Β. Κόκκαλης (ΣΥΡΙΖΑ): ΑΠΕ για τους αγρότες όχι για λίγους

-Σε τοποθέτησή σας στην Βουλή, θέσατε το ερώτημα, κατά πόσο ελέγχεται από την Πολιτεία η εγκατάσταση σταθμών παραγωγής ΑΠΕ σε γη υψηλής παραγωγικότητας και αν η κυβέρνηση θα τηρήσει ισορροπίες μεταξύ οικονομικής και επενδυτικής δραστηριότητας και της προστασίας των γόνιμων και παραγωγικών εκτάσεων, ή αν προωθείται η ανεξέλεγκτη εγκατάσταση σταθμών ΑΠΕ, σε βάρος του πρωτογενούς τομέα, του φυσικού περιβάλλοντος. Τι πιστεύετε εσείς;

Ξεκινώ την τοποθέτησή μου με την εξής παραδοχή, ότι η αξιοποίηση του εγχώριου δυναμικού των ΑΠΕ αποτελεί εθνικό ενεργειακό στόχο και ενισχύει την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ, για την Ελλάδα ο στόχος της διείσδυσης των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020 είχε τεθεί στο 18%. Από τα στοιχεία της 5ης Έκθεσης Προόδου του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις ΑΠΕ (NREAP) προκύπτει ότι το 2018 το μερίδιο των ΑΠΕ διαμορφώθηκε στο 18,05% της τελικής ακαθάριστης κατανάλωσης ενέργειας, ενώ το μερίδιο των ΑΠΕ επί της τελικής ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώθηκε στο 25,99%.

Στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης της νέας ευρωπαϊκής Οδηγίας 2018/2001 για την προώθηση της χρήσης από ανανεώσιμες πηγές, τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, δεσμεύονται ότι το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας θα ανέρχεται σε τουλάχιστον 32% για το 2030. Τα στοιχεία είναι ενδεικτικά της σπουδαιότητας της προαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Υπερασπιζόμαστε όμως εμπράκτως, τόσο κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ, όσο και ως αξιωματική αντιπολίτευση, ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να εναρμονίζεται πλήρως, με τη συνταγματική επιταγή για την προστασία του περιβάλλοντος, και να διασφαλίζεται ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, θα υπόκειται σε όρους, κριτήρια και περιορισμούς, ώστε να μην αποβαίνει επιζήμια, ούτε προς το φυσικό περιβάλλον (ΣτΕ 3289/2004) αλλά ούτε φυσικά και προς στην κοινωνική και οικονομική ζωή της περιοχής και των κατοίκων, όπου εγκαθίσταται..

Για αυτό υπέβαλα ερώτηση και αίτημα κατάθεσης εγγράφων προς το ΥΠΕΝ, διότι η κυβέρνηση (με την παρ. 1 του άρθρου 24 του ν. 4643/2019 -Α’ 193- και περαιτέρω με το άρθρο 7 του ν. 4711/2020 -ΦΕΚ Α΄ 145), είχε θεσπίσει ρύθμιση σύμφωνα με την οποία για φωτοβολταϊκούς σταθμούς ισχύος μικρότερης του 1MW, θα επιτρέπεται η εγκατάσταση τους, σε αγροτεμάχια που χαρακτηρίζονται ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας.

Όμως από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της ανωτέρω διάταξης, δημιουργήθηκαν υπόνοιες, για τα πραγματικά πολιτικά κίνητρα. Οι αμφιβολίες εντείνονται αν ανατρέξουμε στα πρακτικά της συνεδρίασης της επιτροπής στην οποία οι φορείς, όπως ο Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών συστημάτων, ζήτησαν ευθέως από την κυβέρνηση την επέκταση της εγκατάστασης χωρίς περιορισμούς, ώστε να μην είναι “εξαρτώμενοι” μονίμως από τους γαιοκτήμονες της γης υψηλής παραγωγικότητας, αγοράζοντας την γη τους.

