Οι επιλογές Μακρόν, ο παράγοντας Λεπέν και τα νέα Κίτρινα Γιλέκα

Κι αυτό γιατί ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν βλέπει την πολιτική κρίση του 2024 να επαναλαμβάνεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Στο επίκεντρο των προβλημάτων είναι μια από τις πλέον βασικές λειτουργίες μιας κυβέρνησης, η κατάρτιση του προϋπολογισμού. Πέρυσι, ο Μισέλ Μπαρνιέ παραιτούνταν μετά την υπερψήφιση της πρότασης μομφής στο πρόσωπό του και μετά από πολυπληθείς διαδηλώσεις κατά του πακέτου δημοσιονομικής λιτότητας, το οποίο εισηγούνταν η κυβέρνησή του.

Φέτος, είναι η σειρά του Φρανσουά Μπαϊρού να βρεθεί στην ίδια ακριβώς κατάσταση. Ο τελευταίος ανακοίνωσε τη διενέργεια ψηφοφορίας για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στις 8 Σεπτεμβρίου, έτσι ώστε να πάρει την απαραίτητη επιβεβαίωση για να προχωρήσει στις επίπονες, αλλά αναγκαίες, όπως ο ίδιος διατείνεται, μεταρρυθμίσεις.

Στην προσπάθειά του να περιορίσει το έλλειμμα που εκτινάχθηκε στο 5,8% του ΑΕΠ πέρυσι, παρουσίασε σχέδιο για αύξηση φόρων και περικοπές δαπανών ύψους 44 δισ. ευρώ έως το 2026. Το σχέδιο περιλαμβάνει την κατάργηση δύο εθνικών αργιών, πάγωμα αυξήσεων στις συντάξεις και κοινωνικές παροχές για ένα έτος, καθώς και επιβολή «συνεισφοράς αλληλεγγύης» στους πλούσιους.

Ο Γάλλος πρωθυπουργός επισήμανε ότι το κόστος των τόκων θα αυξηθεί από 60 δισ. ευρώ το 2024 σε 66 δισ. ευρώ το 2025, καθιστώντας το βάρος του χρέους τον σημαντικότερο προϋπολογισμό της χώρας. «Ο γαλλικός λαός έχει 13 ημέρες για να αποφασίσει αν θα σταθεί στο πλευρό, είτε του χάους, ή είτε της συνείδησης και της ευθύνης» είπε ο Μπαϊρού σε εκδήλωση που διοργάνωσε ένα από τα μεγαλύτερα συνδικάτα της Γαλλίας, το CFDT, σε μια δήλωση βγαλμένη θαρρεί κανείς από το playbook των απανταχού ακρο-κεντρώων!

Οι «bloquons tout»

Παράλληλα, μια viral εκστρατεία για το “κλείσιμο της Γαλλίας” στις 10 Σεπτεμβρίου, που υποστηρίζεται πλέον από ακτιβιστές και συνδικάτα, προκαλεί φόβους για ένα νέο κύμα διαδηλώσεων κατά της κυβέρνησης ενόψει των τεταμένων διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό. «Στις 10 Σεπτεμβρίου, μπλοκάρετε τα πάντα!»: Αυτό το σύνθημα έχει κερδίσει έδαφος στο διαδίκτυο μετά από την ανακοίνωση του πρωθυπουργού Μπαϊρού στα μέσα Ιουλίου για περικοπές στον προϋπολογισμό ύψους 44 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Η φύση πάντως του κινήματος δεν φαίνεται ακόμη να έχει πολιτική κηδεμονία, αφού σε αυτό συνυπάρχουν σύμφωνα και με ρεπορτάζ της Liberation, πάγια αιτήματα της Αριστεράς (αύξηση της φορολογίας των μεγάλων επιχειρήσεων) με θεωρίες συνωμοσίας της Ακροδεξιάς που προσιδιάζουν στο QAnon.

