Γιατί η ιρανική επίθεση ήταν περισσότερο προσχηματική – Το ενδιάμεσο μονοπάτι

Τα πρακτικά αποτελέσματα που είχε η ιρανική επίθεση ήταν σχετικά μηδαμινά. Το ερώτημα που εγείρεται είναι εάν αυτό προέκυψε αποκλειστικά από την αποτελεσματικότητα της ισραηλινής αεράμυνας, ή μήπως η επίθεση ήταν εξαρχής σχεδιασμένη έτσι, ώστε να μην προκαλέσει σημαντικές απώλειες; Όπως έχω εξηγήσει, η Τεχεράνη δεν μπορούσε να αφήσει αναπάντητη την ισραηλινή επίθεση στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό, επειδή εάν την άφηνε αναπάντητη θα καταρρακωνόταν το κύρος της σε εχθρούς και φίλους. Από την άλλη πλευρά, δεν ήθελε να απαντήσει κατά τρόπο που θα κλιμάκωνε και γενίκευε τη σύγκρουση, επειδή κάτι τέτοιο θα έστρεφε εναντίον της όχι μόνο το Ισραήλ, αλλά και τις ΗΠΑ.

Μία ματιά στον χάρτη δείχνει ότι η απόσταση που χωρίζει το Ιράν από το Ισραήλ είναι μεγάλη. Παρεμβάλλονται μεταξύ τους το Ιράκ και η Ιορδανία. Μία επίθεση με drones αυτοκτονίας ήταν εξαρχής καταδικασμένη –από επιχειρησιακής πλευράς– σε αποτυχία. Τα drones είναι μικρά αεροσκάφη χωρίς πιλότο που πετούν με μικρή ταχύτητα και σε μικρό ύψος. Από τη φύση τους, λοιπόν, είναι ευάλωτα εάν η χώρα-στόχος γνωρίζει ότι έχουν εκτοξευθεί drones εναντίον της και εάν έχει την πολυτέλεια να χρησιμοποιήσει αντι-drones πυραύλους, που συχνά κοστίζουν περισσότερο από τα ίδια τα drones αυτοκτονίας.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση ίσχυαν και οι δύο προϋποθέσεις. Οι αμερικανικοί δορυφόροι, που είχαν στραμμένα τα “μάτια” τους στο Ιράν είδαν τις προετοιμασίες της ιρανικής επίθεσης και βεβαίως την απογείωση των drones. Επιπροσθέτως, αμερικανικά, βρετανικά και γαλλικά, καθώς και ιορδανικά αεροσκάφη (όταν τα ιρανικά drones εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Ιορδανίας) λειτούργησαν σαν κυνηγοί που πυροβολούν ένα σμήνος πουλιά. Άρχισαν, λοιπόν, να καταρρίπτουν μαζικά ιρανικά drones, με αποτέλεσμα τελικώς η ισραηλινή αεράμυνα να αντιμετωπίσει επιτυχώς ένα μικρό αριθμό, ο οποίος ήταν ανίκανος να πραγματοποιήσει επίθεση κορεσμού.

Το ενδιάμεσο μονοπάτι

Προφανώς, όλα αυτά τα γνώριζαν οι Ιρανοί και επέλεξαν αυτή την απάντηση ως ένα ενδιάμεσο μονοπάτι, ακριβώς για να μην προκληθούν ισραηλινές απώλειες που θα έστρεφαν εναντίον τους το αμερικανικό αεροπορικό και πυραυλικό δυναμικό που υπάρχει στην περιοχή. Αυτό και συνέβη. Η Ουάσινγκτον ξεκαθάρισε ότι ναι μεν βοήθησε την άμυνα του Ισραήλ, αλλά κάλεσε το Νετανιάχου να μην προχωρήσει σε επίθεση εναντίον του Ιράν.