Ενδεικτικά στοιχεία σε κάποιες περιφερειακές ενότητες, αμιγώς αγροτικού χαρακτήρα:

• Στην Περιφερειακή Ενότητα Ημαθίας κατά το έτος 2020 εκδόθηκαν συνολικά 196 γνωμοδοτήσεις για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών. Από αυτές οι 97 εκδόθηκαν για γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας (ποσοστό 50% επί του συνόλου), ενώ η ίδια εικόνα παραμένει καιγια το 2021.
• Στη Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης κατά το έτος 2020 εκδόθηκαν συνολικά 703 γνωμοδοτήσεις για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών, από τις οποίες 278 εκδόθηκαν για γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας (ποσοστό 40% επί του συνόλου).
• Στη Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς κατά το έτος 2020 εκδόθηκαν συνολικά 1.339 γνωμοδοτήσεις και από αυτές οι γνωμοδοτήσεις για γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας αφορούσαν σε ποσοστό 26% του συνόλου της έκτασης της αγροτικής γης.

Συνεπώς, ο αριθμός των αδειών εγκατάστασης σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας έχει ξεπεράσει ήδη το όριο ανά περιοχή που προβλέπει ο σχετικός Πίνακας της με αρ. ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/74123/2971/2020 (ΦΕΚ Β΄ 3149) ΚΥΑ, στον οποίο ορίζεται το ποσοστό επί του συνόλου των καλλιεργούμενων εκτάσεων κάθε περιφερειακής ενότητας που μπορεί να αξιοποιηθεί προς ΑΠΕ.

-Τι δεν κάνατε όταν το κόμμα σας ήταν στην εξουσία και τι θα κάνατε σήμερα ώστε οι αγρότες να ωφεληθούν από την εφαρμογή των ΑΠΕ και να μειώσουν το ενεργειακό κόστος στην αγροτική-κτηνοτροφική παραγωγή τους;

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε ξεκινήσει τις διαδικασίες για την αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου του οποίου η ολοκλήρωση είναι προϋπόθεση για έναν σωστό και ουσιαστικό σχεδιασμό για τις ΑΠΕ. Η κυβέρνηση της ΝΔ πέντε χρόνια μετά ακόμα δεν το έχει ολοκληρώσει και μάλιστα η ΕΕ μας επιπλήττει συνεχώς για την αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Ότι έργο άφησε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στο ΥΠΕΝ, η αδιαφορία και η πολιτική της ΝΔ το κατέστρεψε.

Εμείς λοιπόν θα προχωρούσαμε άμεσα στην ολοκλήρωση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ με στόχο την προτεραιότητα στις ενεργειακές κοινότητες και την αυτοπαραγωγή και αυτοκατανάλωση και όχι τα μεγάλα έργα που εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Με αυτό τον τρόπο η αγροτική-κτηνοτροφική παραγωγή θα είχε άμεση μείωση στο ενεργειακό κόστος.

-Το ΥΠΕΝ φέρνει σχέδιο νόμου για τον συνδυασμό ΑΠΕ στην αγροτική οικονομία, έχετε κάποια εικόνα για αυτό;

Το ΥΠΕΝ μέχρι σήμερα έχει δείξει τις διαθέσεις του και τις προτιμήσεις του, στο πως εννοεί η ΝΔ την πράσινη μετάβαση. Χωρίς χωροταξικό και θαλάσσιο σχεδιασμό, χωρίς τρόπους αποθήκευσης, με προτεραιοποίηση στα μεγάλα έργα με “φωτογραφικές” συνθήκες, χωρίς καμία πρόβλεψη για ενεργειακές κοινότητες, με άρνηση σύνδεσης τους με τα δίκτυα, με πλήθος περιβαλλοντικών παραβάσεων. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν δεν μπορούμε να έχουμε καμία εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, γιατί μας έχει αποδείξει ότι δεν υπάρχει καμία διάθεση ούτε διαβούλευσης, ούτε εξυπηρέτησης των αναγκών της αγροτικής οικονομίας. Η ΝΔ αρέσκεται σε μεγάλα λόγια για να κατασβήσει τις όποιες αντιδράσεις των αγροτών, αλλά το άμεσο μέλλον θα δείξει ότι είναι όλα κενό γράμμα.