Αν και τώρα παρουσιάζεται ως αντίδραση στις περικοπές του προϋπολογισμού, η αρχική έκκληση για «αποκλεισμό των πάντων» εμφανίστηκε εβδομάδες πριν από την ανακοίνωση των μέτρων λιτότητας από τον Μπαϊρού, σε μια ανάρτηση σε έναν λογαριασμό TikTok με το όνομα “Les Essentiels France”. Σύμφωνα με τη Le Monde, ο λογαριασμός κέρδισε έδαφος αξιοποιώντας διαδικτυακά δίκτυα που συνδέονται με βετεράνους των διαδηλώσεων των Κίτρινων Γιλέκων που συγκλόνισαν τη Γαλλία από το 2018 έως το 2020.

«Είναι πολύ πιο επαγγελματικό από ό,τι είχαμε δει με το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, όπου άτομα που δεν ήξεραν πώς να χρησιμοποιούν τις ομάδες του Facebook ξαφνικά έγιναν διαχειριστές σελίδων με εκατοντάδες χιλιάδες άτομα», δήλωσε η Louise Michel, διδακτορική φοιτήτρια που ασχολείται με τις κινητοποιήσεις μετά το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων.

Ωστόσο, το κίνημα είναι επίσης πιο κατακερματισμένο, σύμφωνα με την Michel, και λιγότερο ενοποιητικό από τα κύματα διαμαρτυριών που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια των πορειών «ελευθερίας» της εποχής του Covid. Αν και η κλίμακα του κινήματος είναι σχετικά μικρή – μόλις 10.000 άτομα ακολουθούν τα κύρια κανάλια του στο Facebook και το Telegram – η πρόσφατη υποστήριξή του από την αριστερή «Ανυπότακτη Γαλλία» και το συνδικάτο των σιδηροδρομικών εργαζομένων Sud-Rail φαίνεται να ανησυχήσει το πολιτικό κατεστημένο.

Η κυβέρνηση Μπαϊρού συγκάλεσε αυτή την εβδομάδα σύσκεψη για θέματα ασφάλειας. «Το βρίσκω ανησυχητικό», παραδέχτηκε η Valérie Hayer, πρόεδρος της ομάδας Renew Europe στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προσθέτοντας ότι «πολλά παραμένουν ασαφή» σχετικά με το κίνημα.

Ανεξάρτητα από την προσέλευση στις κινητοποιήσεις στις 10 Σεπτεμβρίοy αυξάνονται οι εκκλήσεις για διαδηλώσεις κατά των μέτρων λιτότητας για τον προϋπολογισμό του 2026. Και σε αυτές θα συμμετάσχουν ως φαίνεται πλήθος εργαζομένων από όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες. Οι οδηγοί ταξί, σχεδιάζουν να “παγώσουν τη χώρα” στις 5 Σεπτεμβρίου με δράσεις που στοχεύουν σε αποθήκες καυσίμων, σιδηροδρομικούς σταθμούς, αεροδρόμια και ακόμη και τα γεμάτα τουρίστες Ηλύσια Πεδία.

Οι φαρμακοποιοί, εξοργισμένοι από τις προτεινόμενες περικοπές στις αποζημιώσεις για τα φάρμακα, θα κλείσουν τα καταστήματά τους στις 18 Σεπτεμβρίου και κάθε Σάββατο μετά τις 27 Σεπτεμβρίου. Στο Παρίσι, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις 38 δημόσιων νοσοκομείων θα πραγματοποιήσουν συνελεύσεις στις 25 Αυγούστου για να αποφασίσουν αν θα συμμετάσχουν στο κύμα απεργιών.

Λεπέν και Μελανσόν

Την ίδια στιγμή, δηλωτική της φάσης άρνησης στην οποία βρίσκεται η γαλλική πολιτική ελίτ, είναι η λογική με την οποία το κυβερνητικό επιτελείο αντιμετωπίζει την επικεφαλής της “Εθνικής Συσπείρωσης” Μαρίν Λεπέν. Πρόσωπο από το στενό περιβάλλον του πρωθυπουργού Μπαϊρού ανέφερε στο Politico πως η εκτίμηση ήταν ότι η Λεπέν δεν θα προχωρούσε στην πτώση της κυβέρνησης, λόγω της αδυναμίας της να συμμετάσχει σε εκλογές. Η εκτίμηση στο κυβερνητικό επιτελείο ήταν πως θα άφηνε τον Μπαϊρού να κάνει τη «βρώμικη δουλειά της δημοσιονομικής εξυγίανσης», πριν πατήσει το “κουμπί” για την ανατροπή, σε χρόνο που θα την εξυπηρετούσε.

