Η ικανότητα του κράτους να αντιμετωπίζει κρίσεις χτίζεται καθημερινά

Αν ένας κρατικός μηχανισμός, ένας Οργανισμός ή μια Αρχή λειτουργούν προβληματικά σε συνθήκες ομαλότητας, δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν σε καταστάσεις κρίσεων. Και βεβαίως, θεμελιώδες σε οποιαδήποτε μορφή ισχύος και καθοριστικής σημασίας σε καταστάσεις κρίσεων είναι η αποτελεσματική διοίκηση και διαχείριση. Εξίσου σημαντική είναι και η ικανότητα μιας Πολιτείας να καινοτομεί, να εκσυγχρονίζεται και να αναπτύσσεται βιώσιμα.

Η θεσμική καινοτομία, η ικανότητα δημιουργίας, εκσυγχρονισμού και δραστικής μεταρρύθμισης είναι ουσιώδη συστατικά προόδου και ευημερίας που προβάλουν κύρος και αξιοπιστία. Αναδεικνύουν εξωστρέφεια, τόλμη, αποφασιστικότητα και ικανότητα προσαρμογής στις ανάγκες των καιρών.

Στις 23 Ιουλίου η Κύπρος βίωσε στην ορεινή περιοχή Λεμεσού μία από τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία της όπου σε λίγες μόνον ώρες κάηκε έκταση 125 Km² περίπου, με απώλεια δύο ανθρώπινων ζωών, τεράστιες υλικές ζημιές, καταστροφές οικιών, απομακρύνσεις εκατοντάδων πολιτών και σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και το οικοσύστημα της περιοχής. Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε σε συνθήκες καύσωνα με θερμοκρασίες που ξεπερνούσαν τους 42ºC, έντονης ξηρασίας και ισχυρούς ανέμους που έκαναν το έργο της κατάσβεσης εξαιρετικά δύσκολο και πολύπλοκο.

Τέτοιες καιρικές συνθήκες δεν είναι πρωτόγνωρες στην Κύπρο αυτή την εποχή. Ήταν γνωστές από μέρες και μεταδίδονταν τακτικά μετεωρολογικά δελτία μέσω ραδιοφώνου και τηλεοράσεως ενημερώνοντας για τον μεγάλο κίνδυνο πυρκαγιών όπως και για τα αναγκαία μέτρα προφύλαξης και προστασίας. Είναι αυτονόητο ότι οι προειδοποιήσεις δεν απευθύνονταν μόνον προς τους πολίτες αλλά και προς τις πάσης φύσεως αρμόδιες Αρχές, κρατικές, τοπικές ή άλλες.

Αν υπάρχει θέμα αποκομιδής σκυβάλων, αν δεν δίνονται έγκαιρα έγκυρες οδηγίες προς πυρόπληκτους ή αν δεν λειτουργεί η ενημέρωση του 112, δεν ευθύνονται οι καιρικές συνθήκες. Αν δεν υπάρχει ο κατάλληλος συντονισμός ενεργειών αρμοδίων Αρχών ή αν δεν λειτουργεί αποτελεσματικά η αλυσίδα διοίκησης ή το στοιχείο αναπλήρωσης εντεταλμένων στελεχών, δεν ευθύνονται οι καιρικές συνθήκες. Υπό τέτοιες συνθήκες, όμως, μια περίπλοκη κατάσταση γίνεται πολυπλοκότερη και δυσχερέστερη στη διαχείριση της.
Όπως πάντα μετά από μια τραγωδία έρχεται και η ώρα του απολογισμού, η προσπάθεια εντοπισμού των αιτίων και η αναζήτηση ευθυνών.

Ικανότητα και παθογένειες;

Πολλές φορές αναδεικνύονται συστημικές παθογένειες και στρεβλώσεις που δεν είναι άγνωστες, όπως έλλειψη οικονομικών πόρων, μέσων και προσωπικού, διαρθρωτικές αδυναμίες, ανεπαρκής νομοθεσία ή έλλειψη θεσμικού πλαισίου ενεργειών, χρονοβόρες διοικητικές διαδικασίες, δυσκίνητη δημόσια διοίκηση, αναποτελεσματική διαδικασία λήψης αποφάσεων, ανεπαρκής πρόληψη ή συντονισμός, ελλιπής ή ανεπαρκής εκπαίδευση πολιτών και ικανών εφεδρειών για αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών.

Αν, όμως, υπάρχει πρόβλημα σκυβάλων γιατί δεν επιλαμβάνονται άμεσα οι αρμόδιες Αρχές να δώσουν λύσεις; Αν εγκαταλειμμένα υποστατικά ή τεμάχια γης λόγω της κατάστασης τους αποτελούν απειλητικές εστίες δημόσιου κινδύνου, γιατί οι Αρχές δεν παρεμβαίνουν αποφασιστικά να δώσουν λύσεις; Αν υπάρχουν θέματα ελλιπούς πυρασφάλειας γιατί δεν ενισχύεται όπου χρειάζεται;

Οι διαδικασίες δημόσιας πρόσκλησης υποβολής προσφορών όλο και περισσότερο αναδεικνύονται χρονοβόρες και μέρος του προβλήματος μίας αναγκαίας διαδικασίας με σημαντικό κόστος στο τέλος. Αφού εντοπίζεται ότι υπάρχει πρόβλημα γιατί δεν εκσυγχρονίζεται η σχετική νομοθεσία όπως και οποιαδήποτε άλλη χρειάζεται, είτε να τροποποιηθεί, είτε να νομοθετηθεί; Γιατί υπάρχει ανοχή στην ανικανότητα και την ευθυνοφοβία;

Τα ερωτήματα είναι πολλά και θα μπορούσα να συνεχίσω. Στα ερωτήματα, όμως, υπάρχουν απαντήσεις και σε τελευταία ανάλυση αυτό που χρειάζεται είναι ισχυρή πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα δράσης. Έκτακτες καταστάσεις πάντα θα υπάρχουν και πάντα θα απαιτείται αποτελεσματική αντιμετώπιση τους. Για αυτό και επιβάλλεται η συνεχής ενίσχυση της ανθεκτικότητας του κράτους σε όλες της τις μορφές, είτε αφορά νοσοκομεία, αρχές ασφαλείας, παροχή ενέργειας, προμήθεια νερού ή διαχείριση ζωτικών υποδομών.

Ο εκσυγχρονισμός, οι μεταρρυθμίσεις, οι τομές, οι λύσεις σε χρονίζοντα προβλήματα δεν είναι με επικοινωνιακές ωραιοποιήσεις που γίνονται αλλά με ρηξικέλευθες πολιτικές και δράσεις. Η εμπιστοσύνη δεν χαρίζεται. Κερδίζεται με επίπονη, μεθοδική εργασία και έντιμο πολιτικό λόγο με ανάληψη ευθύνης και πολιτικού κόστους. Οι κυβερνώντες, όλοι οι κυβερνώντες και οι ασκούντες εξουσία, πρέπει να γνωρίζουν ότι είναι στα λάθη τους που κρίνονται, όχι στις επιτυχίες τους και πως όταν η ανικανότητα αποκτά ζωτικό χώρο έπεται κατάρρευση.