοχος από τα γερμανικά και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Η θέση τελικά καταλήφθηκε από τον Φρανκ-Γουόλτερ Σταϊνμάιερ.

Από τα τέλη του 2016, ο Σόιμπλε υπηρέτησε ως μέλος της επιτροπής της γερμανικής κυβέρνησης για το Brexit, στην οποία οι υπουργοί συζητούν οργανωτικά και διαρθρωτικά ζητήματα σχετικά με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2017, ο Σόιμπλε ορίστηκε από την πλειοψηφία της κοινοβουλευτικής ομάδας της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης ως ο νέος πρόεδρος του Μπούντεσταγκ και διαδέχθηκε τον Νόμπερτ Λάμμερτ. Τον Οκτώβριο του 2021 τον διαδέχτηκε η Μπέρμπελ Μπας.

Η κριτική του Σόιμπλε επικεντρώνεται στις απόψεις του για τον νόμο και την τάξη, κατά τη δεύτερη θητεία του ως υπουργού Εσωτερικών, ειδικά στον τομέα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας για την οποία έχει επικριθεί από ορισμένους ακτιβιστές των πολιτικών δικαιωμάτων.

Οι αντίπαλοί του περιλαμβάνουν την κοινότητα του ανοιχτού λογισμικού. Οι τελευταίες αποφάσεις του υπουργείου του οδήγησαν σε μια εκστρατεία που ονομάστηκε Stasi 2.0 και παρουσίαζε μια ομοιότητα με το East German Ministerium für Staatssicherheit.

Η διαμάχη πυροδοτήθηκε σε μια συνέντευξη του 2007 στην οποία ο Σόιμπλε ανέφερε ένα βιβλίο του Όττο Ντεπενχάουερ, το οποίο θεωρούσε το στρατόπεδο κράτησης του Γκουαντάναμο ως τη “νομικά αποδεκτή απάντηση στον αγώνα του συνταγματικού πολιτισμού ενάντια στη βαρβαρότητα της τρομοκρατίας”.

Ο Σόιμπλε επικρίθηκε έντονα για τις ενέργειές του κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης και του Grexit το 2015 : Ο Γιάνης Βαρουφάκης είχε αναφέρει ότι ο Σόιμπλε σκόπευε να εξαναγκάζει την Ελλάδα να βγει από την ευρωζώνη, ακόμα και πριν την εκλογή της αριστερής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα.

Αυτό επιβεβαιώθηκε από τον πρώην Υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Tim Geithner στις αρχές του 2014 ; αποκαλώντας το σχέδιο του Σόιμπλε “τρομακτικό”, ο Geithner κατέγραψε ότι ο Σόιμπλε πίστευε πως μια έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα τρόμαζε άλλες χώρες ώστε να ευθυγραμμιστούν.

Ο Σόιμπλε έλαβε επίσης μια εκτεταμένη κριτική όσον αφορά τις συστάσεις του περί λιτότητας μέσα από το Twitter. Τέτοιου είδους επικριτικά σχόλια επικεντρώθηκαν στο γεγονός ότι η επιμονή του Σόιμπλε στις πολιτικές λιτότητας έρχεται σε αντίθεση τόσο με τις εμπειρικές αποδείξεις πως οι πολιτικές στις οποίες επέμενε είχαν συρρικνώσει την ελληνική οικονομία κατά 25% όσο και από τις εκθέσεις του ΔΝΤ οι οποίες επέμεναν ότι μόνο μια μαζική ελάφρυνση του χρέους, και όχι μια περαιτέρω λιτότητα, θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική.