Τα μισά αμερικανικά F-35 είναι καθηλωμένα! – Τι λέει επίσημη έκθεση

Εντέλει, μόλις το 55% του στόλου των F-35 Joint Strike Fighter του Πενταγώνου ήταν ικανό για αποστολές από τον Μάρτιο του 2023, γεγονός απογοητευτικό. Δεδομένων αυτών των ανησυχιών στις ΗΠΑ και με δεδομένη την ελληνική πρόθεση αγοράς F-35, τίθενται εύλογα ερωτήματα για το εάν οι ήδη υπερφορτωμένες τεχνικές υπηρεσίες της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας είναι δυνατόν να ανταπεξέλθουν στις υψηλές απαιτήσεις συντήρησης, αφού τα προβλήματα δεν λύνονται άμεσα εξ αιτίας νομικών ζητημάτων, αλλά και επειδή τα κέρδη των ενδιάμεσων είναι τεράστια.

Η αξιολόγηση του Γραφείου, που δημοσιεύτηκε ημέρες μετά την εξαφάνιση ενός F-35B των Πεζοναυτών για περισσότερες από 24 ώρες στη Νότια Καρολίνα, υπογραμμίζει μια καταγγελία που προβάλλεται συχνά από κυβερνητικούς αξιωματούχους ότι η Lockheed Martin, μαζί με τους αμέτρητους υπεργολάβους της, έχουν υπερβολικό έλεγχο στη συντήρηση του μαχητικού και η κατάσταση αυτή δεν εγγυάται την συνέχιση του προγράμματος στο μέλλον.

Επίσης, σύμφωνα με πολιτικούς αξιωματούχους του Πενταγώνου, τα τελευταία χρόνια οι υπεύθυνοι συνειδητοποίησαν ότι η υποστήριξη του προγράμματος F-35 υπό την ηγεσία του εργολάβου δεν ήταν βιώσιμη, λόγω του υψηλού κόστους. «Αρκετοί αξιωματούχοι εξέφρασαν σημαντική ανησυχία για το κόστος της εργασίας των εργολάβων στο πρόγραμμα F-35», έγραψε το Γραφείο στην έκθεση 96 σελίδων για τη συντήρηση και ετοιμότητα του μαχητικού (Joint Strike Fighter).

Ο μέσος ρυθμός 55% ικανότητας αποστολής του στόλου είναι πολύ κάτω από τον στόχο 90% για το F-35A και 85% για τις παραλλαγές F-35Β και F-35C. Τα νεότερα αεροσκάφη τείνουν να έχουν πολύ καλύτερα ποσοστά, αλλά ακόμη κι αυτά είναι πολύ κάτω από τους στόχους του Πενταγώνου και κατά μέσο όρο πλησιάζουν το 60% συνολικά για τον στόλο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου.

Η “στραγγαλιστική λαβή” των κατασκευαστών

Υπάρχουν πολλές ευθύνες όσων συμμετέχουν στο πρόγραμμα F-35. Για παράδειγμα, οι στρατιωτικές υπηρεσίες ιστορικά απέτυχαν να δώσουν προτεραιότητα στην εξεύρεση πόρων για την απόκτηση επαρκών ανταλλακτικών, κάτι που οι αξιωματούχοι είπαν ότι δεν θα επιτευχθεί πλήρως μέχρι το 2027. Οι καθυστερήσεις «είχαν πολλά αποτελέσματα, όπως αργούς χρόνους επισκευής, αυξανόμενο ανεκτέλεστο εξαρτημάτων που χρειάζονται επισκευή και χαμηλότερη ετοιμότητα αεροσκαφών», διαπίστωσε το Γραφείο. Σύμφωνα με την μελέτη, η έλλειψη χωρητικότητας στις αποθήκες «συμβάλλει σε μείωση έως και 10% στο ποσοστό ικανότητας αποστολής του F-35».

Πάνω από 10.000 εξαρτήματα από τον Μάρτιο του 2023 είχαν συσσωρευτεί, αναμένοντας να χρησιμοποιηθούν για επισκευές, λόγω προβλημάτων αποθήκευσης, αν και το 70% αυτών χρειάζονταν εργασίες πριν χρησιμοποιηθούν. Για να βελτιωθεί το πρόβλημα, το “Γραφείο Κοινού Προγράμματος F-35” παρήγγειλε νέα εξαρτήματα αντί να επιδιορθώσει τα υπάρχοντα, αν και οι υπεύθυνοι ανέφεραν στη μελέτη ότι η προσέγγιση δεν είναι βιώσιμη.

Πέρα από την έλλειψη αποθέματος ανταλλακτικών και εξαρτημάτων ο χρόνος σε αποθήκευση που απαιτείται μπορεί να είναι μεγάλος. Αν και η μελέτη διαπίστωσε ότι είναι περισσότερο από δύο φορές πιο γρήγορο να επισκευαστεί ένα εξάρτημα στις αεροπορικές εγκαταστάσεις αντί να σταλεί στον κατασκευαστή του, το Πεντάγωνο εξακολουθεί να στέλνει το 73% όλων των ανταλλακτικών F-35 πίσω στους κατασκευαστές για επισκευή. Εκτιμάται ότι περίπου το 65% των εξαρτημάτων του F-35 θα μπορούσε να επισκευαστεί από τις υπηρεσίες της αμερικανικής Αεροπορίας. Αυτό όμως δεν καταργεί  “τη στραγγαλιστική λαβή” που έχουν οι εργολάβοι-κατασκευαστές, καθώς εξακολουθούν να παίζουν σημαντικό ρόλο στα κρατικά αποθέματα.

Η διαθεσιμότητα των F-35

Άλλο θέμα επίσης είναι ότι το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας δεν έχει πρόσβαση σε ορισμένα τεχνικά δεδομένα, γεγονός που εμποδίζει και καθυστερεί το έργο των συντηρητών. «Το πρόβλημα της πρόσβασης στα δεδομένα επηρεάζει τόσο τη διατήρηση του υλικού όσο και του λογισμικού» διαπιστώνει η μελέτη. Η στρατηγική προμηθειών του F-35 συμβάλλει περαιτέρω στην αύξηση των εκκρεμοτήτων στα αποθέματα εξαρτημάτων και ανταλλακτικών. Τεχνικά υπάρχουν μόνο τρεις παραλλαγές του αεροσκάφους. Όμως, το υψηλό επίπεδο αλληλοεπικάλυψης μεταξύ ανάπτυξης, προμήθειας και τοποθέτησης, οδηγεί στην ανάγκη μετατροπών με αποτέλεσμα να έχει ουσιαστικά δημιουργήσει 14 διαφορετικές εκδόσεις του αεροσκάφους. Αυτό έχει δυσχεράνει τα μέγιστα τους μηχανικούς, ρίχνοντας την απόδοση.

Τον Μάρτιο 2023, ο υποστράτηγος Μάικ Σμιτ, επικεφαλής του Γραφείου Κοινού Προγράμματος F-35, είχε ανακοινώσει τα χαμηλά ποσοστά διαθεσιμότητας του στόλου των F-35 στο Κογκρέσο και είχε υποσχεθεί να διεξάγει έναν “πόλεμο ετοιμότητας” για να τα βελτιώσει. Ο Σμιτ είχε αναγνωρίσει ότι για να γίνει αυτό πρέπει να στηριχτεί το παγκόσμιο δίκτυο επισκευής, μεταφοράς και αποθήκευσης με ταχύτερους ρυθμούς, καθώς και να επιδιωχθεί η αλλαγή συμπεριφοράς της βιομηχανίας σχετικά με την διαθεσιμότητα και το κόστος.

