Η Χαμάς, ο παράτυπος πόλεμος και η έμμεση στρατηγική

«Σε όλη τη διάρκεια των αιώνων, αποτελεσματικά αποτελέσματα στον πόλεμο έχουν επιτευχθεί σπάνια, εκτός και αν η προσέγγιση είχε τέτοια έμμεση δράση ώστε να διασφαλίσει την απροθυμία του αντιπάλου να την αντιμετωπίσει… Στη στρατηγική, ο πιο μακρύς δρόμος είναι συχνά ο συντομότερος δρόμος για το σπίτι». Η άμεση προσέγγιση στο αντικείμενο εξαντλεί τον επιτιθέμενο και σκληραίνει την αντίσταση με συμπίεση, ενώ η έμμεση προσέγγιση, χαλαρώνει το κράτημα του αμυνόμενου διαταράσσοντας την ισορροπία του.

Οι άμεσες επιθέσεις σε σταθερές αμυντικές θέσεις σχεδόν ποτέ δεν λειτουργούν και δεν πρέπει ποτέ να επιχειρούνται. Για να νικήσει κανείς τον εχθρό, πρέπει πρώτα να διαταράξει την ισορροπία του. Αυτό δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα της κύριας επίθεσης. Πρέπει να λάβει χώρα πριν ξεκινήσει η κύρια επίθεση. Μην κάνετε ένα αποφασιστικό χτύπημα ενώ ο αντίπαλός σας είναι σε εγρήγορση.

Μετά από μια αστοχία, μην εξαπολύσετε άλλη επίθεση στην ίδια γραμμή (ή στην ίδια μορφή). Ο καλύτερος τρόπος, για να αποδεχθεί κάποιος οτιδήποτε, είναι να πεισθεί ότι αυτό είτε είναι προς το συμφέρον του, είτε είναι σύμφωνο προς τις απόψεις του, πράγμα που αποτελεί κατ’ εξοχήν έμμεσο τρόπο προσέγγισης.

Η θεωρία της Έμμεσης Προσέγγισης συνίσταται στην αποφυγή της αντιμετωπίσεως του εχθρού με άμεση δοκιμασία δυνάμεως, αλλά και στην προσβολή του μεταγενέστερα και αφού προηγουμένως έχει αιφνιδιαστεί και γενικότερα αποσταθεροποιηθεί με απρόβλεπτη προσέγγιση (ή και περισσότερες) από παρακαμπτήρια ή δευτερεύουσα κατεύθυνση. Ένα κόλπο έμμεσης στρατηγικής είναι να τρελάνεις τον αντίπαλο!

Η Στρατηγική της Έμμεσης προσέγγισης δεν είναι νέο είδος Στρατηγικής. Υπήρχε από αρχαιοτάτων χρόνων. Εφαρμοζόταν σαν μια Στρατηγική, χωρίς να γίνεται διάκριση από κάποια άλλη Στρατηγική διαφορετικής μορφής. Ο πρώτος που αντελήφθη και μελέτησε τις ιδιαιτερότητες της έμμεσης ενέργειας στις στρατιωτικές επιχειρήσεις ήταν ο διάσημος Άγγλος στρατιωτικός συγγραφέας και αναλυτής, Sir Basil Liddell Hart. Στα γνωστικά μαθηματικά, η επίλυση ενός προβλήματος είναι σπάνια άμεση και γι’ αυτόν το λόγο είναι απαραίτητη η πλάγια σκέψη.

Το ίδιο ισχύει και στη στρατηγική, όπου το καταλυτικό χτύπημα δεν δίνεται την ώρα της μάχης αλλά πριν. Η πλάγια σκέψη και η έμμεση στρατηγική προέρχονται, ως έννοιες, από την αντίληψη της δυσκολίας. Ο πυρήνας του προβλήματος και της μάχης είναι τόσο σκληρός που δεν επιτρέπει συνδυασμούς, παρά μόνο ελιγμούς. Μεθοδολογικά, δεν υπάρχει πρόσβαση στον κύριο στόχο. Κατά συνέπεια, ο πρώτος στόχος είναι η πρόσβαση. Δεν είναι όμως μια απλή μεταφορά δομής, διότι ο στόχος είναι ενδιάμεσος.

Το μέλλον του πολέμου

Σήμερα, γνωρίζουμε ότι ο πόλεμος θα τελειώσει. Δεν γνωρίζουμε όμως ούτε το πότε, ούτε το πως. Οι συγκρούσεις, παρόλο που είναι τοπικές, έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις, επηρεάζοντας τις οικονομίες, τα εμπορικά δίκτυα και τις κοινωνικές δομές. Για τους Ευρωπαίους -και ιδιαίτερα για τους Έλληνες- οι συνέπειες αυτών των κρίσεων είναι άμεσες, από την αύξηση των τιμών της ενέργειας μέχρι την πληθωριστική πίεση, δοκιμάζοντας την κοινωνική συνοχή και την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για παράδειγμα, η επίθεση της Χαμάς, καταδεικνύει με τον πλέον δραματικό τρόπο τον αντίκτυπο και τη σημασία ενός νέου είδους, παράτυπου πολέμου, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Foreign Policy. Ακούμε συνεχώς το τελευταίο διάστημα για «ακανόνιστο πόλεμο», «υβριδικό πόλεμο», «συγκρούσεις γκρίζας ζώνης» και άλλες νεφελώδεις έννοιες. Και αυτά, είναι μέρος της έμμεσης προσέγγισης ως στρατηγική πολέμου.

