Η γεωπολιτική της Ευρώπης – Ενιαία άμυνα και κοινός πολιτισμός

Οι πόλεμοι, η γεωπολιτική της Ευρώπης, ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Αμυντικός Χώρος: Η Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ανάμεσα σε δύο πολέμους πρέπει να αναζητήσει την γεωπολιτική ταυτότητα και το αποτύπωμά της, να σχεδιάσει και να παίξει αποφασιστικά το ρόλο της, όχι ως παρακολούθημα των ΗΠΑ, όχι ταλαντευόμενη ουραγός, αλλά ως Ευρώπη πρωταγωνίστρια. Υπάρχουν στον υψηλής προτεραιότητας αυτό τομέα ορισμένα σοβαρά θέματα που απαιτείται να θιχτούν και να αποφασιστούν.

Πρώτα α[‘ όλα, η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες να κλείσουν και τα δύο πολεμικά μέτωπα. Η γραμμή της “πολεμικής οικονομίας”, με σκέψεις αποτελμάτωσης του Ουκρανικού, που εκτός της Ουάσιγκτον εμφανίζεται και στο Βερολίνο και στο Παρίσι είναι αδιέξοδη για την Ευρώπη. Η Ευρώπη δεν έχει κανέναν λόγο να εμπλακεί πολεμικά -το αντίθετο. Ούτε μπορεί -και ούτε πρέπει- να αναπτύξει κυρίαρχα (σχεδόν αποκλειστικά -αυτό σημαίνει η έννοια: “πολεμική οικονομία”) μια βιομηχανία και κάθε τι περιφερειακό της προσανατολισμένη σε πολεμικούς εξοπλισμούς. Για τον πόλεμο στη λωρίδα της Γάζας η άμεση κατάπαυση του πυρός πρέπει να συνοδευθεί από τη λύση των δύο κρατών, με την αναγνώριση και λειτουργία αυτόνομου Παλαιστινιακού Κράτους (στα όρια του ’67).

Πέραν αυτών, στο εσωτερικό του συστήματος διοίκησης των Βρυξελλών και στις μητροπολιτικές πρωτεύουσες (Βερολίνο, Παρίσι) μιλούν για την ανάγκη δημιουργίας Ευρωστρατού. Η Ελλάδα οφείλει να είναι προσεκτική, καλά προετοιμασμένη και παρεμβατική στο θέμα αυτό, πολύ περισσότερο από κάθε άλλο.

Η ενιαία Άμυνα

Τα καίρια ζητήματα που ανακύπτουν είναι: ποιον γεωγραφικό χώρο, ποια σύνορα θα υπερασπίζεται αυτός ο Στρατός (αν θεωρήσουμε ότι τα καθήκοντα του είναι αμυντικά); Ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Χώρος (Ε.Ε.Χ.) είναι ζήτημα πρωτεύον διότι ορίζει την κυριαρχία και το απαραβίαστο. Θέτοντας ταυτόχρονα το θέμα ενιαίου ευρωπαϊκού πολιτικού κέντρου εξουσίας -την ύπαρξη και νομιμοποίησή του- που θα καλύπτει, θα αποφασίζει και θα ενεργεί σχετικά με τον Ε.E.X. Θέτοντας, δηλαδή, επί της ουσίας το ζήτημα της Πολιτικής Ενοποίησης της Ε.Ε. και μέσω αυτού, ως απότοκο, να προχωρήσουν τα λογικά και πολιτικά συναρτώμενα περί του ενιαίου Χώρου, της Άμυνας και του Ευρωστρατού.

Σε κάθε περίπτωση πάντως το ζήτημα του Στρατού (Ευρωστρατού), θέτει θέμα: πολιτικού κέντρου εξουσίας (πολιτικής-θεσμικής ηγεσίας) και θέμα στρατιωτικού κέντρου ευθύνης (στρατιωτικής ηγεσίας). Παράλληλα, στη συγκεκριμένη περίπτωση τίθεται και θέμα σχέσεων με το ΝΑΤΟ και όλο το σχετικό πλέγμα. Ενώ δεν μπορεί να υποβαθμισθεί το κρίσιμο και σύνθετο θέμα των πολεμικών/εξοπλιστικών μέσων, της έρευνας, της ανάπτυξης νέων τεχνολογικά προηγμένων συστημάτων, της ίδιας της πολεμικής βιομηχανίας (για αέρα, ξηρά, θάλασσα, κατασκοπία κλπ). Ζητήματα που με τη σειρά τους εισάγουν την αναγκαιότητα στρατηγικής και αποφάσεων όχι απλά στρατιωτικού, αλλά πολιτικού και γεωπολιτικού χαρακτήρα.