Εάν η Τεχεράνη επεδίωκε πραγματικά να πλήξει το Ισραήλ θα περίμενε αρκετό διάστημα, ώστε να χαλαρώσει η επαγρύπνηση και των Ισραηλινών και των Αμερικανών και τότε θα επιτίθετο όχι με drones, αλλά μαζικά με πυραύλους (κρουζ και βαλλιστικούς). Εάν είχε πράξει έτσι θα είχε κατά πάσα πιθανότητα διατρήσει την ισραηλινή αεράμυνα και θα είχε προκαλέσει σοβαρές απώλειες. Χθες το βράδυ, οι Ιρανοί εκτόξευσαν μαζί με τα drones και ένα μικρό αριθμό πυραύλων, αλλά –σύμφωνα με πληροφορίες– όχι τους πιο τεχνολογικά εξελιγμένους που μπορούν να αποφύγουν τα αντιπυραυλικά πυρά.

Με άλλα λόγια, η επίθεση του Ιράν πραγματοποιήθηκε για να τηρηθούν τα προσχήματα και να διασωθεί το κύρος του. Είναι ενδεικτικό ότι εξαρχής η Τεχεράνη είχε μιλήσει για “βαθμονομημένη” απάντηση και ο Ιρανός μόνιμος αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ κατέστησε αμέσως μετά την απογείωση των drones ότι η χώρα του απάντησε στην ισραηλινή επίθεση στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό και δεν θα προχωρήσει σε άλλη ενέργεια, εάν δεν υποστεί νέα ισραηλινή επίθεση. Ουσιαστικά, δηλαδή, ανακοίνωσε την πρόθεση της Τεχεράνης να δώσει τέλος στην κρίση.

Δεν θα πρέπει, ωστόσο, να παραβλέψουμε ότι στην ιρανική επίθεση ενυπάρχει και μία διάσταση ψυχολογικής επιχείρησης. Οι Ισραηλινοί πολίτες βίωσαν τη νύκτα του Σαββάτου προς Κυριακή την απειλή ενός μαζικού βομβαρδισμού, ξενυχτώντας σε καταφύγια. Έστω και για λίγο βίωσαν σε απείρως μικρότερο βαθμό αυτό που βιώνουν καθημερινά οι Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα της Γάζας τους τελευταίους έξι μήνες, αλλά και οι κάτοικοι στο νότιο Λίβανο. Όχι ότι αυτό το βίωμα θα αλλάξει τη νοοτροπία τους, αλλά σίγουρα θα την επηρεάσει λίγο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

Ιρανική επίθεση και δυτική καταδίκη

Στο σημείο αυτό υποκύπτω στον πειρασμό να σχολιάσω τις δυτικές αντιδράσεις. Και οι κυβερνήσεις και τα περισσότερα συστημικά Μίντια, μεταξύ αυτών και τα ελληνικά, καταδίκασαν την ιρανική επίθεση, χωρίς να αναφέρουν ότι αυτή ήταν απάντηση στον ισραηλινό βομβαρδισμό του ιρανικού προξενείου. Ας σημειωθεί ότι δεν υπήρξε αντίστοιχη καταδίκη εκείνης της επίθεσης, παρότι ήταν επίθεση σε διπλωματική αρχή, που σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο είναι ιρανικό έδαφος. Η Δύση, άλλωστε, δεν έχει καταδικάσει ούτε τις προηγούμενες ισραηλινές επιθετικές ενέργειες (τρομοκρατικής μορφής) κατά του Ιράν, μεταξύ αυτών και τις δολοφονίες Ιρανών επιστημόνων. Ακούγοντας τις καταδίκες των δυτικών κυβερνήσεων και τα σχόλια των δυτικών Μίντια θα πίστευε ο απληροφόρητος αναγνώστης-ακροατής ότι η ιρανική επίθεση ήταν απρόκλητη!

Προφανώς, το Ιράν δεν είναι υπόδειγμα κράτους που σέβεται το διεθνές δικαίο, αλλά κατά γενική ομολογία (και των Αμερικανών) έχει παραδοσιακά επιδείξει αυτοσυγκράτηση. Μπορεί στο ρητορικό επίπεδο να χρησιμοποιεί υψηλούς επιθετικούς τόνους (συνηθίζεται στη Μέση Ανατολή), αλλά στην πράξη είναι πολύ προσεκτικό, αποφεύγοντας επιμελώς να κλιμακώσει. Αυτό είχε συμβεί και με την απρόκλητη δολοφονία του Σουλεϊμανί από αμερικανικό drone, όταν η ιρανική απάντηση ήταν η εκτόξευση πυραύλου από σιιτική οργάνωση στο Ιράκ πυραύλου εναντίον αμερικανικής αεροπορικής βάσης στο Ιράκ.