-Τι σας λένε οι αγρότες για την χρήση ΑΠΕ σε γη υψηλής παραγωγικότητας;

Οι αγρότες έχουν επενδύσει σε υποδομές και πάγια, και παρά την οικονομική αφαίμαξη που υφίστανται εξαιτίας της κρίσης ακρίβειας, της αύξησης του αγροτικού ρεύματος, των τιμών αγοράς πρώτων υλών, λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων κλπ, εντούτοις, μας μεταφέρουν, ότι θέλουν να παραμείνουν στον τόπο μας, να συνεχίσουν να παράγουν, να καλλιεργούν και να αναπτύσσουν την κύρια επαγγελματική αγροτική δραστηριότητά τους.

Τονίζουν όμως ότι χρειάζονται στήριξη, συμπαράσταση ουσιαστική. Αντίθετα όμως, εισπράττουν από την κυβερνητική πολιτική, ειδικά δε με την στάση της στο θέμα της ακρίβειας και του κόστους παραγωγής, στο θέμα των αποζημιώσεων εξαιτίας των ζημιών από τις πλημμύρες, στο θέμα της αντιμετώπισης της ερημοποίησης, ότι η κυβέρνηση κάνει διανομή φιλανθρωπίας και όχι αγροτική πολιτική.

Οι αγρότες, ανησυχούν, διότι ότι ερχομός επενδύσεων ΑΠΕ θα δημιουργήσει προβλήματα που αφορούν την στέρηση παραγωγικής (καλλιεργήσιμης) γης για την δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων. Εάν δεν βρεθεί κάποιος τρόπος να συγκρατηθούν οι επενδυτές σε άλλες εκτάσεις, μη παραγωγικές, τότε είναι πολύ πιθανό σε σύντομο χρονικό διάστημα να δεσμευτεί όλη η καλλιεργήσιμη γη για τη δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων και να σταματήσει κάθε παραγωγική δραστηριότητα στον πρωτογενή τομέα, γεγονός που είναι καταστροφικό και για την αγροτική παραγωγή και οικονομία και για τους αγρότες και τις οικογένειές τους.

Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών 

-Τα προγράμματα και τα κίνητρα, που έχουν δοθεί για την παραγωγή ενέργειας για αυτοκατανάλωση στις γεωργικές δραστηριότητες, πόσο έχουν συμβάλλει στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας;

Είναι σαφές ότι η χορήγηση κινήτρων από την Πολιτεία για πράσινη ενέργεια στην αγροτική παραγωγή, δηλαδή για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών από αγρότες θα έπρεπε να αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, διότι τα προσδοκώμενα οφέλη είναι πολλαπλά. Ειδικά στην παρατεταμένη περίοδο της ραγδαίας αύξησης του αγροτικού ρεύματος και πετρελαίου, του κόστους παραγωγής, δυσανάλογου με την παραγωγή, η αυτοκατανάλωση στις γεωργικές δραστηριότητες, δηλαδή η πώληση ή συμψηφισμός της παραγόμενης ενέργειας, θα συντελούσε καθοριστικά στην επίλυση του μείζονος προβλήματος του αυξημένου κόστους παραγωγής και θα αποτελούσε την λύση για αντιμετώπιση της αύξησης του αγροτικού ρεύματος.

Εμείς, ως αξιωματική αντιπολίτευση, ήδη από πρώτη περίοδο της πανδημίας, εστιάζαμε με ερωτήσεις και προτάσεις προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της πανδημικής και οικονομικής κρίσης στον αγροτικό κόσμο. Τότε το υπουργείο, με μια κοντόφθαλμη και πρόσκαιρη πολιτική, απαντούσε ότι ο αγροτικός κόσμος δεν πλήττεται συγκριτικά με άλλους τομείς της οικονομίας και υιοθέτησε την λογική του “βλέποντας και κάνοντας”.

Η κυβέρνηση άφησε ανεκμετάλλευτο ένα σημαντικό εργαλείο της αυτοπαραγωγής ενέργειας στον αγροτικό κόσμο, δεν έδωσε κίνητρα και άφησε τους αγρότες έρμαια στην ανεξέλεγκτη αύξηση των τιμών της ενέργειας, η οποία στον αγροτικό τομέα, έχει διπλασιάσει το κόστος αγροτικού ρεύματος για τους παραγωγούς και κτηνοτρόφους.