Η Χαμάς δεν χρησιμοποίησε καμία τεχνική, τακτική ή δόγμα ακανόνιστου πολέμου που δεν είχε ξαναδεί. Αντίθετα, συνδύασε μοναδικά τις υπάρχουσες παράτυπες τακτικές για μεγάλα στρατηγικά κέρδη. Οι μη κρατικές οργανώσεις παλεύουν με αυτά που έχουν και γίνονται δημιουργικές σε ό,τι κάνουν. Καθώς συνήθως, δεν διαθέτουν άρματα μάχης, ελικόπτερα, μαχητικά αεροπλάνα ή άλλο εξοπλισμό στα οπλοστάσια τους, αποφεύγουν τις άμεσες επιθέσεις στις δυνάμεις ασφαλείας και άμυνας. Και η Χαμάς φωτίζει τέσσερα βασικά μαθήματα για τον παράτυπο πόλεμο και τη μελλοντική του εξέλιξη για τη διεθνή κοινότητα.

Τα εργαλεία υψηλής τεχνολογίας δεν εγγυώνται πάντα ένα πλεονέκτημα. Χρησιμοποιώντας ανθρώπινη αντί τεχνητής, νοημοσύνη, η Χαμάς συγκέντρωσε αναλυτικά δεδομένα για τους ισραηλινούς στόχους της, συμπεριλαμβανομένων των τρωτών σημείων σε στρατιωτικό εξοπλισμό και λεπτομερείς διατάξεις των βάσεων και των πόλεων που επιτέθηκε. Και αυτός είναι ένας τρόπος να ακύρωσης στον εχθρό, τα όπλα μέσω τεχνολογίας.

Τεχνολογία και Στρατηγική

Η τεχνολογία δεν σκέφτεται και δεν λειτουργεί χαοτικά όπως η ανθρώπινη σκέψη. Μην ξεχνάτε ότι, η Στρατηγική, είναι η πολιτική που σχεδιάζεται και εφαρμόζεται για συγκεκριμένες καταστάσεις και ενάντια συγκεκριμένου κράτους ή αντιπάλου γενικά. Είναι ένας τρόπος σκέψης, που επιτρέπει την ταξινόμηση και ιεράρχηση των συμβαινόντων και στην συνέχεια την επιλογή των πλέον αποτελεσματικών τρόπων ενεργείας, καθόσον σε κάθε κατάσταση (πολιτική, διπλωματική, στρατιωτική, οικονομική) αντιστοιχεί ιδιαίτερη Στρατηγική.

O Γάλλος στρατηγός, διανοητής, συγγραφέας και στρατιωτικός στρατηγιστής, Αντρέ Μποφρ (1902-1975), με το σύγγραμμά του “Αποτροπή και Στρατηγική”, διατύπωσε την θεωρία περί Έμμεσης Στρατηγικής, απορρίπτοντας ουσιαστικά την μέχρι τότε διαδομένη Άμεση Προσέγγιση του Κλαούζεβιτς, καθόσον θεώρησε ότι η Άμεση Στρατηγική εμπεριέχει πολλού κινδύνους, διότι ποτέ δεν είναι βέβαιο ότι μια οποιαδήποτε κρατική οντότητα διαθέτει την απαραίτητη ισχύ για την επίτευξη της νίκης. Η Έμμεση Στρατηγική, αποτελεί την πλέον σύγχρονη μορφή Στρατηγικής, διότι επεκτείνεται πέραν του γεωγραφικού χώρου και της χρησιμοποίησης ένοπλης δύναμης.

Είναι η Στρατηγική που απαντά στα προβλήματα που θέτει η διεθνής κατάσταση, κυρίως όπως διαμορφώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες. Η επικοινωνιακή διάσταση είναι άλλος ένας τρόπος έμμεσης στρατηγικής και αποτελεί διαχρονικά μέρος των πολεμικών συγκρούσεων. Είναι χαρακτηριστικό πως το κόκκινο χρώμα του μανδύα των Σπαρτιατών πολεμιστών έχει αποδοθεί ως μία επιλογή που είχε ως στόχο αφενός να προκαλεί τρόμο στους αντιπάλους, καθώς προέλαυνε το ανθρώπινο τείχος των Σπαρτιατών, και αφετέρου να μην επηρεάζονται οι πολεμιστές από το αίμα των τραυματισμών τους.

Μπορούμε να αναδείξουμε πολλά αντίστοιχα περιστατικά από διάφορες πολεμικές συγκρούσεις της ιστορίας, αλλά η σημαντική αλλαγή στην επικοινωνία του πολέμου και η μετάβασή της στην εποχή της 4 ης Βιομηχανικής Επανάστασης έγινε επί της ουσίας στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι, Στρατηγική είναι ο τρόπος της χρήσης/σύζευξης των υπαρχόντων μέσων για την επίτευξη των εταιρικών ή των εθνικών/πολιτικών στόχων (goals) από τους οποίους πηγάζουν οι (αντικειμενικοί) στόχοι (objectives) της εταιρείας ή της εθνικής ασφάλειας (για την υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων) εν όψει υπάρχουσας ή δυνητικής σύγκρουσης (υπαρκτών ή δυνητικών αντιπάλων). Αποτελεί επιστήμη και τέχνη που βασίζεται τόσο στην εμπειρία, όσο και στο ταλέντο.