Η Χεζμπολάχ στο Λίβανο, οι Χούτι στην Υεμένη και οι σιιτικές οργανώσεις στο Ιράκ μπορεί να χρηματοδοτούνται και εξοπλίζονται από το Ιράν, αλλά δεν είναι απλοί κυνικοί μισθοφόροι του. Πρόκειται για τοπικά κινήματα, που γεννήθηκαν και αντλούν από τις τοπικές συνθήκες, και προσδέθηκαν στενά με την Τεχεράνη αφενός λόγω του σιιτικού χαρακτήρα τους, αφετέρου για να επιβιώσουν. Αναμφίβολα, το Ιράν χρησιμοποιεί αυτά τα κινήματα για να εξυπηρετήσει και τις δικές του γεωστρατηγικές σκοπιμότητες γενικά και ειδικά για να απαντά στο Ισραήλ.

Όπως προανέφερα, όμως, η Τεχεράνη δεν επιθυμεί κλιμάκωση και γενίκευση του πολέμου, επειδή έχει συνείδηση πως εάν εμπλακεί σε έναν γενικευμένο πόλεμο με το Ισραήλ θα δεχθεί και αμερικανικές επιθέσεις. Επειδή έχει επίσης συνείδηση πως δεν μπορεί να υπολογίζει σε έμπρακτη υποστήριξη από τη Ρωσία και την Κίνα –τουλάχιστον στο ορατό μέλλον– κάνει ό,τι χρειάζεται για να αποφύγει την κλιμάκωση.

Ποιοι επιδιώκουν την κλιμάκωση-γενίκευση

Οι Ιρανοί πιστεύουν, άλλωστε, ότι ο χρόνος δουλεύει εναντίον της Δύσης και κατ’ επέκταση εναντίον του Ισραήλ. Η ανάδυση του “Παγκόσμιου Νότου” (BRICS+ και Οργανισμός της Σαγκάης) στο διεθνές σύστημα περιορίζει σταδιακά την αμερικανική επιρροή και στη Μέση Ανατολή και –λόγω και του Παλαιστινιακού– απομονώνει σχετικά το Ισραήλ και από τη δυτική γνώμη. Η Τεχεράνη, λοιπόν, δεν έχει κανένα συμφέρον να επιδιώξει την κλιμάκωση-γενίκευση της σύγκρουσης.

Αντιθέτως, το Ισραήλ θεωρεί ότι σήμερα έχει την ευκαιρία να πλήξει μαζικά το Ιράν, κάτι που επιδιώκει εδώ και πολλά χρόνια. Έχει, μάλιστα, επιδιώξει να συμπαρασύρει και τους Αμερικανούς σε μία τέτοια περιπέτεια. Οι ΗΠΑ, όμως, δεν επιθυμούν κλιμάκωση-γενίκευση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, όχι μόνο λόγω της δεδομένης εμπλοκής τους στο Ουκρανικό, αλλά και επειδή σωστά εκτιμούν ότι μία τέτοια εξέλιξη θα βλάψει τα σφαιρικά συμφέροντά τους.

Ας σημειωθεί μόνο ότι η μετεξέλιξη της σημερινής σύγκρουσης σε πόλεμο θα έκλεινε αυτομάτως στα Στενά του Ορμούζ, από τα οποία διακινείται το 20% του πετρελαίου παγκοσμίως. Είναι προφανές ότι το κλείσιμο των Στενών θα συρρίκνωνε σε βαθμό ασφυξίας την διεθνή προσφορά (λόγω και των κυρώσεων σε Ρωσία και Βενεζουέλα) και κατ’ επέκταση θα εκτόξευε σε πρωτοφανή ύψη την τιμή του βαρελιού, γεγονός που θα ήταν μοναδικό δώρο στη Μόσχα.