Ένα ετερόκλητο μέτωπο κατά της πράσινης ναυτιλίας

Η απόφαση των ΗΠΑ να απορρίψουν την πρόταση του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού ανακοινώθηκε επίσημα την περασμένη Τρίτη 12/8 με κοινή δήλωση των υπουργών Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ, Ενέργειας Κρις Ράιτ και Μεταφορών Σον Ντάφι. «Η κυβέρνηση Τραμπ απορρίπτει κατηγορηματικά αυτήν την πρόταση του ΙΜΟ και [δηλώνει ότι] δεν θα ανεχθεί καμία ενέργεια που αυξάνει το κόστος για τους πολίτες μας, τους παρόχους ενέργειας, τις ναυτιλιακές εταιρείες και τους πελάτες τους ή τους τουρίστες», ανέφερε η δήλωση.

Σύμφωνα με τη δήλωση, τα πρότυπα καυσίμων, που προωθούνται για χρήση από τα πλοία, θα ωφελούσαν δυσανάλογα την Κίνα και θα «τιμωρούσαν καύσιμα όπου η αμερικανική βιομηχανία πρωτοστατεί, όπως το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και τα βιοκαύσιμα. «Αυτά τα πρότυπα καυσίμων θα ωφελούσαν υπερβολικά την Κίνα, απαιτώντας τη χρήση ακριβών καυσίμων που δεν είναι διαθέσιμα σε παγκόσμια κλίμακα», αναφέρει η κοινή δήλωση.

«Ακόμα και τα μικρά σκάφη θα επιβαρύνονταν με εκατομμύρια δολάρια σε τέλη, αυξάνοντας άμεσα το κόστος για τους Αμερικανούς καταναλωτές». Παρακάτω, η κυβέρνηση Τράμπ προειδοποίησε τα κράτη-μέλη του ΙΜΟ ότι «δεν θα διστάσει να προβεί σε αντίποινα ή να διερευνήσει διορθωτικά μέτρα» σε περίπτωση που υιοθετηθεί το Πλαίσιο. Δεν δόθηκαν λεπτομέρειες σχετικά με τη μορφή τέτοιων αντιποίνων. Ωστόσο, λίγες ώρες αργότερα αποκαλύφθηκε ότι οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να αξιοποιήσουν διμερείς εμπορικές διαπραγματεύσεις για να αναγκάσουν βασικά ναυτιλιακά κράτη να ψηφίσουν κατά της υιοθέτησης του Πλαισίου Μηδενικών Εκπομπών.

Συγκεκριμένα, όπως προέκυψε από ένα προσχέδιο «σημειώματος δράσης» που διέρρευσε στην Washington Post, ισχυρά ναυτιλιακά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Σιγκαπούρης, ενημερώνονται άμεσα ότι η ψήφος τους στην κρίσιμη συνεδρίαση του Οκτωβρίου στον ΙΜΟ, θα θεωρηθεί μέρος οποιωνδήποτε εμπορικών διαπραγματεύσεων. Τα έγγραφα που επικαλείται η Washington Post αναφέρουν ότι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, ενημερώθηκε πως αξιωματούχοι του υπουργείου είχαν επιδιώξει «να εντάξουν αυτό το ζήτημα στις τρέχουσες διμερείς εμπορικές διαπραγματεύσεις» με ναυτιλιακά έθνη.

Αμερικανοί λομπίστες που αντιτίθενται στη συμφωνία του ΙΜΟ δήλωσαν στην βρετανική εφημερίδα Lloyd’s List ότι ο στόχος των ΗΠΑ είναι τώρα να πετύχουν την πλήρη απόρριψη της συμφωνίας μηδενικών εκπομπών, αντί να αναζητήσουν μια λύση στη βάση οποιουδήποτε συμβιβαστικού κειμένου, που θα μπορούσε να προκύψει από διαπραγματεύσεις της τελευταίας στιγμής. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν επιβεβαίωσε την αυθεντικότητα των εγγράφων, που διέρρευσαν, αλλά ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου σε δήλωσή του προς τη Lloyd’s List, ανέφερε:

«Εξετάζουμε και προετοιμαζόμαστε να δράσουμε για διορθωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων δασμών, περιορισμών στις θεωρήσεις ή λιμενικών τελών, σε περίπτωση που αυτή η προσπάθεια επιτύχει (εννοεί, αν υιοθετηθούν τα μέτρα). Θα αγωνιστούμε σκληρά για να προστατεύσουμε τον αμερικανικό λαό και τα οικονομικά του συμφέροντα».

Το «μέτωπο» κατά των μέτρων

Το «πακέτο» μέτρων του ΙΜΟ για τον περιορισμό των εκπομπών των αερίου του θερμοκηπίου από τη Ναυτιλία εγκρίθηκε, μετά από πολυετείς διαβουλεύσεις, τον περασμένο Απρίλιο, στην Επιτροπή Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Οργανισμού.
Όπως είχε γράψει, αναλυτικά, το SLpress στη ψηφοφορία συμμετείχαν 79 αντιπροσωπείες ενώ περισσότερες από 20 απείχαν, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων νησιών του Ειρηνικού, με επικεφαλής τα Νησιά Μάρσαλ, που διαθέτουν ένα ισχυρό νηολόγιο. Το σκεπτικό της αποχής ίσως δεν ήταν ενιαίο.