Ζητήσαμε επανειλημμένως, να ανοίξει ο θεσμικός διάλογος για την δημιουργία νομοθετικού πλαισίου εύρεσης χρηματοδοτικών εργαλείων για την επιχορήγηση – επιδότηση προς τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και ετεροεπαγγελματίες, δίνοντας τους επενδυτικά κίνητρα για κατασκευή φωτοβολταϊκού συστήματος, ώστε να αυτοπαράγουν την ηλεκτρική ενέργεια, που καταναλώνουν για την παραγωγή τους, δηλαδή να επιτευχθεί στον αγροτικό κόσμο ο συμψηφισμός παραγόμενης και καταναλισκόμενης ενέργειας. Η αγροτική οικονομία, πρέπει να επιβιώσει σε ένα δυσμενές περιβάλλον και η Πολιτεία, πρέπει να της χορηγήσει τα μέσα με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.

Απόδειξη της έλλειψης παροχής κινήτρων, αποτελούν οι περιπτώσεις αγροτικών συνεταιρισμών, όπως της Ορεστιάδας και του Τυρνάβου, που ενώ έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία λειτουργίας φωτοβολταϊκού σταθµού υπό το καθεστώς του Εικονικού Ενεργειακού Συµψηφισµού, εγκατεστηµένης ισχύος 299,7 kW, για το οποίο έχουν καταθέσει φάκελο, εντούτοις, δεν υπάρχει διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος στο δίκτυο και δεν μπορεί να γίνει σύνδεση του φωτοβολταϊκού συστήµατος µε το δίκτυο ενέργειας του ∆Ε∆∆ΗΕ.

Μετά την ψήφιση νοµοσχεδίου επί υπουργίας ΥΠΕΝ Κώστα Σκρέκα, προβλεπόταν μεταξύ άλλων και µείωση του µέσου χρόνου αδειοδότησης νέων έργων ΑΠΕ σε 14 μήνες από πέντε χρόνια που ίσχυε αύξηση της χωρητικότητας στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας για την ένταξη περισσότερων μονάδων ΑΠΕ, δίνοντας λύση στο πρόβλημα της πρόσβασης στο διαθέσιμο χώρο του δικτύου, για τους αγρότες, κατά 30%. Η κυβέρνηση όμως προβαίνει σε νομοθετικές ρυθμίσεις, χωρίς πραγματική βούληση εφαρμογής αυτών.

-Τι χρειάζεται για να πάει μπροστά ο πρωτογενής τομέας και να αγκαλιάσουν οι νέες γενιές το επάγγελμα του αγρότη, της αγρότισσας;

Το ερώτημα αυτό μπορεί να απαντηθεί σφαιρικά και για να δώσουμε ως Πολιτεία κίνητρα, ώστε οι νέοι να ακολουθήσουν την αγροτική δραστηριότητα, πρέπει να δημιουργήσουμε μια εθνική στρατηγική η οποία θα περιλαμβάνει τους εξής πυλώνες:
Οργάνωση, εκπαίδευση, πιστοποίηση. Οργάνωση των παραγωγών. Ουσιαστική στήριξη των υγιών συνεργατικών σχημάτων των συνεταιρισμών. Εκπαίδευση, σύνδεση της παραγωγής με την έρευνα και με τα πανεπιστήμια. Πιστοποίηση, διότι το αγροτικό επάγγελμα είναι το μοναδικό το οποίο μπορεί να το κάνει ο καθένας, άρα αυτό λειτουργεί εις βάρος των επαγγελματιών αγροτών.

Επιπρόσθετα, δεν νοείται σήμερα, οι καλλιέργειες στην Ελλάδα να γίνονται με βάση μελέτες και κλιματολογικές συνθήκες, που ίσχυαν πριν είκοσι πέντε και τριάντα χρόνια. Απαιτείται ψηφιακός μετασχηματισμός, εθνικό σχέδιο για το νερό, μεταρρύθμιση του ΕΛΓΑ, η οποία θα είναι δίκαιη και προς όφελος των παραγωγών. Και να λυθεί το ζήτημα των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, ώστε να μην είναι το εισόδημα χαμηλότερο από το κόστος παραγωγής.