Ενιαίος Ευρωπαϊκός Χώρος

Ορισμένα ζητήματα είναι κεντρικά: Ποιος είναι ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Χώρος (Ε.Ε.Χ.) και πως ορίζεται στη θάλασσα και στον αέρα, π.χ., σχετικά με τα 12 ναυτικά μίλια ή με την ΑΟΖ ; Επειδή δε ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Χώρος, δηλαδή, τα σύνορα των κρατών-μελών της Ε.Ε. συνιστά και τον Αμυντικό Ευρωπαϊκό Χώρο, είναι έτοιμη και αποφασισμένη η ΕΕ να αντιμετωπίσει στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο την επεκτατική-αναθεωρητική στρατηγική της Τουρκίας; Ακόμα, πιο συγκεκριμένα, μπορούν να μιλάνε για υπεράσπιση των συνόρων και του Ενιαίου του Ευρωπαϊκού Χώρου όταν υπάρχει ένα τμήμα του Χώρου αυτού, της ΕΕ, το οποίο είναι κατειλημμένο-κατεχόμενο: το 38% της Κυπριακής Δημοκρατίας, χώρας-μέλους της ΕΕ. Θα ενεργήσει, θα δράσει ο Ευρωστρατός για την απελευθέρωσή του;

Με την ευκαιρία αυτή, πρέπει να τονισθεί ότι ούτε οικονομικός, ούτε πολιτικός ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος υπάρχει με κατεχόμενο-κατειλημμένο τμήμα χώρας-μέλους της Ε.Ε. (το 38% της Κύπρου). Ούτε μπορεί να νοηθεί Ενιαία οντότητα, όπως η ΕΕ, που ανέχεται αποσχιστικές τακτικές κάτω από την επίδραση και για τα συμφέροντα εξωτερικής δύναμης -τρίτης χώρας, όπως το κάνει η Τουρκία καθοδηγώντας του τμήμα της κατεχόμενης Βόρειας Κύπρου. Αυτή η πρωτοφανής ανωμαλία, αυτή η ‘’αναπηρία’’ στο εσωτερικό Ένωσης κρατών-μελών, της ΕΕ, πρέπει να επιλυθεί αποκαθιστώντας με κάθε τρόπο τον ενιαίο χαρακτήρα του κράτους-μέλους της (της Κύπρου), με πρώτο άμεσο μέτρο την απομάκρυνση των στρατευμάτων κατοχής από τμήμα του Ενιαίου Χώρου της ΕΕ, δηλαδή από το 38% του κυπριακού-ευρωπαϊκού εδάφους.

Οποιαδήποτε συζήτηση για την αναβάθμιση των σχέσεων της Τουρκίας με την ΕΕ (τελωνειακές σχέσεις κλπ) πρέπει να περιλαμβάνει ως προαπαιτούμενο την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Τουρκία παρανομεί και προκαλεί μη αναγνωρίζοντας κράτος-μέλος της ΕΕ (και του ΟΗΕ) από την οποία μάλιστα επιζητά θετικές ρυθμίσεις-αποφάσεις!

Ενώ, λοιπόν, έχει ανοίξει θέμα περί Ευρωστρατού και Ενιαίου Ευρωπαϊκού Αμυντικού Χώρου, θεωρούμε ως πιθανότερο ενδεχόμενο, σύμφωνα και με τον τρόπο και τον χρόνο που εισάγεται και διακινείται το θέμα, ότι αποτελεί μια προσχηματική τακτική, έναν μανδύα, για να εξυπηρετηθούν τρέχουσες στρατιωτικές σκοπιμότητες σχετικές με το Ουκρανικό. Η ελαφρότητα, πάντως, αντιμετώπισης ενός τέτοιου και τόσου σοβαρού θέματος εμφανίσθηκε γλαφυρά στα λόγια του Έλληνα πρωθυπουργού ο οποίος έσπευσε να ανακοινώσει “πρωτοβουλία του” περί iron dom του Χώρου της ΕΕ! Σε κάθε περίπτωση να γνωρίζουμε τούτο ότι: την Πατρίδα μας θα την υπερασπιστούμε εμείς. Και επειδή, βρισκόμαστε υπό απειλή, σε σταθερή και διαρκή βάση απαιτείται σωστός σχεδιασμός, αποτρεπτική ικανότητα, ετοιμότητα και ισχύς.