Όμως η Λεπέν, που δεν έχει δικαίωμα συμμετοχής σε εκλογές λόγω της αμφιλεγόμενης καταδίκης της, φαίνεται ότι “ποντάρει” πολλά στον στενό συνεργάτη της και πρόεδρο της “Εθνικής Συσπείρωσης” Ζορντάν Μπαρντελά. Οι δημοσκοπήσεις εξάλλου την ευνοούν. Η “Εθνική Συσπείρωση” παραμένει το δημοφιλέστερο κόμμα και η κοινή γνώμη τάσσεται υπέρ των εκλογών. Την ίδια ώρα το 69% των πολιτών υποστηρίζει τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, ενώ σχεδόν 7 στους 10 πολίτες τάσσονται υπέρ της παραίτησης Μακρόν. Μια επικράτηση του συντηρητικού-εθνικιστικού κόμματος θεωρείται ότι ανοίγει τον δρόμο του Μπαρντελά στην πρωθυπουργία και δίνει το προβάδισμα στην “Εθνική Συσπείρωση” ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2027.

Την ίδια στιγμή η Ανυπότακτη Γαλλία σε άρθρο του προ ημερών στην εφημερίδα La Tribune, ο ηγέτης της Ανυπότακτης Γαλλίας, Ζαν Λυκ Μελανσόν, προέτρεψε τους υποστηρικτές του «να θέσουν τις υπηρεσίες τους στη διάθεση των τοπικών συλλογικοτήτων» που οργανώνουν την κινητοποίηση της 10ης Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με την Michel, ακτιβιστές του LFI έχουν ήδη ενταχθεί σε ομάδες διαμαρτυρίας τις τελευταίες εβδομάδες – συχνά κρυφά, προσποιούμενοι τους απλούς πολίτες.

Τα άλλα κόμματα της ευρύτερης Αριστεράς εμφανίζονται πιο επιφυλακτικά. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) έχει υιοθετήσει μια πιο προσεκτική στάση, δηλώνοντας ότι «παρακολουθεί στενά» την κατάσταση. «Τα κίνητρα και οι τακτικές δεν είναι ακόμη σαφή, αλλά κατανοούμε την αγανάκτηση που κρύβεται πίσω από αυτό το αυθόρμητο κίνημα», δήλωσε η ευρωβουλευτής του PS Chloé Ridel. Η ηγέτιδα των Πρασίνων Marine Tondelier δήλωσε την υποστήριξή της, αλλά προειδοποίησε τις πολιτικές οργανώσεις να μην «εκμεταλλεύονται τον αγώνα». Ορισμένοι διαδηλωτές έχουν ήδη εκφράσει την ενόχλησή τους για την προβολή του “Les Essentiels France”.

Η στάση Μακρόν

Από την πλευρά του ο Εμανουέλ Μακρόν δεν δείχνει διατεθειμένος να παραιτηθεί και έχει αποκλείσει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο πρόωρων προεδρικών εκλογών, η θητεία του λήγει επίσημα το 2027. Ωστόσο οι επιλογές του μοιάζουν να περιορίζονται. Σύμφωνα με πηγές που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας στο Politico, ο Γάλλος Πρόεδρος προειδοποίησε τους συνεργάτες του να «είναι έτοιμοι» στις 8 Σεπτεμβρίου, όταν η κυβέρνηση του Μπαϊρού αναμένεται να καταρρεύσει μέσω της διαδικασίας της ψήφου εμπιστοσύνης. Ποια είναι όμως τα σενάρια που “παίζουν”, σε περίπτωση παραμονής του Μακρόν στην εξουσία;