Τα αποθέματα εξαρτημάτων συνιστούν το ένα από τα δύο επίπεδα υποστήριξης του F-35, δεδομένης της συχνής ανάγκης για επισκευές. Το άλλο είναι το “οργανωτικό επίπεδο”, το οποίο παίζει τον ρόλο του κατά την στάθμευση ή και την ανάπτυξη των αεροσκαφών για την αντικατάσταση των εξαρτημάτων και την διενέργεια επιθεωρήσεων. Και στα δύο επίπεδα, σημειώνονται σημαντικές δυσλειτουργίες. Ο χρόνος συντήρησης του αεροσκάφους ορίζεται από το Γραφείο Λογοδοσίας ως «το ποσοστό του χρόνου κατά τον οποίο τα αεροσκάφη F-35 δεν είναι σε θέση να εκτελέσουν οποιαδήποτε από τις αποστολές που τους έχουν ανατεθεί λόγω συντήρησης». Αυτός ο χρόνος ήταν κατά μέσο όρο περίπου 15% τα τελευταία χρόνια, υπερβαίνοντας τον στόχο 10%. Επισημάνθηκε δε και η ανεπαρκής εκπαίδευση συντηρητών.

Για την επίλυση των προβλημάτων, το Πεντάγωνο εξετάζει μια νέα στρατηγική που ονομάζεται “σύμβαση εφοδιαστικής βάσει απόδοσης” (PBL). Η εν λόγω Σύμβαση θα είναι πενταετούς διάρκειας  και θα συνδέει τις αμοιβές με τα αποτελέσματα απόδοσης, αντί για τις βραχυπρόθεσμες συμβάσεις συντήρησης που μέχρι τώρα διαπραγματεύεται το Γραφείο Κοινού Προγράμματος F-35. Οι διαδικασίες όμως καθυστερούν, οι διάφοροι συναρμόδιοι αντιφάσκουν και το Γραφείο Λογοδοσίας διαπιστώνει ότι «δεν έχει ακόμη καθοριστεί τρόπος για την επίτευξη αυτού του στόχου». Καθώς, μάλιστα, πλησιάζει ο Οκτώβριος 2027, οπότε θα μεταφερθεί η διαχείριση υποστήριξης από το Γραφείο Κοινού Προγράμματος F-35 στις στρατιωτικές υπηρεσίες, δεν μπορεί να διασφαλιστεί ότι τα F-35 θα είναι ετοιμοπόλεμα για τις επόμενες δεκαετίες.

Τι σημαίνουν για την Ελλάδα

Δεδομένων αυτών των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ, εύλογα τίθεται το ερώτημα πώς θα συντηρεί η Ελλάδα των περιορισμένων κονδυλίων τα F-35 που θα παραλάβει; Θα πρέπει το υπουργείο Άμυνας να διαπραγματεύεται με τους υπεργολάβους για εξαρτήματα; Θα εντάσσεται στην αμερικανική εφοδιαστική αλυσίδα, εντείνοντας ένα ήδη –όπως είδαμε– δυσλειτουργικό και αργοκίνητο σύστημα;

Γνωρίζοντας τις παθογένειες των προσπαθειών συντήρησης άλλων πτητικών μέσων της Πολεμικής Αεροπορίας, οι οποίες τα οδήγησαν σε απαξίωση, τα προβλήματα που θα προκύψουν για τα F-35 φαίνονται ανυπέρβλητα. Ταυτόχρονα, πρέπει να εξετασθεί και η περίπτωση –αν τελικά αγοραστεί και άλλη παρτίδα του μαχητικού– πόσο διαφορετικά θα είναι αυτά τα F-35 από τα F-35 της πρώτης παρτίδας και πόσο αυτό θα επηρεάσει την ήδη προβληματική εφοδιαστική αλυσίδα ανταλλακτικών.

Αυτά είναι μείζονα θέματα, στα οποία πρέπει να δοθεί απάντηση εκ των προτέρων. Δεν μπορεί η Ελλάδα, που βρίσκεται σε περιοχή γεμάτη εντάσεις και συνεχώς απειλείται από την μεγαλύτερη και ισχυρότερη Τουρκία, να χρειάζεται 20 αεροσκάφη και μόνο 10 από αυτά να μπορούν να απογειωθούν. Ίσως θα ήταν χρήσιμο να ρωτήσουμε από τον μοναδικό άλλο χρήστη στην περιοχή, το Ισραήλ, σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και πως τα επιλύει.