Κοινές ρίζες και κοινό μέλλον

5. Ο Πολιτισμός: οι κοινές ρίζες, ο Ελληνισμός, το κοινό μέλλον. Ο Παύλος Γερουλάνος σε μια πρόσφατη ομιλία του ως αρμοδιότερος, λόγω κυβερνητικής ευθύνης, στα θέματα Πολιτισμού, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το έζησα ως Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού: σήμερα, για την Ευρώπη, δεν υπάρχει η αρχαία Ελλάδα, δεν υπάρχει η Ρώμη, το Βυζάντιο, η Αναγέννηση, η Ισλαμική Ισπανία, δεν υπάρχουν ο Πρώτος και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ούτε το Ολοκαύτωμα. Για την Ευρώπη, ο πολιτισμός της Ένωσης ξεκινάει από την ημέρα που υπεγράφησαν οι Ιδρυτικές Συνθήκες. Αυτό, αφήνει στην Ευρώπη ένα τεράστιο κενό. Ενώ, χώρες όπως, η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν ακόμα και η Αμερική, αγκαλιάζουν τον πολιτισμό τους από την γέννησή τους μέχρι σήμερα, η Ευρώπη αντιμετωπίζει τον δικό της φοβικά. Ουσιαστικά τον αρνείται. Αν δεν κλείσει αυτό το κενό, το αξιακό πλαίσιο που γέννησε την Ένωση μοιάζει να μην έχει ρίζες. Να μην έχει παράδοση. Και όταν ένας πολιτισμός δεν αναγνωρίζει κοινές ρίζες και κοινό παρελθόν, δεν μπορεί να χτίσει κοινό μέλλον.»

Κι όμως, αν η Ευρώπη θέλει να είναι πιστή στις αρχές και τις αξίες του Διαφωτισμού, αν θέλει να χτίσει και να προωθήσει τις ιδέες του Ουμανισμού, τότε οφείλει να κάνει δικές της όλες εκείνες τις ψηφίδες που συνθέτουν τον Πολιτισμό της, αυτή την ανεκτίμητη παγκόσμια Τοιχογραφία. Τον Πολιτισμό της, στα πλαίσια του οποίου η Ελληνική σκέψη, ο Ελληνικός πνευματικός κόσμος και τα επιτεύγματά του αποτελούν τον ενεργητικό του πυρήνα.

Την εποχή που συζητούσαμε το Σύνταγμα της Ευρώπης ζήσαμε με καταλυτικό τρόπο την άρνηση αυτή, το να μην θέλουν ευρωπαίοι ηγέτες να συνδεθούν με τον Πολιτισμό τους και ιδιαίτερα με τον γενεσιουργό για την Ευρώπη Ελληνικό Πολιτισμό. Ήταν τότε που αρνήθηκαν την πρόταση του Valery Giscard d’ Estaing να προσθέσει στο προοίμιο του Συντάγματος τα λόγια από τον Επιτάφειο του Περικλή: «Χρώμεθα γάρ πολιτεία… καί όνομα μεν δια τό μή ές ολίγους αλλά ές πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται» (Το πολίτευμα που έχομε λέγεται Δημοκρατία, επειδή την εξουσία δεν την ασκούν λίγοι πολίτες, αλλά όλος ο λαός.).

Η Ευρώπη και ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός δεν προέκυψαν από παρθενογένεση. Είναι αποτέλεσμα μακράς πορείας, πολλαπλών και σκληρών αγώνων, πνευματικών κατακτήσεων, βαθιάς συνειδητοποίησης της αποστολής και πορείας των λαών της για Ειρήνη, Δημοκρατία, Ελευθερία και Δικαιοσύνη. Μιας συνολικής εξέλιξης, μοναδικής στον Κόσμο. Που στις περισσότερες περιπτώσεις αποτέλεσε θετικό, φωτεινό παράδειγμα για κράτη και λαούς, και σε όσες υπήρξαν λάθη είχε συχνά το θάρρος και τη σκέψη να τα δει και να τα διορθώσει. Ανοίγοντας νέους δρόμους, με τελευταίον τέτοιο, τούτη τη μεγάλη προσπάθεια Ενοποίησης της Ευρώπης.

Μια προσπάθεια που δεν θα την αφήσουμε στη μέση του δρόμου, παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες. Δεν θα την παρατήσουμε και δεν θα παραιτηθούμε! Οφείλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη και απέναντι στην Πατρίδα μας και απέναντι στη Ευρώπη!

(*) Στο προηγούμενο άρθρο μου που δημοσιεύθηκε με τίτλο: “Ευρωεκλογές χωρίς Ευρώπη! – Κραυγαλέα η απουσία πολιτικής” είχα κλείσει με την υπόσχεση-δέσμευση ότι στο επόμενο άρθρο θα παρουσίαζα σκέψεις και θα σκιαγραφούσα πλαίσια μιας ρεαλιστικής, δημοκρατικής εναλλακτικής στρατηγικής για την Ε.Ε. και την Ελλάδα, ως συμβολή σ΄έναν αναγκαίο διάλογο (που, όμως, δεν έγινε…). Το παρόν άρθρο αποτελεί υλοποίηση αυτής της υπόσχεσης-δέσμευσης. Με την ελπίδα ότι θα φανεί χρήσιμο…