Υπέρ των μέτρων ψήφισαν 63 αντιπροσωπείες, με τη Κίνα και τη Βραζιλία να κάνουν την έκπληξη της «τελευταίας στιγμής» και να συντάσσονται μαζί με την Ινδία, την Ιαπωνία, τα κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ορισμένα άλλα. Η «στροφή» της Κίνας και της Βραζιλίας αποδόθηκε στον εμπορικό πόλεμο που είχε αρχίσει με τις ΗΠΑ.

Τα μέτρα είχαν καταψηφίσει 16 πετρελαιοπαραγωγές χώρες, μεταξύ των οποίων η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ρωσία, το Ιράν, το Ιράκ, το Πακιστάν, η Υεμένη, η Μαλαισία, η Ταϊλάνδη, η Βενεζουέλα, το Ομάν, η Ιορδανία και το Μπαχρέιν.
Οι ΗΠΑ είχαν αποχωρήσει από τις συζητήσεις. Τώρα, πλέον επισημοποίησαν ότι περνάνε στην πλευρά αυτών που είναι αντίθετοι με τα μέτρα! Έτσι, τον Οκτώβριο που έχει προγραμματιστεί να γίνε σε έκτακτη συνεδρίαση της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος. Η τελική έγκριση των μέτρων, με τη μορφή τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL, η ψηφοφορία αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον.

Στην ψηφοφορία απαιτείται για την υιοθέτηση των μέτρων πλειοψηφία δύο τρίτων από τα 108 κράτη μέλη που επικύρωσαν τη βασική νομοθεσία για τη μείωση της ρύπανσης από τη ναυτιλία. Σημειωτέων ότι βασική επιδίωξη στο πλαίσιο του ΙΜΟ είναι η λήψη αποφάσεων με ομοφωνία. Η ψηφοφορία γίνεται μόνο εάν δεν υπάρχει συμφωνία επί ενός κανονισμού μεταξύ των κρατών μελών.

Τι ρόλο θα παίξουν οι ΗΠΑ

Στη «διελκυστίνδα» που ξεκινάει ενόψει της τελικής ψηφοφορίας, ερωτηματικό αποτελεί ποια μπορεί να είναι η επίδραση των ΗΠΑ.
Σε αυτό το σημείο να πούμε, ότι οι ΗΠΑ αν και ισχυρές οικονομικά και διπλωματικά, έχουν σχετικά μικρό εμπορικό στόλο. Αυτό είναι σημαντικό επειδή στον ΙΜΟ ιδιαίτερη ισχύ έχουν τα λεγόμενα κράτη σημαίας – τα μέρη όπου είναι νηολογημένα τα πλοία – και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εφαρμογής των κανόνων του ΙΜΟ για την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Με αυτό το δεδομένο, ναυτιλιακοί αναλυτές εκτιμούν ότι η «εκστρατεία» των ΗΠΑ για την ανατροπή των αποτελεσμάτων της ψηφοφορίας δεν θα έχει θεαματικά αποτελέσματα καθώς θεωρείται απίθανο κράτη να αλλάξουν την ψήφο τους. Αντίθετα, η άσκηση πιέσεων μπορεί να έχει αποτελέσματα σε βασικά ναυτιλιακά κράτη, όπως είναι η Λιβερία, ο Παναμάς, οι Νήσοι Μάρσαλ, το Χονγκ Κονγκ και η Σιγκαπούρη και αυτό διότι οποιαδήποτε τροποποίηση της Διεθνούς Σύμβασης για την Πρόληψη της Ρύπανσης από Πλοία δεν μπορεί να επικυρωθεί εάν αντιτίθενται οι χώρες που αντιπροσωπεύουν το 50% της παγκόσμιας χωρητικότητας.

Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές του «πακέτου» των μέτρων λένε πως είναι κρίσιμη η έγκρισή του για την επίτευξη των κλιματικών στόχων του Οργανισμού για το 2050. Ωστόσο, κάποια κράτη, όπως και οι «πράσινες ομάδες» θεώρησαν πολύ «αδύναμα» τα μέτρα ενώ με επιφυλάξεις έγιναν δεκτά από ναυτιλιακούς παράγοντες. Η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ) σε ανακοίνωσή της είχε επισημάνει πως «το γεγονός ότι η εν λόγω συμφωνία στηρίζεται σε απλή πλειοψηφία 63 Κρατών-Μελών, σε συνάρτηση και με την κατάθεση σχετικών επιφυλάξεων από αρκετές χώρες, δημιουργούν ιδιαίτερο προβληματισμό για τη ρεαλιστικότητα των επιδιωκόμενων στόχων».