Δεδομένου ότι ο διορισμός νέου πρωθυπουργού μοιάζει αδύνατος, λόγω του συσχετισμού δυνάμεων στο Κοινοβούλιο, απομένουν δύο λύσεις. Η μία είναι η παραίτηση του Γάλλου Προέδρου, γεγονός που απέκλεισε ο ίδιος. «Το να είσαι πρόεδρος σημαίνει να κάνεις αυτό για το οποίο εκλέχθηκες και, πάνω απ’ όλα, αυτό που πιστεύεις ότι είναι σωστό για τη χώρα. Αυτό είναι για το οποίο εργάζομαι από την πρώτη μέρα και αυτό θα κάνω μέχρι την τελευταία στιγμή», δήλωσε ο Μακρόν σε συνέντευξή του στη διαδικτυακή έκδοση του Le Journal du Dimanche, JDNews.

Η άλλη είναι η προκήρυξη νέων εκλογών. Καθώς αρέσκεται στο πολιτικό “τζογάρισμα”, ο Μακρόν θα μπορούσε να αποφασίσει να ρίξει τα ζάρια του σε μία ακόμα διαδικασία πρόωρων εκλογών για να τερματίσει το κοινοβουλευτικό αδιέξοδ, αδιαφορώντας για το αν οι εκλογές θα οδηγήσουν σε ένα ακόμη μετέωρο κοινοβούλιο. Πριν από τη Δευτέρα, ο Μακρόν φαινόταν απίθανο να στείλει τους ψηφοφόρους πίσω στις κάλπες. Έχει επανειλημμένα, ακόμη και πρόσφατα την περασμένη εβδομάδα, επαναλάβει την επιθυμία του να παραμείνει ο Μπαϊρού στην εξουσία και να συνεργαστούν οι πολιτικοί ηγέτες. Όμως οι φωνές που ζητούν από τον Μακρόν να προχωρήσει σε νέα κάλπη δυναμώνουν.

Υπό πίεση ο Μακρόν

Γεγονός παραμένει ότι ο Μακρόν για ακόμη μια φορά βρίσκεται αντιμέτωπος με τη λαϊκή κατακραυγή για τα μέτρα λιτότητας που προωθεί και έρχονται να επικαθήσουν επί άλλων πακέτων λιτότητας, ήδη από την αρχή της θητείας του. Η επίκληση είναι μονίμως η ίδια: Το υψηλό δημόσιο έλλειμμα και η ανάγκη για αυτό που στην Ελλάδα μάθαμε να αποκαλούμε «δημοσιονομική προσαρμογή». Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης έχει βυθιστεί σε μια διπλή κρίση – οικονομική και πολιτική – με υψηλά ελλείμματα, εκτόξευση του χρέους, υψηλό κόστος δανεισμού, αλλά και κυβερνήσεις, που πέφτουν η μια μετά την άλλη, αδυνατώντας να εφαρμόσουν οικονομικά μέτρα.

«Η Ευρώπη είναι θνητή και μπορεί να πεθάνει – υποταγμένη στην Αμερική και εξαρτημένη από την Κίνα» είχε πει ο ίδιος άνθρωπος που αυτοπλασάρεται από το 2017 ως ο “τολμηρός κεντρώος που αντιμάχεται την Ακροδεξιά”, την ίδια ώρα που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την κατίσχυσή της και φέρει προσωπική ευθύνη για την υποταγή της Ευρώπης στην Ουάσιγκτον.

Επισείοντας τον κίνδυνο του χρέους ως καταστροφή ο Μακρόν, ο άνθρωπος που ταυτίστηκε με την εξυπηρέτηση των τραπεζιτών και την ευημερία των πλουσίων, έρχεται να επαναλάβει τον εαυτό του ίσως ως πολιτική φάρσα. Το κακό είναι ότι το επόμενο θεατρικό είδος δεν θα είναι πάλι για γέλια. Η πολιτική ζωή έχει χώρο και για την τραγωδία…